شنیده‌ها حاکی از مجموعه‌ای اقدام هدفمند برای شارژ صنعت کشور است. در قلب این اقدام، نوسازی و بازسازی واحدهای صنعتی، اسقاط و نوسازی ناوگان حمل‌ونقل، توسعه اقتصاد دریامحور، تولید انرژی‌های پاک، هوشمندسازی صنایع و پرورش نیروی انسانی متخصص قرار دارد. توسعه اقتصادی و صنعتی ایران در حالی زمینگیر شده که بهبود زیرساخت‌های صنعتی کمک شایانی به ارتقا جایگاه صنعت می‌کند.
یکی از محورهای مهم این تحول چراغ‌خاموش، اسقاط و نوسازی ناوگان حمل‌ونقل در سه بخش جاده‌ای، ریلی و دریایی است. آمار می‌گوید اگر در سال‌های ۱۴۰۱ و ۱۴۰۲ معمولا کمتر از ۱۰۰ تا ۱۵۰ هزار خودرو اسقاط می‌شد، حالا در ۴ ماه بیش از ۷۲ هزار خودرو اسقاط شده و این در حالی است که سال گذشته هم، مجموعا ۳۵۰ هزار خودرو در حوزه ناوگان جاده‌ای اسقاط شده که رشد ۲۸۰ درصدی نسبت به دوره قبل را نشان می‌دهد. این اقدام ضمن کاهش آلایندگی و مصرف سوخت، به رونق تولید و بهبود تجهیزات حمل‌ونقل کمک کرده است.
این اقدام محدود به خودروهای سبک نمانده و در بخش موتورسیکلت، طی کمتر از یک ماه، ۸۶۰۰ مورد اسقاط را در دستور کار قرار داده است. جالب اینکه در طرح مذکور، ۱۷ میلیون تومان هزینه اسقاط و وام‌هایی به ارزش ۴۰ و ۸۰ میلیون تومان برای خرید موتورسیکلت جدید پرداخت می‌شود که محرک خوبی برای سیل عظیم موتورسیکلت‌های آلاینده و کاربراتوری است.
در حوزه ریلی نیز سیاستگذاران کار اسقاط ناوگان فرسوده را آغاز کرده و ظرفیت سالانه اسقاط حدود ۶۰۰ واگن پیش‌بینی شده است. بررسی بیشتر این تحول نشان می‌دهد در بخش دریایی نیز با اخذ مصوبه هیئت وزیران، مجوز احداث دو یارد در جنوب کشور صادر شده و بیش از ۱۵۰ شناور دارای قابلیت اسقاط شناسایی شده‌اند. اجرای این طرح می‌تواند ضمن عرضه ۱.۵ میلیون تن فولاد گرید دریایی به چرخه تولید از برداشت ذخایر معدنی جدید جلوگیری کرده و مصرف انرژی در زنجیره تولید را کاهش دهد. فرآیندهای اداری این اقدامات در هفته‌های آینده تکمیل و پروژه وارد مرحله اجرا می‌شود.
نوسازی و بازسازی واحدهای صنعتی، یکی دیگر از محورهای اصلی بازسازی صنعتی ایران است. ظاهرا با شناسایی بیش از ۱۲ هزار واحد صنعتی با عمر بیش از ۲۰ سال، برنامه جامعی برای نوسازی این واحدها طراحی شده است. برای این مهم وزارت صنعت، معدن و تجارت دستورالعمل صدور جواز نوسازی و بازسازی را ابلاغ کرده و پلتفرم «نوسازی» طراحی شده‌است. این پلتفرم با اتصال به سامانه جامع تجارت، امکان ثبت درخواست‌های نوسازی و بررسی مطالعات اقتصادی اولیه را فراهم می‌کند تا اطمینان حاصل شود که واحدهای صنعتی پس از نوسازی قادر به ادامه فعالیت اقتصادی هستند.
استان‌های ایلام با بیش از ۲۰ واحد و آذربایجان شرقی با حدود ۴۰ واحد به‌عنوان نمونه اولیه برای اجرای این طرح انتخاب شده‌اند و برنامه‌ریزی برای گسترش پروژه به استان همدان در جریان است. تأمین مالی این واحدها از طریق صندوق‌های حمایت از صنایع کوچک، صنایع دریایی و همچنین بانک‌ها انجام می‌شود. پیش‌بینی می‌شود هر واحد کوچک به‌طور متوسط به ۵۰ میلیارد تومان و واحدهای بزرگ به بیش از ۵۰۰ میلیارد تومان منابع مالی نیاز داشته باشند. اولویت این طرح با واحدهای پرمصرف در حوزه انرژی است تا مصرف انرژی کاهش یافته و کارایی این واحدها بهبود یابد.
