دکتر ابراهیم متقی
روزنامه اعتماد
اسنپ‌بک را می‌توان به عنوان واقعیت حقوقی اجتناب‌ناپذیری دانست که در «برنامه جامع اقدام مشترک» مورد توجه قرار گرفته و عامل آزادی عمل بسیاری از بازیگرانی است که در سیاست جهانی از آزادی عمل مبتنی بر قدرت برخوردارند.
برخلاف آنچه برخی کارگزاران سیاسی، دیپلماتیک و راهبردی ایران به آن اشاره دارند اعمال و اجرایی شدن «اسنپ‌بک» نه تنها بدون چالش و بدون مخاطره برای ایران نخواهد بود، بلکه چالش‌های اقتصادی و اجتماعی ایران را بازتولید خواهد کرد.
انگاره شکلی و غیرمسوولانه به موضوعات راهبردی و دیپلماتیک برای جامعه ایرانی یادآور عبارت‌هایی است که رییس‌جمهور پیشین درباره «کاغذ پاره بودن قطعنامه‌های شورای امنیت سازمان ملل» بیان داشته بود.
چنین عبارت‌هایی با واقعیت‌های زندگی اجتماعی و اقتصادی جامعه ایرانی تطبیق چندانی نخواهد داشت.
در شرایط موجود، ایران باید از سازوکار «مدیریت بحران» برای کاهش ضریب تهدیدات استفاده کند. کشورهای اروپایی تلاش دارند تا محدودیت‌های جدیدی را علیه ایران اعمال کنند. اگرچه تروییکای اروپایی در دوران خروج دونالد ترامپ از برجام، هیچ‌گونه سیاست عملی در حمایت از ایران را در دستور کار قرار نداد، اما در سال 2025 که نشانه‌هایی از «فشار راهبردی تصاعدیابنده» علیه ایران شکل گرفت، کشورهای تروییکای اروپایی نیز «دیپلماسی تهدید و اجبار» را برای محدودسازی قدرت دیپلماتیک، اقتصادی و راهبردی ایران در دستور کار قرار داده‌اند.
آگوست و سپتامبر 2025 برای ایران می‌تواند نشانه‌هایی از تهدید تصاعدیابنده را منعکس کند. به همان‌گونه‌ای که از قابلیت لازم برای بازسازی و اعاده جایگاه ایران در نظم و سیاست جهانی برخوردار است. عبور از تهدیدات اسنپ‌بک می‌تواند فضای جدیدی از همکاری‌های فنی، دیپلماتیک و اقتصادی بین‌المللی را در ارتباط با ایران به وجود آورد.
بهره‌گیری از سازوکارهای مربوط به «دیپلماسی سازنده» از این جهت اهمیت دارد که رابطة متقابل بین صلح، امنیت و همکاری‌های چندجانبه را امکانپذیر می‌سازد. در مذاکرات 15 آگوست ترامپ و پوتین، شرایط برای بررسی سیاست جهانی در ارتباط با ایران فراهم شد، اما هیچ یک از رهبران روسیه و امریکا به نتایج موثر و سازنده‌ای در ارتباط با ایران نایل نشدند. سیاست جهانی در عصر موجود مبتنی بر محدودسازی قدرت ایران بوده و این امر می‌تواند چالش‌های جدیدی را برای امنیت منطقه‌ای به وجود آورد.
هرگونه امنیت‌سازی در شرایطی به نتایج و مطلوبیت‌های سازنده می‌رسد که زمینه برای متقاعدسازی قدرت‌های بزرگ در روند همکاری‌های چندجانبه فراهم شود. واقعیت‌های موجود در سیاست جهانی به گونه‌ای است که اگر اسنپ‌بک اعمال شود، در آن شرایط تصاعد فشار اقتصادی، سیاسی و روانی بیشتر بر ساختار حکومتی و نظم اجتماعی ایران اجتناب‌ناپذیر است. محدودسازی قدرت سیاسی، بین‌المللی و اقتصادی ایران منجر به افزایش فشارهای نظامی و امنیتی امریکا و اسراییل در برابر جمهوری اسلامی خواهد شد.
