به گزارش اقتصادنیوز، روزنامه ایران نوشت:
بازار سهام مرداد سال ۱۳۹۹ را به آسانی از یاد نخواهد برد، روزگاری که بورس شاهد ورود فوج فوج مردم به عنوان سهام‌اولی بود و توانست در مدت کوتاهی به رکوردهای بی‌سابقه‌ای دست یابد. اتفاقی که حتی کار کردن را برای کارمندان میان‌رده شرکت‌ها نسبت به سودی که از بورس‌بازی به دست می‌آوردند، بی‌معنی کرده بود.
اما ناگهان همه آن خواب‌های شیرین به کابوسی تلخ تبدیل شد که هنوز پس از پنج سال بورس نتوانسته از رکود ناشی از آن خارج شود و جور بی‌اعتمادی را می‌کشد.
بنابراین، شناسایی رونق حبابی و سپس ریزش آن نه تنها از جنبه تحقیقی، بلکه از منظر اصلاح مسیر برای بازگشت رونق و اعتماد اهمیت دارد. جهش نرخ ارز و تورم گرچه بخشی از رونق آن سال‌ها را نشان می‌دهد، اما هیچ گونه نمی‌تواند آن میزان رشد را توضیح دهد. اقتصاددانان جریان اصلی به یک ابرمتهم اشاره می‌کنند:
تغییرات بی‌سابقه در سیاست پولی که نرخ بهره را ناگهان به زیر ۱۰ درصد کشاند و مجدد افزایش داد. اقتصاددانان رفتاری اما به شواهد دیگری اشاره می‌کنند مانند تشویق‌های دولت، ساختار صف‌نشینی بورس و تجربه شیرین سودهای سریع برای ماه‌های پیاپی. مجموعه رفتارهایی که توده‌وار همه را به سوی بورس کشاند و کلیشه بازارهای حبابی را ساخت: «اکنون، شاهد یک تغییر پارادایم هستیم.»
پایگاه خبری بازار سرمایه ایران (سنا)، در گفت‌وگو با محبوبه داودی و امیرمحمد گلوانی به بررسی عوامل شکل‌گیری حباب در بورس ۹۹ و ریزش پس از آن پرداخته است.
انبساط بی‌سابقه، تشکیل حباب و کشیدن ترمز پولی
محبوبه داودی با اشاره به نقش سیاست‌های پولی در شکل‌گیری این ریزش، گفت: «اگر به اواخر سال ۱۳۹۸ بازگردیم، در شرایطی که فشار تحریم‌ها بر اقتصاد افزایش یافته بود، پایه پولی رشد کرد و هم‌زمان با شیوع کرونا، تقاضای پول بانک‌ها کاهش یافت و نرخ بهره بین‌بانکی که در دهه ۹۰ حدود ۱۸ درصد بود، در اردیبهشت و خرداد ۹۹ ناگهان تک‌رقمی شد که بی‌سابقه بود. این شرایط باعث ورود حجم عظیمی از نقدینگی به بازار سهام شد؛ بازاری که از سال ۹۸ با جهش نرخ ارز در روند صعودی به سر می‌برد.»
داودی افزود: «این وضعیت، بازار سهام را از یک رونق طبیعی وارد مرحله حبابی کرد. اما با تغییر ناگهانی سیاست بانک مرکزی و اجرای انقباض شدید پولی، بخش زیادی از نقدینگی به سرعت از اقتصاد جمع‌آوری شد و همین انبساط و انقباض بی‌سابقه، عامل اصلی شکل‌گیری و سپس ترکیدن حباب بورس بود. پس از آنکه رشد پایه پولی در خرداد ۹۹ به ۴۰ درصد رسیده بود، مجدد مسیر انقباض شدید را تجربه کرد طی چند ماه به ۲۵ درصد کاهش یافت. این ترمز شدید مهم‌ترین تلنگر ترکیدن حباب بورس محسوب می‌شود.»
فنر نقدینگی پرید، دولت تشویق کرد، بورس اسیر شد
امیرمحمد گلوانی نیز در این برنامه مفهومی را مورد تأکید قرار می‌دهد تحت عنوان «نیروی محرکه بازارهای مالی» و می‌گوید: «آن بخش از رشد نقدینگی که نه در رشد اقتصادی منعکس شده و نه در تورم به «نیروی محرکه بازارهای مالی» موسوم است. از سال‌های ۱۳۹۲ به بعد، رشد نقدینگی بیش از تورم ادامه داشت و این مازاد به مرور به شکل نیروی محرکه بازار دارایی‌ها انباشته شد. در برخی سال‌ها این مازاد به بیش از ۲۰ درصد نیز رسیده بود. با خروج آمریکا از برجام و جهش نرخ ارز در سال ۱۳۹۷، این نیروی انباشته آزاد شد و بازار سهام جهش شدیدی را تجربه کرد.»
گلوانی با انتقاد از رویکرد سیاست‌گذاران افزود: «در آن مقطع دولت با القای این تصور که به عنوان بیمه‌گر کلان از بازار حمایت می‌کند، انتظارات غیرواقعی ایجاد کرد. حتی نمایندگان مجلس به مردم توصیه به سرمایه‌گذاری در بورس می‌کردند، موضوعی که در دنیا نادر است. همین تصور، رشد حبابی بازار را تشدید کرد و در نهایت، سیاست انقباضی دولت موجب سقوط شدید شاخص شد.»
