خبرگزاری مهر، گروه استانها: ایام پایانی ماه صفر، همواره برای شهر مشهد و استان خراسان رضوی، فصلی پر از جنب و جوش و معنویت است. در این روزها، میلیون‌ها زائر از اقصی نقاط ایران و جهان، با دلی مالامال از ارادت، راهی بارگاه منور رضوی می‌شوند تا ارادت خود را به ساحت مقدس امام هشتم شیعیان، حضرت علی بن موسی الرضا (ع)، ابراز دارند. این حضور میلیونی، علاوه بر جلوه‌های روحانی و فرهنگی، به لحاظ اجرایی و مدیریتی نیز چالش‌ها و فرصت‌های بی‌بدیلی را پیش روی مسئولان استان قرار می‌دهد. هماهنگی بی‌نظیری از سوی ارگان‌های مختلف، از آموزش و پرورش گرفته تا میراث فرهنگی و حمل و نقل، برای میزبانی شایسته از این خیل عظیم زائران، صورت می‌گیرد.
در این راستا، آموزش و پرورش خراسان رضوی با تدارک ۸۷۰ آموزشگاه با ظرفیت اسکان ۱۷۲ هزار نفر، نقش کلیدی در تأمین سرپناه موقت برای زائران ایفا می‌کند. این اقدام، نشان‌دهنده تعهد این نهاد به تسهیل زیارت برای قشر عظیمی از فرهنگیان و عموم مردم است. آمارهای ارائه شده توسط دبیر ستاد اسکان آموزش و پرورش خراسان رضوی، حاکی از پذیرش بیش از ۹ هزار خانوار و نزدیک به ۱۵۰ هزار نفرروز در مراکز اسکان این نهاد تا کنون است که بیانگر گستردگی و حجم بالای خدمات ارائه شده است.
تقسیم‌بندی هوشمندانه آموزشگاه‌ها به بخش‌های مجزا برای کاروان‌های پیاده، هیئت‌های فرهنگی و خانواده‌ها، به همراه پیش‌بینی مدارس اضطراری، نشان از برنامه‌ریزی دقیق و آینده‌نگرانه مسئولان برای پوشش تمامی نیازهای زائران دارد. این تنوع در ارائه خدمات، تضمین‌کننده این است که هیچ زائری بدون سرپناه نماند و امکانات متناسب با نوع سفر برای همه فراهم باشد. تلاش شبانه‌روزی حدود ۲۰۰۰ نفر نیروی اجرایی و ستادی آموزش و پرورش نیز، گواهی بر همت والای این خادمان برای برقراری نظم و رفاه زائران است.
اما گستره آماده‌سازی‌ها تنها به اسکان محدود نمی‌شود. مسئول کمیته اسکان ستاد اجرایی خدمات سفر خراسان رضوی از ظرفیت بی‌نظیر اسکان شبانه ۸۰۰ هزار نفر در مشهد خبر داده است که شامل هزاران واحد اقامتی رسمی، دولتی موقت و فضاهای اضطراری همچون سالن‌های ورزشی و اردوگاه‌ها می‌شود. این آمار خیره‌کننده، تصویری جامع از ابعاد گسترده عملیات میزبانی ارائه می‌دهد و نشان می‌دهد که شهر مشهد، تمام قد به استقبال میهمانان امام رضا (ع) می‌رود.
در کنار اسکان، حمل و نقل نیز از جمله شریان‌های حیاتی در این ایام به شمار می‌رود. مسئول کمیته حمل و نقل ستاد اجرایی خدمات سفر خراسان رضوی، از اختصاص ۸۰ رام قطار رفت و برگشت برای زائران خبر داده که اوج ترددها در روزهای ۲۷، ۲۸ و ۳۰ صفر را پوشش می‌دهد. با این حال، پیش‌بینی ورود بین شش تا هفت میلیون زائر و کمبود حدود ۸۰۰ دستگاه اتوبوس، چالش‌های زیرساختی حمل و نقل جاده‌ای را نمایان می‌سازد. این آمارها، اهمیت برنامه‌ریزی جامع و پایدار برای مدیریت چنین رویداد عظیمی را بیش از پیش آشکار می‌کند و لزوم ارتقا زیرساخت‌ها، به ویژه در حوزه ریلی و جاده‌ای را، برجسته می‌سازد.
