توزیع عادلانه یارانه‌های نقدی، سال‌هاست یکی از اصلی‌ترین مطالبات مردم و قانون‌گذاران بوده است؛ مطالبه‌ای که قرار بود بر اساس شاخص‌های شفاف، دقیق و واقعی عملیاتی شود، نه پشت معیار‌های مبهم و غیرقابل دفاع.
به گزارش سرویس اقتصادی تابناک، در حالی که طبق اعلام مرکز آمار ایران، متوسط هزینه یک خانوار شهری در سال گذشته نزدیک به ۲۳ میلیون تومان در ماه برآورد شده و این رقم در سال جاری با جهش تورمی افزایش قابل‌توجهی داشته، وزارت رفاه به سراغ معیار عجیبی برای حذف یارانه نقدی رفته است.
رئیس مرکز مطالعات و اطلاعات رفاهی اخیراً اعلام کرده که یارانه حدود یک میلیون خانوار به دلیل داشتن سرانه درآمد ماهانه بیشتر از ۱۰ میلیون تومان حذف شده است و این معیار بدون لحاظ هزینه مسکن و صرفاً بر اساس بعد خانوار محاسبه شده، شاخصی که به استناد داده‌های بودجه خانوار اسفند ۱۴۰۳ استخراج شده و به‌عنوان ملاک شناسایی سه دهک بالای درآمدی مورد استفاده قرار گرفته است.
بنابراین گزارش، یارانه نقدی مردادماه برای ۳ میلیون و ۶۶ هزار نفر واریز نشده و این افراد به‌عنوان دهک‌های پردرآمد حذف شده‌اند.
معیاری عجیب برای حذف یارانه نقدی!
اما واقعیت این است که معیار ۱۰ میلیون تومان درآمد ماهانه در شرایط امروز اقتصاد، نه‌تنها غیرواقعی بلکه به‌طرز آشکاری ناعادلانه است. این رقم معادل ۳۳۳ هزار تومان درآمد روزانه است؛ رقمی که نهایتا بتواند یک وعده غذایی یک فرد در شهر تهران را پوشش دهد، چه رسد به سایر هزینه‌های زندگی.
ابهام و سوال مهم دیگر نیز آنجاست که وزارت رفاه و مرکز مطالعات و اطلاعات رفاهی ایرانیان، چرا به‌جای استفاده از شاخص‌های به‌روز و واقعی، به سراغ داده‌های اسفندماه سال گذشته رفته است؟ این در حالی است که وزارت رفاه همچنان بر شاخص‌هایی تکیه دارد که نه تنها قدیمی، بلکه اساساً بی‌اعتبارند. برای نمونه، سفر کاری و اداری سال‌های گذشته به خارج از کشور یا دریافت وام اجاره مسکن در حساب بانکی، به‌عنوان نشانه‌ای از ثروتمند بودن افراد معرفی می شود. حال آنکه اولاً چنین معیارهایی هیچ‌گونه تناسبی با واقعیت معیشتی خانوارها ندارند و ثانیاً اتکا به داده‌های مالی مربوط به سال گذشته، به‌جای اطلاعات به‌روز و واقعی، نتیجه‌ای جز خطای آشکار در شناسایی دهک‌ها ندارد.
همچنین این سوال مهم مطرح است که در شرایطی که نرخ ارز و قیمت کالا‌های اساسی هر روز رکورد تازه‌ای ثبت می‌کند، چطور می‌توان درآمد ماهانه ۱۰ میلیون تومان را مرز دهک بالا و پردرآمد معرفی کرد؟
این سازوکار عجیب، عملاً بخش بزرگی از خانوار‌هایی که در دهک‌های میانی قرار دارند را به‌عنوان دهک‌های بالادست معرفی کرده است. نتیجه این خطای محاسباتی، حذف یارانه از سفره مردمی است که خود زیر فشار هزینه‌های سنگین زندگی کمر خم کرده‌اند.
بنابراین، چنین تصمیماتی نه‌تنها عدالت در توزیع یارانه را مخدوش می‌کند، بلکه به اعتماد عمومی نسبت به سیاست‌های رفاهی ضربه‌ای جدی وارد می کند. ضروری است که دولت و به طور مشخص وزارت رفاه، به جای تکیه بر شاخص‌های غیرواقعی، معیارهایی شفاف و به‌روز را ملاک عمل قرار دهد تا فرآیند حذف یارانه‌ها به یک اقدام عادلانه و قابل دفاع تبدیل شود، نه ابزاری برای کاهش صوری هزینه‌های دولت.
