اگرچه در یافته‌های دیرینه شناسی دریای خزر ترازی پایین‌تر از منفی ۲۸ متر را به خود دیده است اما در حال حاضر در حال تجربه عقب‌نشینی بی‌سابقه‌ای است؛ روندی که نه‌تنها زیست‌بوم و حیات گونه‌های منحصربه‌فرد آن را تهدید می‌کند، بلکه تبعات اقتصادی، اجتماعی و حتی بین‌المللی برای کشورهای حاشیه آن خواهد داشت.
به گزارش تابناک به نقل از فرارو، کاهش سطح آب دریای خزر تبدیل به یکی از دغدغه‌های مردمان خطه شمالی ایران و سایر استانها شده است. پیش‌آگاهی در مورد شرایطی که در ادامه دریای خزر با آن روبه رو می‌شود می‌تواند برای رویارویی با این مساله موثر واقع شود.
سیده معصومه بنی‌هاشمی، رییس مرکز ملی مطالعات و تحقیقات دریای خزر، به بررسی وضعیت دریای خزر پرداخته است:
سیده معصومه بنی‌هاشمی گفت: «نوسانات و تغییرات دوره‌ای سطح آب از ویژگی‌های بارز دریای خزر است که پدیده‌ای شناخته‌شده در بین ساحل‌نشینان شمال کشور به شمار می‌رود. بررسی روند نوسانات آب دریای خزر نزدیک به یک سده در ایستگاه‌های تراز سنجی نشانگر دوره‌های افزایشی و کاهشی به‌ویژه در ۵۰ سال اخیر بوده که اثرات آن در سواحل مشهود است.»
وی افزود: «طی سال‌های ۱۳۲۰ تا ۱۳۵۶ شمسی سطح آب دریای خزر به طور کلی روندی کاهشی داشته و به پایین‌ترین سطح خود در سال ۱۳۵۶ رسید. پس‌ازآن در دهه ۶۰ و ۷۰ سطح آب در دریای خزر نزدیک ۲.۵ متر تا سال ۱۳۷۴ افزایش یافت و از سال ۱۳۷۴ تا حال حاضر نیز تراز آب دریای خزر روندی کاهشی داشته است.»
وی ادامه داد: «اگر چه تراز آب دریای خزر در شرایط کنونی تقریباً حدود منفی 28 می باشد اما با توجه به بررسی شواهد و یافته‌های دیرینه‌شناسی، سطح آب این دریا ترازهای پایین تر نیز به خود دیده است.»
این کارشناس دریای خزر گفت: «نوسانات تراز آب دریای خزر، تابع عوامل مؤثر بر مؤلفه‌های بیلان آبی (ورودی‌ها و خروجی‌ها) در پهنه وسیع حوضه آبریز آن است که در محدوده ۹ کشور ایران، ترکمنستان، ازبکستان، قزاقستان، روسیه، آذربایجان، گرجستان، ارمنستان و ترکیه قرار دارد. عوامل متعددی بر مولفه های بیلان آبی خزر و به تبع آن رفتار نوسانی آب مؤثر هستند که یکی از مهم‌ترین آن ها عوامل اقلیمی هستند. افزایش دما و به تبع آن افزایش تبخیر و هدر رفت آب از پهنه دریا عامل مهم و موثر در کاهش سطح آب دریای خزر به‌ویژه در چند سال اخیر است. در خصوص میزان نزولات جوی نیز افت‌وخیزهایی به‌ویژه در محدوده وسیع حوضه آبریز دریای خزر و به تناوب سال‌های پربارش، نرمال و کم بارش داشته‌ایم. »
