حجت‌الاسلام والمسلمین محمد کریمی در گفتگو با خبرنگار مهر، با گرامیداشت هفته بزرگداشت مساجد برخی کارکردهای این مکان مقدس را تشریح و اظهار کرد: امروز مسجد به کانونی چندبعدی تبدیل شده و در جامعه پرچالش امروزی می‌تواند مرکز هدایت، تربیت و نیز همبستگی اجتماعی باشد.
مدیر ستاد اقامه نماز چهارمحال و بختیاری ایران با ذکر اینکه اگر نقش مساجد را محدود به برگزاری نماز کنیم، ظرفیت عظیمی را نادیده گرفته‌ایم، ادامه داد: امروز مساجد می‌توانند در زمینه‌های عبادی، فرهنگی، علمی، اجتماعی و حتی فناورانه نقش‌آفرین باشند.
مسجد؛ پایگاه فرهنگ‌سازی و آموزش اجتماعی
کریمی بیان کرد: طراحی برنامه‌های شاد و جذاب همچون مسابقات فرهنگی، اردوهای تفریحی و جشنواره‌های هنری
استفاده از رسانه‌های نوین و شبکه‌های اجتماعی برای تبلیغ و اطلاع‌رسانی برنامه‌ها، تشکیل کانون‌های فرهنگی هنری ویژه نوجوانان و جوانان در مساجد، دعوت از اساتید و سخنرانان خلاق که زبان نسل جدید را خوب می‌شناسند، استفاده از فناوری مانند پخش زنده مراسم و کلاس‌های آموزشی آنلاین در مسجد اگر فعال باشند، می‌توانند آن را به پایگاه فرهنگ‌سازی و آموزش اجتماعی تبدیل کنند.
وی برخی مصادیق کارآمدی مسجد در برپایی دوره‌ها را برشمرد و افزود: به‌عنوان مثال اجرای دوره‌های مهارت‌های زندگی برای خانواده‌ها و جوانان، برگزاری کارگاه‌های سواد رسانه‌ای برای مقابله با شبهات فضای مجازی، استفاده از ظرفیت روحانیون و مربیان فرهنگی برای تقویت سبک زندگی اسلامی - ایرانی، برگزاری نشست‌های گفت‌وگو و پرسش و پاسخ برای حل مسائل خانواده‌ها و محلات در بستر مسجد می‌تواند جریان داشته باشد.
کریمی تجربه موفق نقش‌آفرینی مساجد در بحران‌هایی مثل سیل، زلزله و کرونا را مورد تأکید قرار داد و گفت: این تجربه‌ها نشان داد که مسجد می‌تواند به یک پایگاه امداد مردمی و خدمت‌رسانی جهادی تبدیل شود همچنان که امروز در بسیاری محلات شاهدیم گروه‌های جهادی با محوریت مساجد، سازماندهی می‌شوند و کمک‌های مردمی را جمع‌آوری و توزیع می‌کنند یا کلاس‌های رایگان آموزشی و مشاوره برای نیازمندان برگزار می‌کنند و حتی در حوزه اشتغال‌زایی هم ورود کرده‌اند.
این کارشناس مسائل دینی برخی از مهم‌ترین نیازهای امروز مساجد را یادآور شد و افزود: ایجاد پایگاه‌های اطلاع‌رسانی دیجیتال برای هر مسجد، برگزاری کلاس‌های آموزش آنلاین قرآن و معارف اسلامی، پخش زنده نماز جماعت و برنامه‌های فرهنگی مسجد در شبکه‌های اجتماعی، استفاده از هوش مصنوعی برای ارائه محتوای متنوع و جذاب به نسل جدیدراه‌اندازی سامانه‌های هوشمند برای ارتباط مستقیم مردم با مسجد و برنامه‌های آن از ضرورت‌های مورد نیاز مسجد است.
مساجد باید با نیازهای روز جامعه هماهنگ شوند
کریمی تأکید کرد: اگر مساجد خود را با نیازهای روز جامعه هماهنگ و ارتباط مؤثر با نسل جوان برقرار کنند، آینده‌ای درخشان خواهند داشت یعنی مسجد می‌تواند پایگاه وحدت امت اسلامی، مأمن آرامش معنوی در دنیای پرهیاهو، کانون تولید اندیشه دینی و فرهنگی و پل ارتباطی بین نسل‌ها باشد چرا که مسجدی که پویا باشد، جامعه‌ای پویا خواهد ساخت.
کریمی با بیان اینکه مسجد برخلاف بسیاری از نهادهای دیگر همیشه در دسترس مردم بوده و مورد اعتماد اجتماعی قرار دارد، توضیح داد: وقتی بحران رخ می‌دهد، مردم به‌طور طبیعی به مسجد پناه می‌آورند زیرا آن را مرکز اطمینان، امنیت و همبستگی اجتماعی می‌دانند.
این کارشناس مذهبی یادآور شد: در واقع مسجد سه ویژگی مهم یعنی نزدیکی مکانی به ساکنان محله، اعتماد عمومی و سرمایه اجتماعی و نیز ساختار شبکه‌ای روحانیون و بسیج مردمی را داراست که این مکان مقدس را به یک پایگاه فعال تبدیل کرده و جایگاه ممتاز در نزد مردم به آن می‌بخشد.