اسکان ۱۷۲ هزار زائر توسط آموزش و پرورش
در همین رابطه علی دلدار، دبیر ستاد اسکان آموزش و پرورش خراسان رضوی گفت: آموزش و پرورش خراسان رضوی با پیش‌بینی ۸۷۰ آموزشگاه با ظرفیت ۱۷۲ هزار نفر، در ایام آخر ماه صفر میزبان زائران خواهد بود.
دبیر ستاد اسکان آموزش و پرورش خراسان رضوی با اشاره به اینکه اسکان فرهنگیان فعالیت خود را از ۲۵ خردادماه در سطح استان و به‌ویژه مشهد مقدس آغاز کرده است، اظهار کرد: تا امروز، ۹۳۶۷ خانوار معادل ۵۴ هزار و ۸۵۷ نفر و ۱۴۱ هزار و ۵۲۱ نفر روز در مراکز اسکان آموزش و پرورش استان پذیرش شده‌اند.
وی بیان کرد: حدود ۲۲۰ آموزشگاه برای کاروان‌های پیاده، ۲۴۰ آموزشگاه برای هیئت‌های فرهنگی، ۵۰ آموزشگاه برای خانواده‌ها و ۱۱۰ آموزشگاه به صورت اضطرار پیش‌بینی شده است تا با ظرفیت اسکانی معادل ۱۴۷ هزار نفر، پذیرای زائران دهه پایانی ماه صفر باشیم.
دلدار افزود: ۲۵۰ آموزشگاه با ظرفیت ۲۵ هزار نفر در شهرستان‌های استان و بین راه ارائه خدمات خواهند داد. در مجموع آموزش و پرورش خراسان رضوی با پیش‌بینی ۸۷۰ آموزشگاه با ظرفیت ۱۷۲ هزار نفر، در ایام آخر صفر میزبان زائران خواهد بود.
دبیر ستاد اسکان آموزش و پرورش خراسان رضوی با بیان اینکه حدود ۲۰۰۰ نفر نیروی اجرایی و ستادی آموزش و پرورش در سطح استان مدیریت و هماهنگی لازم را انجام خواهند داد، عنوان کرد: در حال حاضر تنها مدارس طرح اضطرار باقی مانده و سایر مدارس توسط هیئت‌ها تکمیل شده و مدارس توسط خانواده‌ها از طریق سایت رسمی اسکان وزارت آموزش و پرورش رزرو شده است.
وی ادامه داد: مدارس اضطرار از حرم فاصله دارد و امکانات محدود است؛ بنابراین روی سامانه بارگذاری نشده و صرفاً به صورت حضوری در پایگاه‌های اسکان شهر مشهد واگذار می‌شود. در حال حاضر، چهار پایگاه در سطح شهر فعال است.
پیش‌بینی برای اسکان ۸۰۰ هزار نفر هر شب در مشهد
در ادامه محمد رکنی، مسئول کمیته اسکان ستاد اجرایی خدمات سفر خراسان رضوی از پیش بینی بیش برای اسکان هر شب ۸۰۰ هزار نفر در شهر مشهد خبر داد.
مسئول کمیته اسکان ستاد اجرایی خدمات سفر خراسان رضوی درباره ظرفیت اسکان زائران در دهه پایانی صفر ۱۴۰۴ بیان کرد: تعداد واحدهای اقامتی رسمی زیر پوشش گردشگری ازجمله هتل، هتل‌آپارتمان، میهمانپذیر و خانه‌مسافر در مشهد هزار و ۸۹۷ واحد، با ظرفیت ۲۰۸ هزار و ۴۶۴ نفرشب، در شهرستان مشهد، ۵۸۵ واحد با ظرفیت ۲۸ هزار و ۶۰۵ نفر و در استان نیز ۲ هزار و ۴۸۲ واحد با ظرفیت ۲۳۷ هزار و ۶۹ نفر است.
