خبرگزاری مهر، گروه استانها- اعظم عبداللهی: مساجد در طول تاریخ اسلام، همواره بیش از یک محل عبادت بوده‌اند؛ آن‌ها به منزله پایگاه‌های اجتماعی، فرهنگی و تربیتی عمل کرده و بستر شکل‌گیری تصمیمات مهم جامعه اسلامی بوده‌اند. در شهرستان فریدن، این جایگاه دین‌مدارانه با ترکیبی از روحانیت جاری و غنای تاریخی جلوه‌ای منحصر به‌فرد یافته است.
بر اساس آمار، این شهرستان دارای ۶۲ مسجد است که نشان‌دهنده عمق باورهای دینی مردم و نقش محوری مساجد در زندگی روزمره آنان به‌شمار می‌رود. از این میان، ۲۶ مسجد از نعمت حضور روحانی مستقر برخوردارند؛ روحانی‌هایی که علاوه بر اقامه نماز جماعت، کلاس‌های آموزش احکام، مشاوره خانواده، برنامه‌های اخلاقی و مراسم فرهنگی را برگزار می‌کنند و مساجد را به پایگاه‌هایی پویا و زنده بدل ساخته‌اند.
مراسم مذهبی در ایامی چون ماه رمضان، محرم، صفر و ایام فاطمیه با شور و شکوه خاصی در این مکان‌ها برگزار می‌شود. همکاری هیئت‌امنا، خادمان و مشارکت فعال مردم در نظافت، مرمت و تجهیز مساجد باعث شده تمامی این اماکن مذهبی در وضعیت مطلوبی از نظر استحکام و امکانات قرار داشته باشند.
مساجد تاریخی؛ روایتی زنده از هنر و هویت
محمود سلیمی، رئیس اداره میراث فرهنگی شهرستان فریدن، با اشاره به ارزش بالای برخی مساجد تاریخی منطقه، می‌گوید که این بناها نه‌تنها مرکز عبادت بلکه سندهای ماندگار معماری و فرهنگ ایرانی–اسلامی‌اند. قدیمی‌ترین مسجد شهری منطقه، مسجد جامع شهر داران است. در بخش روستایی نیز آثاری ارزشمند از دوره قاجاریه مانند مسجد جامع روستای خلج، مسجد جامع دره‌بید و مسجد جامع چهل‌خانه همچنان پابرجا هستند.
مصالح این مساجد، از خشت، گل، سنگ و چوب، نشان‌دهنده شناخت معماران از اقلیم و منابع در دسترس منطقه است. ستون‌های چوبی و سقف‌های سنتی، گچ‌بری‌های ساده اما زیبا و هماهنگی سازه با طبیعت، جلوه‌ای اصیل به بناها بخشیده است. این ویژگی‌ها نه‌تنها جنبه کارکردی داشته، بلکه نمایانگر هنر بومی و سبک زندگی گذشته است.
برخی از این مساجد، به‌ویژه مسجد جامع روستای خلج، احتمالاً شاهد رویدادهای اجتماعی و فرهنگی پیش از قاجاریه نیز بوده‌اند. قرار گرفتن آن‌ها در قلب بافت روستایی به معنای جایگاه کلیدی‌شان در هویت اجتماعی ادوار گذشته است.
لزوم حفاظت و انتقال میراث به آیندگان
دیوارهای خشتی، سقف‌های چوبی و پایه‌های سنگی این مساجد یادگارانی ارزشمندند که امروز همچون «موزه‌های زنده» هنر و اعتقاد در فریدن خودنمایی می‌کنند. حفظ و مرمت این بناها نه‌تنها وظیفه میراث فرهنگی و مسئولان، بلکه نیازمند همراهی تمام مردم منطقه است تا این پل‌های ارتباطی میان گذشته و حال، همچنان استوار بمانند.
مساجد فریدن، با روح معنویت و هنر آمیخته با تاریخ، نه‌تنها محل عبادت که نماد وحدت، پایداری فرهنگی و تداوم هویت اسلامی–ایرانی هستند؛ نمادهایی که پیام خود را نسل به نسل منتقل می‌کنند.
