به گزارش همشهری آنلاین؛ مواضع اخیر فرستاده آمریکا در سوریه مبنی بر بی‌معناشدن مرزهای مبتنی بر توافق سایکس-پیکو برای صهیونیست‌ها را باید پازل تکمیلی برای تحقق ایده کذایی «اسرائیل بزرگ» دانست که چندی پیش نتانیاهو آن را صریح و به دور از هرگونه لفافه‌گویی طرح کرد.
«توماس باراک» فرستاده آمریکا در سوریه اخیراً اظهار کرد که اسرائیل پس از حمله هفتم اکتبر نگرش تازه‌ای به مرزها پیدا کرده و خطوط ترسیم‌شده در توافق‌نامه سایکس-پیکو را «بی‌معنا» می‌داند.
این مقام آمریکایی تاکید کرد که اسرائیل معتقد است «هرجا لازم باشد برای حفاظت از خود خواهند رفت» و افزود نگاه تل‌آویو به مرزها پس از حمله حماس در هفتم اکتبر۲۰۲۳ دگرگون شده است.
توافق سایکس-پیکو چه بود؟
مرزهای کنونی کشورهای منطقه در واقع دست‌پخت توافقی محرمانه با عاملیت مارک سایکس (دیپلمات بریتانیایی) و فرانسوا ژرژ-پیکو (دیپلمات فرانسوی) است.
این توافق در میانه جنگ جهانی اول میان بریتانیا و فرانسه و با موافقت ضمنی روسیه تزاری برای تقسیم مناطق عرب‌نشین امپراتوری عثمانی امضا شد. این توافق مبنایی مهم برای ترسیم مرزهای سیاسی جدید در غرب آسیا و تجزیه قلمروهای عثمانی به حوزه‌های نفوذ قدرت‌های اروپایی بود.
توافق‌نامه سایکس-پیکو در تاریخ ۱۶ مه ۱۹۱۶ (۲۶ اردیبهشت ۱۲۹۵) امضا شد و به طور محرمانه باقی ماند تا زمانی که دولت بلشویکی روسیه آن را پس از انقلاب اکتبر ۱۹۱۷ افشا کرد.
بر اساس این توافق؛ فرانسه کنترل مستقیم بر مناطق ساحلی لبنان، سوریه و مناطق داخلی اطراف حلب و موصل را به‌دست آورد. بریتانیا نفوذ مستقیم در مناطق جنوبی شامل عراق کنونی (بصره و بغداد) و منطقه خلیج فارس را در اختیار گرفت.
منطقه بین این دو قلمرو (شامل فلسطین و نواحی اطراف) به صورت یک منطقه بین‌المللی تعریف شد که به اداره مشترک یا توافقی بعدی بین قدرت‌ها موکول می‌شد.
منطقه شمالی (آناتولی شرقی) به روسیه وعده داده شده بود. همچنین فرانسه و بریتانیا متعهد شدند یک دولت یا کنفدراسیون عربی مستقل در بخش‌هایی از عربستان، حجاز، و مناطق داخلی شامات تشکیل شود اما این وعده صوری و بدون الزام اجرایی بود.
خشم اعراب منطقه درباره ایده «اسرائیل بزرگ»
همانطور که در سطور ابتدایی این گزارش بدان اشاره شد، مواضع باراک در شرایطی مطرح شدند که پیشتر نتانیاهو نیز با تاکید بر ایده قدیمی «اسرائیل بزرگ» خشم مقامات عربی منطقه را به دنبال آورده بود.
نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی نیمه دوم مردادماه در یک مصاحبه گفته بود: «احساس می‌کنم به رؤیای اسرائیل بزرگ پیوندی عمیق دارم و آن را مأموریتی تاریخی و روحانی می‌دانم که نسل‌های گذشته، حال و آیندهِ یهود در آن سهیم‌اند و هر نسل، این مأموریت را به نسل یهودیِ بعدی می‌سپارد».
این موضع رادیکال، خشم مقامات عربی منطقه را به دنبال آورد. وزارت امور خارجه عربستان ضمن ابراز مخالفت با طرح‌های شهرک‌سازی و توسعه‌طلبانه رژیم اشغالگر اسرائیل، به جامعه بین الملل نسبت به تشدید نقض قوانین بین‌المللی از سوی این رژیم هشدار داد.
وزارت خارجه مصر با محکوم‌کردن موضع نتانیاهو تاکید کرد که جز بازگشت به میز مذاکرات، پایان دادن به جنگ در غزه، تشکیل کشور مستقل فلسطین در مرزهای ژوئن ۱۹۶۷ با پایتختی قدس شرقی راه دیگری وجود ندارد.
«جعفر حسن» نخست‌وزیر اردن نیز با تاکید بر اینکه ایده «اسرائیل بزرگ» یک «توهم» است خاطرنشان کرد که تل‌آویو به دلیل سیاست‌های «افراطی» خود «منزوی» شده است.
«اسرائیل بزرگ» چیست؟
این اصطلاح یا «سرزمین کامل اسرائیل» بنا بر تفسیر توراتی از رود نیل در مصر تا رود فرات در عراق امتداد می‌یابد و بنابراین، همه منطقه میان این دو رود را در بر می‌گیرد. طبق تفسیرهای جدید صهیونیستی، این نقشه تمام فلسطینِ کنونی، سراسر اردن، لبنان و سوریه و نیز بخش‌هایی از عراق و مصر و شبه‌جزیره عربستان را شامل می‌شود.
در میانه سپتامبر ۲۰۲۳(شهریور ۱۴۰۲) یعنی حدود سه هفته پیش از عملیات «طوفان الاقصی» نتانیاهو در مجمع عمومی سازمان ملل متحد سخنرانی کرد و نقشه‌ای را نمایش داد که کرانه باختری و نوار غزه را در چارچوب مرزهای اشغالی نشان می‌داد. این نخستین بار بود که رژیم صهیونیستی علناً از راه‌حل دو دولتی دست می‌شست.
در ششم مهر ۱۴۰۳ و لحظاتی پس از ترورِ سید حسن نصرالله به دست ارتش رژیم صهیونیستی، نتانیاهو گفت: «اکنون وقت آغازِ ترسیم نقشه‌ای تازه برای خاورمیانه است». او این عبارت را بارها تکرار کرد؛ به‌ویژه پس از سقوط اسد در سوریه و سپس پس از عملیات ویژه علیه تأسیسات هسته‌ای و نظامی ایران در جریان جنگ تحمیلی ۱۲ روزه.
رویای دیرینه خلع سلاح مقاومت
با توجه به طرح رسمی ایده «اسرائیل بزرگ» از زبان نتانیاهو می‌توان به درونمایه تلاش‌های ماه‌های اخیر رژیم صهیونیستی در سوریه، حملات مداوم علیه غزه و تلاش برای خلع سلاح حماس و حزب‌الله پی برد.
نتانیاهو با خلع سلاح مقاومت در منطقه مترصد بی‌دفاع ساختن دولت-ملت‌های منطقه است تا بدین نحو زمینه برای اجرایی‌شدن نهایی طرح اسرائیل بزرگ فراهم گردد؛ ایده شومی که با مقاومت ملت‌های منطقه، راهی به واقعیت نمی‌یابد.
