به گزارش همشهری‌آنلاین، «مواضع چین و روسیه با ما یکسان است» این را وزیر امور خارجه سیدعباس عراقچی درباره مکانیسم پس‌گشت (ماشه یا اسنپ‌بک) می‌گوید. مکانیسمی که چندی است سه کشور اروپایی (آلمان، فرانسه و انگلیس) در آستانه منقضی شدن قطعنامه ۲۲۳۱ در ۱۸ اکتبر ۲۰۲۵ تهدید به استفاده از آن کرده‌اند. البته ایران به صراحت اعلام کرده که این سه کشور چنین حقی را ندارند و در صورت توسل به این ابزار، واکنش مقتضی نشان خواهد داد.
سخنگوی وزارت امور خارجه اسماعیل بقائی ششم مردادماه با بیان اینکه طرف‌های اروپایی صلاحیت استفاده از مکانیسم اسنپ‌بک را ندارند، افزود: در موعد مقرر موضوع ایران باید از دستورکار شورای امنیت خارج شود و هر چیزی غیر از این از نظر ما غیرقابل پذیرش است.
سازوکار پس‌گشت (ماشه) سازوکاری است در برجام که در صورتی هر یک از طرفین به تعهدات خود عمل نکنند با استفاده از این مکانیسم می‌توانند به وضعیت پیش از حصول برجام بازگردند. ایران پیش از این و در پی خروج آمریکا از برجام و عدم اجرای تعهدات از سوی سه کشور اروپایی از این سازوکار، مطابق پاراگراف ۳۶ استفاده و بخش زیادی از تعهدات برجامی خود را متوقف و به شرایط قبل از برجام برگشت.
آنگونه که عراقچی عنوان کرد چند سال است که ایران با چین و روسیه جلسات مکرر کارشناسی در این خصوص برگزار کرده و می‌کند. آخرین جلسه هم روز سه‌شنبه ۲۸ مردادماه با حضور معاون امور حقوقی و بین‌المللی وزارت امور خارجه کاظم غریب‌آبادی با سفیر چین و کاردار روسیه در تهران برگزار و غریب‌آبادی پس از این جلسه با بیان اینکه در این دیدار درخصوص اقدامات مشترک برای مقابله با رویکرد مخرب سه دولت اروپایی در قبال قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل متحد، بحث و تبادل نظر شد، عنوان کرد: «هر سه کشور (ایران، روسیه و چین) معتقدند قطعنامه ۲۲۳۱ باید در موعد مقرر خود خاتمه یابد و این کشورها از نظر قانونی حق اسنپ‌بک ندارند و با بازگرداندن قطعنامه‌های شورای امنیت مخالف هستند.»
غریب‌آبادی همچنین اول مردادماه نیز نشستی با سفرا و نمایندگان دائم چین و روسیه در مقر سازمان ملل در نیویورک داشت. قبل از آن هم ۳۱ تیرماه نشستی در تهران با حضور ایران، روسیه و چین در سطح مدیران کل با موضوع هسته‌ای و قطعنامه ۲۲۳۱ برگزار و مقرر شد رایزنی‌ها در سطوح مختلف در هفته‌های آتی ادامه یابد. همچنین روسای هیأت‌های نمایندگی روسیه و چین در حاشیه این نشست سه‌جانبه، به‌صورت جداگانه با مجید تخت‌روانچی معاون سیاسی وزارت امور خارجه و همچنین مدیرکل صلح و امنیت بین‌المللی وزارت امور خارجه دیدار و گفت‌وگو کردند.
یادداشت‌های چین و روسیه
از سوی دیگر شاهد دو یادداشت توضیحی از سوی دفاتر نمایندگی دائم چین و روسیه در سازمان ملل در نیویورک به شورای امنیت بودیم.
نمایندگی دائم چین با ثبت و توزیع یک یادداشتی توضیحی نزد شورای امنیت، بار دیگر مخالفت قاطع خود را با تهدید برخی کشورها برای فعال‌سازی سازوکار «بازگشت خودکار تحریم‌ها» (اسنپ‌بک) در چارچوب قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت اعلام و عنوان کرد: وضعیت دشوار در اجرای برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ نه حاصل اقدامات ایران، بلکه نتیجه اخلال در اجرای برجام توسط آمریکا و سه کشور اروپایی است و این امر نمی تواند بهانه‌ای برای بازگرداندن تحریم‌های لغو شده باشد.