مدیر ستاد اقامه نماز چهارمحال و بختیاری با یادآوری اینکه تقریباً در هر نوع بحران و شرایط اضطراری، مسجد می‌تواند نقش‌آفرین باشد، افزود: مسجد در حوادث طبیعی همچون زلزله، سیل، طوفان، آتش‌سوزی، بحران‌های بهداشتی همچون مثل شیوع بیماری‌های واگیردار از جمله در دوران کرونا، بحران‌های اقتصادی و معیشتی مانند تورم شدید یا کمبود کالا، بحران‌های امنیتی و اجتماعی نظیر درگیری‌ها، ناآرامی‌ها و حوادث خاص و … نقش خود را به‌خوبی ایفا می‌کند.
جایگاه ویژه مسجد در مواقع اضطراری و بحرانی
وی بیان کرد: در هر یک از این بحران‌ها، مسجد به‌عنوان مرکز هماهنگی محله عمل کرده و خدمات امدادی، اطلاع‌رسانی و ساماندهی نیروها را بر عهده می‌گیرد که تشکیل ستاد مدیریت بحران محله به محوریت امام جماعت و معتمدان محلی، سازماندهی گروه‌های جهادی برای امدادرسانی، توزیع کمک‌ها
جذب داوطلبان برای کمک به سالمندان، کودکان و خانواده‌های آسیب‌پذیر و ایجاد شبکه ارتباطی سریع میان مردم و نهادهای امدادی مثل هلال‌احمر و آتش‌نشانی با محوریت مسجد و امام محله صورت می‌گیرد.
کریمی با اشاره به اینکه مسجد قلب تپنده مدیریت محله بوده و نقش بسیار حیاتی دارد، ادامه داد: در زمان بحران یکی از چالش‌های اصلی، آشفتگی اطلاعاتی است که مسجد می‌تواند با نصب تابلوهای اطلاع‌رسانی اضطراری، تشکیل جلسات کوتاه آموزشی درباره اقدامات ایمنی، استفاده از بلندگو و فضای مجازی مسجد برای اعلام اخبار رسمی، برگزاری مانورهای دوره‌ای برای آموزش مردم محله و … کمک کند تا مردم آگاهی بیشتری نسبت به رفتار درست در بحران داشته باشند و از شایعات دوری کنند.
بحران کرونا، نمونه موفق از نقش‌آفرینی مساجد
این روحانی فعال اجتماعی دوران کرونا را یک نمونه موفق از نقش‌آفرینی مساجد در مدیریت شرایط اضطراری دانست و گفت: در ایام کرونا مساجد در بسیاری از محلات اقدام به جمع‌آوری یا دوخت و توزیع ماسک، تهیه و توزیع مواد ضدعفونی‌کننده و بسته‌های معیشتی داشتند، همچنین ساماندهی نیروهای داوطلب برای ضدعفونی اماکن عمومی و نیز راه‌اندازی موکب‌های سلامت و مراکز تست کرونا از دیگر اقداماتی بود که با محوریت مساجد شکل گرفت.
کریمی اضافه کرد: ایجاد شبکه همیاری محلی برای کمک به بیماران و خانواده‌های آسیب‌پذیر در دوران کرونا نشان داد که اگر مساجد از قبل برای شرایط بحرانی سازماندهی شوند، می‌توانند در مواقع بحران نقش بسیار پررنگ‌تری داشته باشند.
مدیر ستاد اقامه استان در خصوص بایسته‌ها و ضرورت‌های ایفای نقش مسجد در شرایط خاص و بحرانی همچون تجربه جنگ ۱۲ روزه، بیان کرد: در این شرایط ابتدا باید ستاد مدیریت بحران مسجدمحور در هر محله، با حضور امام جماعت، هیئت امنا، بسیج و معتمدان محل تشکیل شود، آموزش نیروهای داوطلب در حوزه کمک‌های اولیه، امدادرسانی و پشتیبانی روانی، تجهیز مساجد به امکانات ضروری مثل جعبه کمک‌های اولیه، بی‌سیم، ژنراتور برق و ذخایر آب و شبکه‌سازی با نهادهای رسمی مانند شهرداری، هلال‌احمر و اورژانس برای هماهنگی بهتر از جمله این ضرورت‌ها است.
کریمی تأکید کرد: اگر مساجد به‌صورت علمی و سازمان‌یافته برای شرایط اضطراری آماده شوند، نه‌تنها در امدادرسانی مؤثر خواهند بود، بلکه باعث ایجاد اعتماد اجتماعی، همبستگی محلی و کاهش آسیب‌های بحران خواهند شد.
وی با بیان اینکه مسجد در ذات خود کانون اعتماد و همبستگی مردم است، افزود: در شرایط سخت، مردم به دنبال نقطه‌ای می‌گردند که اطمینان‌بخش، مشروع و مورد اعتماد باشد؛ مسجد با راهبری امام محله این ویژگی‌ها را یک‌جا داشته و از گذشته تا امروز در جنگ‌ها، بلایای طبیعی و بحران‌های اجتماعی، اولین مکانی بوده است که مردم برای مشورت، همفکری و امداد به آن پناه برده‌اند.