وی درباره واحدهای اقامتی دولتی موقت در مشهد، شهرستان و استان نیز ادامه داد: تعداد این واحدها نیز در مشهد هزار و ۵۴۵ واحد با ظرفیت ۲۴۷ هزار و ۵۹ نفرشب، در شهرستان ۲۴۲ واحد با ظرفیت ۲۶ هزار و ۶۳۶ نفر و در استان هزار و ۷۸۷ واحد با ظرفیت ۲۷۳ هزار و ۶۹۵ نفر است.
رکنی با اشاره به ظرفیت اسکان‌های اضطراری که شامل مدارس، آموزش و پرورش، سالن‌های ورزش و جوانان، سالن‌های اضطراری شهرداری و ظرفیت اردوگاهی سپاه و دولتی است، افزود: تعداد این اسکان‌ها در مشهد هزار و ۲۲۱ واحد با ظرفیت ۳۳۹ هزار و ۱۵۵ نفرشب، در شهرستان ۵۰۲ واحد با ظرفیت ۴۳ هزار و ۸۴۹ نفر و در استان هزار و ۷۲۳ واحد با ظرفیت ۳۸۳ هزار و ۴ نفرشب است.معاون گردشگری اداره‌کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان رضوی درباره جمع کل ظرفیت رسمی، دولتی موقت و اضطراری در
اختصاص ۸۰ رام قطار رفت و برگشت برای زائران دهه پایانی صفر مشهدالرضا (ع)
همچنین جعفر شهامت، مسئول کمیته حمل و نقل ستاد اجرایی خدمات سفر خراسان رضوی گفت: در حوزه ریلی ۸۰ رام قطار رفت و برگشت برای خدمت‌رسانی به زائران دهه آخر صفر مشهدالرضا (ع) در نظر گرفته شده است.
مسئول کمیته حمل و نقل ستاد اجرایی خدمات سفر خراسان رضوی با اعلام این خبر افزود: ۲۷ و ۲۸ صفر اوج ورود زائران و روز ۳۰ صفر اوج خروج آنان خواهد بود که تأمین ظرفیت حمل‌ونقل، عرضه مناسب خدمات، ارتقای ایمنی و اطلاع‌رسانی از جمله مهم‌ترین اقدامات این اداره کل در این ایام است.
وی با اشاره به آمار جابه‌جایی زائران در سال جاری اظهار کرد: در ایام اربعین حدود ۳۸۰ هزار نفر از مرزهای شش‌گانه اربعینی عبور کردند و تنها ۴۵۰ هزار نفر از زائران مربوط به استان بودند. در دهه پایانی صفر پیش‌بینی می‌شود بین شش تا هفت میلیون زائر وارد مشهد شوند. این در حالی است که ظرفیت زیرساخت جاده‌ای استان تنها برای جابه‌جایی ۶۰۰ هزار نفر طراحی شده است. ظرفیتی که ۱۰ درصد آن مربوط به حمل‌ونقل عمومی جاده‌ای و ۸۰ درصد مربوط به خودروهای شخصی است.
شهامت کمبود ناوگان را یکی از چالش‌های جدی دانست و گفت: در حال حاضر استان با کمبود حدود ۸۰۰ دستگاه اتوبوس مواجه است. پیش‌فروش اینترنتی بلیت‌های بازگشت زائران از دوشنبه ۱۷ مرداد آغاز شده است. این در حالی است که استان با وجود داشتن ۷.۲ درصد وسعت و هشت درصد جمعیت کشور در حوزه آزادراه بسیار فقیر است.
مدیرکل راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای خراسان رضوی ادامه داد: در کریدور غرب و شمال کشور بیشترین مجتمع‌های بین‌راهی فعال هستند و حداقل ۳۰۰ موکب در مسیر زائران مستقر خواهند شد. یکی از معضلات اصلی محورهای غرب و جنوب، خستگی و خواب‌آلودگی رانندگان است که برای رفع آن تمهیداتی در نظر گرفته شده است.