چین همچنین هشدار داده که تلاش برای فعال‌سازی «اسنپ‌بک» می‌تواند پیامدهایی «غیرقابل پیش‌بینی و فاجعه‌بار» به دنبال داشته باشد و همه دستاوردهای دیپلماتیک سال‌های گذشته را از بین ببرد.
در این سند همچنین آمده است: «برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ به یکدیگر وابسته‌اند و اقدام برخی کشورها برای فعال‌سازی اسنپ‌بک بدون طی روند قانونی، سوءاستفاده از اختیارات و وظایف شورای امنیت محسوب می‌شود و فاقد اعتبار است»
چین در یادداشت مزبور با تأکید بر حق ایران برای بهره‌برداری صلح‌آمیز از انرژی هسته‌ای به عنوان عضو معاهده NPT، خواستار پایبندی همه طرف‌ها به گفت‌وگو، احترام متقابل و یافتن راه‌حل‌هایی شد که نگرانی‌های مشروع جامعه بین‌المللی را پاسخ دهد. این کشور همچنین اعلام کرد که به نقش‌آفرینی فعال خود در روند مذاکرات ادامه خواهد داد و از شورای امنیت خواست به جای مانع‌تراشی، زمینه را برای دستیابی به توافقی جدید و پایدار فراهم کند.
روسیه نیز با ثبت و توزیع یک یادداشت توضیحی، مخالفت خود را با فعال‌سازی اسنپ‌بک توسط اروپا اعلام کرده است.
پیش از این نیز سخنگوی وزارت خارجه چین لین جیان ۲۴ مردادماه ضمن مخالفت با استفاده از مکانیسم ماشه توسط سه کشور اروپایی تصریح کرد که فعال شدن این مکانیسم به طرفین در ایجاد اعتماد و رفع اختلافات کمکی نمی‌کند و برای تلاش‌های دیپلماتیک به منظور ازسرگیری زودهنگام مذاکرات، مفید نیست.
۱۹ فروردین‌ماه سالجاری نیز نشست کارشناسی ایران، چین و روسیه در مسکو برگزار شد که کاظم غریب‌آبادی این جلسه را ثمربخش و سازنده خواند. ۲۴ اسفندماه ۱۴۰۳ نیز معاونان وزرای خارجه ایران، روسیه و چین نشستی سه‌جانبه در پکن برگزار و در بیانیه‌ای ضمن تأکید بر ضرورت لغو همه تحریم‌های غیرقانونی یک‌جانبه، قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت و زمانبندی‌های مندرج در آن را مورد اشاره قرار داده و از طرف‌های ذی‌ربط خواستند تا از انجام هر اقدامی که موجب تشدید وضعیت شده اجتناب کنند.
وزیر امور خارجه همچنین هفته گذشته در گفت‌وگویی با ایرنا در این باره بیان کرد: «ما اکنون چند سال است که با چین و روسیه روی این موضوع کار می‌کنیم. جلسات مشترک متعددی داشتیم و مجموعه‌ای از اقدامات را نیز به‌صورت مشترک طراحی کرده‌ایم که در صورت فعال شدن اسنپ‌بک، آن‌ها را اجرا کنیم. در مورد اینکه چه راه‌حلی برای جلوگیری نهایی از اسنپ‌بک وجود دارد، بین ما سه کشور گفت‌وگوهایی شده و اقداماتی را هم مد نظر داریم، هرچند ممکن است موفق نباشیم.»
عراقچی همچنین گفت: «برخی مرا متهم می‌کنند که تبعات اسنپ‌بک را کوچک جلوه می‌دهم، در حالی که چنین نیست. تبعات اسنپ‌بک واقعاً جدی و سنگین است و باید برای جلوگیری از آن تلاش کرد. اما در عین حال نباید آن را بیش از اندازه بزرگ کرد. نباید تصور کنیم که با فعال شدن اسنپ‌بک، تحریم‌های اقتصادی سنگین‌تر یا جدیدتری بر ما تحمیل خواهد شد که دیگر توان ایستادگی نداشته باشیم. این‌طور نیست. شرایط از وضعیت موجود بدتر نخواهد شد. بله، از نظر روانی و سیاسی، و حتی از نظر راهبردی، تبعاتی وجود دارد، اما نه در حدی که دیپلماسی را به بن‌بست برساند یا کشور را فلج کند.»
