اسماعیل کوثری، سرتیپ سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، نماینده تهران در مجلس دوازدهم، با انتقاد از اقدام اخیر آلمان، انگلیس و فرانسه در ارسال نامه به سازمان ملل برای فعال‌سازی مکانیسم ماشه، اظهار داشت: «این کشورها باید پاسخ دهند که آیا توافقی به نام برجام باقی مانده که بخواهند به آن استناد کنند؟» وی این اقدام را تلاشی برای ایجاد جنگ روانی و رسانه‌ای با هدف تأمین منافع غرب دانست.
کوثری با اشاره به خروج یک‌جانبه آمریکا از برجام، خاطرنشان کرد: «آمریکا این توافق را زیر پا گذاشت و کشورهای اروپایی نیز به هیچ‌یک از تعهدات خود عمل نکردند.» وی افزود که اروپا نه‌تنها در برابر تحریم‌های جدید آمریکا علیه ایران واکنشی نشان نداد، بلکه با سکوت خود به فشارها بر جمهوری اسلامی دامن زد.
این نماینده مجلس تأکید کرد که کشورهای چین و روسیه نیز با موضع ایران هم‌رأی هستند و مکانیسم ماشه را فاقد هرگونه مبنای قانونی می‌دانند. کوثری تصریح کرد: «وقتی آمریکا و اروپا خودشان برجام را نابود کردند، استناد به آن دیگر محلی از اعراب ندارد.»
کوثری با انتقاد از رویکرد تروئیکای اروپا، این اقدام را نشانه‌ای از خودبرتربینی این کشورها دانست و گفت: «ارسال این نامه به سازمان ملل، مصداق آب در هاون کوبیدن است.» وی تأکید کرد که امروز ایران است که باید مدعی احقاق حقوق خود در برابر نقض تعهدات طرف‌های غربی باشد./ خانه ملت
توافق هسته‌ای برجام در تیرماه ۱۳۹۴، پس از سال‌ها مذاکره میان ایران و گروه ۱+۵ به امضا رسید. هدف اصلی این توافق، محدود کردن برنامه هسته‌ای ایران در ازای لغو تدریجی تحریم‌ها بود. با این حال، در دل این توافق سازوکاری موسوم به «مکانیسم ماشه» پیش‌بینی شد که در صورت نقض تعهدات، امکان بازگشت خودکار تحریم‌های شورای امنیت سازمان ملل را فراهم می‌کند. این تحریم‌ها که در فاصله سال‌های ۲۰۰۶ تا ۲۰۱۰ تصویب شده و پس از برجام تعلیق شده بودند، بخش‌های مهمی از اقتصاد ایران مانند نفت، پتروشیمی، بانکداری، بیمه و حمل‌ونقل دریایی را تحت تأثیر قرار می‌دهند.
حملات بی‌سابقه اسرائیل و ایالات متحده به زیرساخت‌های هسته‌ای ایران، تهران را به اتخاذ موضعی سخت واداشته است. تعلیق همکاری‌های داوطلبانه با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، پاسخی بود که سه کشور اروپایی عضو برجام (بریتانیا، فرانسه و آلمان) را به سمت فعال‌سازی مکانیسم ماشه سوق داد. این سازوکار، در صورت اجرا، ایران را بار دیگر از شبکه مالی و بانکی جهانی منزوی خواهد کرد.
آینده اقتصاد ایران در سایه این تحولات به سه مسیر ممکن گره خورده است:
۱. فعال‌سازی مکانیسم ماشه: بازگشت تحریم‌های شورای امنیت در مهرماه، فشار اقتصادی را تشدید کرده و بخش‌های کلیدی اقتصاد ایران را تحت تأثیر قرار خواهد داد.
۲. تشدید درگیری‌های نظامی: افزایش تنش‌ها می‌تواند زنجیره تأمین و مسیرهای تجاری ایران را مختل کند و اقتصاد را به سوی بحرانی عمیق‌تر سوق دهد.
۳. توافق هسته‌ای جدید: دستیابی به توافقی تازه می‌تواند التهاب بازارها را کاهش دهد، اما احتمال آن در شرایط کنونی اندک به نظر می‌رسد.
آمار تجارت غیرنفتی بهار ۱۴۰۴ تصویر نگران‌کننده‌ای از اقتصاد ایران ترسیم می‌کند. کسری تراز تجاری ۱.۴ میلیارد دلاری، کاهش صادرات و واردات، و افت شاخص کل شامخ به ۴۷ درصد، نشان‌دهنده آسیب‌پذیری روزافزون اقتصاد است. شاخص انتظارات تولید برای ماه آینده نیز به ۴۵ درصد سقوط کرده و شاخص سفارش‌های صادراتی روی عدد ۴۲ متوقف مانده است. این آمارها از نگرانی عمیق فعالان اقتصادی نسبت به رکود و افت تولید حکایت دارند.
حتی کشورهایی مانند چین، روسیه یا اعضای بریکس که از شرکای تجاری ایران محسوب می‌شوند، ممکن است تحت فشار تحریم‌های بین‌المللی، همکاری خود را محدود کنند. شرکت‌ها و بانک‌های این کشورها، برای حفظ دسترسی به بازارهای جهانی، احتمالاً از تعامل گسترده با ایران خودداری خواهند کرد. این موضوع، زمین بازی تجارت خارجی ایران را بیش از پیش لغزنده می‌کند./ اکوایران