توسعه اقتصاد دریامحور یکی از محورهای کلیدی برنامه هفتم توسعه است که ایدرو با تمرکز بر نقش صنعت در این حوزه، اقدامات گسترده‌ای را آغاز کرده است. این سازمان با شناسایی و رتبه‌بندی بین همه پهنه‌های موجود برای کشتی‌سازی در کشور، تجمیع تقاضا برای ساخت شناورهای موردنیاز بخش‌های صیادی، نفتکش و کشتیرانی را در دستور کار قرار داده است. در حال حاضر، ایران هزینه‌های سنگینی برای اجاره شناورها متحمل می‌شود. با ساخت شناورهای جدید در داخل کشور، این هزینه‌ها کاهش یافته و اشتغال در یاردهای داخلی تقویت می‌شود. ایدرو با حمایت صندوق توسعه ملی و صندوق صنایع دریایی، تسهیلات ۵۰ میلیون دلاری برای ساخت شناور در شرکت کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران فراهم کرده و برنامه‌ریزی کرده است تا با فعال‌سازی کامل ظرفیت یاردها، ظرفیت سالانه ۱۰۰ الی ۱۵۰ شناور در ظرفیت‌های مختلف در داخل کشور محقق شود. همچنین، با توجه به نیاز کشور به تأمین حدود ۷۰۰ شناور در سال‌های آینده، برآوردها نشان می‌دهد که واردات این تعداد شناور نیازمند سرمایه‌گذاری حدود ۱۵ میلیارد دلاری خواهد بود. بر همین اساس، برنامه‌ریزی شده تا متمرکز بر داخلی‌سازی فرآیند تولید، از خروج ارز از کشور جلوگیری شود. ایجاد شرکت مدیریت تأمین و تدارک قطعات شناورها با مشارکت بخش خصوصی نیز یکی دیگر از اقدامات در این حوزه است.
در بخش انرژی هم اقدامات با تمرکز بر دو حوزه گاز و برق، در حال انجام است. در حوزه گاز، سیاستگذاران با تشکیل کنسرسیوم‌هایی مشترک با بخش خصوصی، به دنبال تأمین گاز برای واحدهای صنعتی هستند. درخواست اختصاص یک میدان گازی به بخش خصوصی نیز مطرح شده تا پس از تزریق سرمایه بخش خصوصی، گاز موردنیاز صنایع کوچک از طریق بورس انرژی تأمین شود. تشکیل ایدرواویل که مجوز بی‌اندپی (B&P) مورد نیاز برای فعالیت‌های اکتشاف و بهره‌برداری نفت و گاز را در اختیار دارد به تشکیل کنسرسیوم، و کاهش وابستگی به سرمایه‌گذاری‌های دولتی کمک می‌کند. در حوزه برق و انرژی تجدیدپذیر، نیز اقدامات درستی از قبیل تجمیع تقاضای واحدها در شهرک‌های صنعتی، پروژه‌های تولید برق خورشیدی را تسهیل کرده است. برای نمونه برای نخستین‌بار در شهرک صنعتی شمس‌آباد، ۸۰ درصد اعتبار احداث نیروگاه از طریق تسهیلات بانکی و ۲۰ درصد باقی‌مانده توسط صاحبان صنایع به‌صورت اقساطی تأمین شده است. پروژه‌های مشابه نیز با روش‌های متنوع در جلفا، ملارد، کاسپین قزوین و شهرک صنعتی عباس‌آباد در حال اجرا هستند. برآورد صمت این است که تا پایان سال، ۲۵۰ مگاوات برق خورشیدی که در شهرک‌های صنعتی فعال شده به شبکه سراسری متصل شود. رویکردی که در همکاری با ساتبا، صندوق توسعه‌ملی، بانک‌ها و شرکت‌های مستقر در شهرک‌های صنعتی صورت گرفته است.
هوشمندسازی و استفاده از هوش مصنوعی، یکی دیگر از حوزه‌های کلیدی برای تحول ساختار صنعتی ایران است که در زمره ترندهای مطرح جهان قرار دارد. ظاهرا پروژه‌های هوشمندسازی در بخش‌های مختلف آغاز شده و جز هوشمندسازی فرودگاه‌ها، توسعه هوش مصنوعی در شهر ایلام (با همکاری شهرداری ایلام)، توسعه ایمنی هوشمند معادن در بخشی مانند سنگ‌آهن مرکزی و زنجیره ارزش شرکت‌های صنعتی-معدنی در دستور کار قرار دارد. این اقدامات با هدف افزایش ایمنی، کاهش هزینه‌ها و بهبود مدیریت منابع انجام می‌شود.
پرورش نیروی انسانی نیز یکی از اولویت‌های هر کشور علاقمند به توسعه است. در این راستا در ایران کار جالبی در حال انجام است. طرحی به نام «هزار مدیر» با هدف تربیت مدیران، تکنسین‌ها و کارشناسان برای رفع مشکلات موجود کشور در بخش صنعت آغاز شده که هدف از آن تامین نیاز بخش تولید به نیروی انسانی کیفی است. این طرح با تمرکز بر آموزش‌های عملیاتی و حل مسائل واقعی، به‌ویژه در زمینه استفاده از ابزارهای هوش مصنوعی برای مدیریت بنگاه‌های صنعتی اجرا می‌شود.