وی با اشاره به فعالیت سامانه‌های نظارتی و اطلاع‌رسانی در این ایام تأکید کرد: نیاز ویژه‌ای به جبران عقب‌ماندگی‌های زیرساختی استان وجود دارد و ارتقای سهم حمل‌ونقل ریلی، توسعه و نگهداری کریدورها باید به‌صورت ویژه مورد توجه قرار گیرد.
نمایش ملی از هم‌افزایی و برنامه‌ریزی منسجم در دهه پایانی صفر
با جمع‌بندی تلاش‌های چشمگیر صورت گرفته، می‌توان گفت که دهه پایانی صفر در مشهد، فراتر از یک رویداد مذهبی، به یک نمایش ملی از هم‌افزایی و برنامه‌ریزی منسجم تبدیل شده است. از سازمان آموزش و پرورش با مدارس مهیا برای اسکان گرفته تا ستاد خدمات سفر با ظرفیت‌های متنوع اقامتی، و کمیته حمل و نقل با تمهیدات ویژه برای جابجایی زائران، هر بخش با تمام توان در میدان است. این سطح از هماهنگی، نمونه‌ای درخشان از مدیریت بحران و میزبانی در مقیاس بزرگ است که با موفقیت چشمگیری همراه بوده است.
با این حال، نگاهی به آینده، لزوم توجه ویژه به بهبود و توسعه زیرساخت‌ها را بیش از پیش نمایان می‌سازد. آمار ۶ تا ۷ میلیون زائر و کمبود ناوگان حمل و نقل جاده‌ای، هشداری جدی برای سال‌های آتی است. سرمایه‌گذاری در توسعه شبکه ریلی، بهبود کیفیت جاده‌ها و افزایش ظرفیت حمل و نقل عمومی، نه تنها بار ترافیکی را کاهش می‌دهد، بلکه تجربه سفر را برای زائران نیز دلپذیرتر خواهد کرد. اینجاست که برنامه‌ریزی بلندمدت و استفاده از فناوری‌های نوین، می‌تواند مشهد را به الگویی در میزبانی از رویدادهای مذهبی بزرگ تبدیل کند.
علاوه بر چالش‌های لجستیکی، تأمین نیازهای فرهنگی و بهداشتی زائران نیز از اهمیت بالایی برخوردار است. با توجه به حضور میلیونی جمعیت، دسترسی به خدمات بهداشتی، آب سالم، غذای بهداشتی و فضاهای مناسب برای استراحت، از جمله مواردی است که باید به طور مداوم مورد رصد و بهبود قرار گیرد. موکب‌های بین‌راهی و نیروهای اجرایی، هرچند تلاش فراوانی می‌کنند، اما با افزایش تعداد زائران، نیاز به توسعه و گسترش این خدمات نیز افزایش می‌یابد.
موفقیت در میزبانی از چنین رویداد عظیمی، نه تنها نتیجه تلاش‌های سازمانی، بلکه حاصل روحیه همدلی و ایثار مردم خراسان رضوی نیز هست. مهمان‌نوازی مثال‌زدنی مردم مشهد و مناطق اطراف، که خانه‌های خود را به روی زائران می‌گشایند و در قالب موکب‌ها و ایستگاه‌های صلواتی به خدمت‌رسانی مشغولند، جلوه‌ای بی‌بدیل از عشق و ارادت به اهل بیت (ع) را به نمایش می‌گذارد. این مشارکت مردمی، سرمایه‌ای گرانبها است که باید بیش از پیش تقویت و سازماندهی شود.
بدین ترتیب، دهه پایانی صفر، همایش عظیمی است که هر ساله با شکوهی فزاینده برگزار می‌شود. درس‌ها و تجربه‌های هر ساله، چراغ راهی برای بهبود و ارتقا کیفیت میزبانی در سال‌های آتی است. با نگاهی به آینده، امید است که با همت مسئولان و مشارکت فعال مردم، مشهدالرضا (ع) همچنان نگین درخشان میزبانی از زائران باشد و در هر سال، خدمات بهتر و جامع‌تری به عاشقان امام رئوف ارائه گردد.
