خبرگزاری مهر - گروه فرهنگ و ادب - زینب آزاد: در میان فرازونشیب‌های تاریخ اسلام، نام امام حسن عسکری علیه‌السلام همچون ستاره‌ای فروزان در آسمان غربت می‌درخشد. امامی که در محدودترین شرایط سیاسی و در سایه سنگین فشارهای عباسیان، نه تنها معارف ناب اهل‌بیت علیهم‌السلام را حفظ کرد، بلکه با صبر و حکمت خویش راهی روشن برای آیندگان ترسیم نمود. امروز که در سالروز شهادت آن امام همام قرار داریم، بازخوانی کلمات و آموزه‌های ایشان، تنها یادآوری یک میراث تاریخی نیست؛ بلکه ضرورتی زنده و حیاتی برای جامعه‌ای است که در برابر طوفان‌های فکری، اخلاقی و اجتماعی روزگار ایستاده است.
کتاب «فرهنگ جامع سخنان امام حسن عسکری علیه‌السلام» در این میان، پلی است میان دیروز و امروز؛ مجموعه‌ای مستند و نظام‌مند از سخنان آن حضرت که می‌تواند چراغی برای فهم عمیق‌تر دین، شناخت وظایف مؤمن در برابر جامعه، و تبیین مسئولیت ما در مقابله با فساد و نفاق باشد.
در چنین روزی بازخوانی سخنان ایشان بیش از پیش اهمیت می‌یابد. امامی که در شرایط دشوار سیاسی و اجتماعی، با حکمت و صبر، میراثی گرانبها از آموزه‌های اخلاقی، معرفتی و اجتماعی برای امت اسلامی به یادگار گذاشتند. کتاب فرهنگ جامع سخنان امام حسن عسکری علیه‌السلام از مؤسسه چاپ و نشر بین‌الملل، این میراث ارزشمند را به صورت جامع و مستند گردآوری کرده و چراغ هدایت را در مسیر زندگی فردی و اجتماعی روشن می‌سازد. در این یادداشت، با مرور آموزه‌های کلیدی امام، دو حدیث مهم و ارتباط آن‌ها با بیانات مقام معظم رهبری بررسی خواهد شد تا اهمیت نقش مؤمن در هدایت و مقابله معرفتی با فساد و نفاق روشن گردد.
امام حسن عسکری (ع) در دوران پرالتهاب خود، با وجود فشار فزاینده حکومت عباسی، با تربیت شاگردان برجسته و انتقال معارف اهل‌بیت (ع)، نقش مؤثری در حفظ و ترویج این میراث ایفا کردند. کتاب «فرهنگ جامع سخنان امام حسن عسکری (ع)» با پژوهش دقیق حجت‌الاسلام جواد محدثی، نه تنها احادیث ایشان را گردآوری کرده، بلکه با دسته‌بندی نظام‌مند آن‌ها در چهار فصل عقاید، احکام، اخلاق، و ادعیه و زیارات، اثری مرجع برای مطالعات عمیق‌تر ارائه می‌دهد. این اثر، با رویکردی مستند و تحلیلی، بستر مناسبی برای فهم دقیق و کاربردی این آموزه‌ها فراهم می‌آورد.
کتاب «فرهنگ جامع سخنان امام حسن عسکری علیه‌السلام» اثری جامع و مستند است که با گردآوری احادیث آن حضرت، تلاش دارد ابعاد مختلف اندیشه‌های ایشان را به مخاطبان ارائه دهد. این اثر با دسته‌بندی موضوعی احادیث، دسترسی به مطالب را برای پژوهشگران و علاقه‌مندان آسان کرده و همزمان با ارائه منابع معتبر و توضیحات تکمیلی، عمق معنایی هر روایت را روشن می‌سازد.
یکی از احادیث مهم امام حسن عسکری علیه‌السلام که در این کتاب آمده عبارت است از: «المؤمنُ برکةٌ علی المؤمن و حجةٌ علی الکافر» این حدیث به معنای آن است که مؤمن برای مؤمن برکت است و برای کافر حجت و دلیل. این سخن، نقش مؤمن در جامعه را برجسته می‌کند؛ مؤمن با رفتار نیکو، صداقت و اخلاق حسنه خود، برکاتی برای دیگران به ارمغان می‌آورد و با ارائه دلایل مستند و منطقی، حجت و دلیل برای کسانی است که در جهل و نادانی به سر می‌برند. این حدیث اهمیت مسئولیت اجتماعی مؤمن و نقش هدایت‌گری او در مقابل فساد و نفاق را یادآوری می‌کند.
نمونه‌ای از این امر را در جنگ ۱۲ روزه ایران و رژیم غاصب صهیونیستی دیدیم که در ادامه آن همبستگی و اتحاد مردم علاوه بر برکت در جامعه، حجت و دلیل مبرهن بر شکست دشمن شد.
در حدیث دیگری، امام حسن عسکری علیه‌السلام به نقد عوام یهود پرداخته و می‌فرمایند: «... عوام یهود می‌دانستند که علمایشان آشکارا دروغ می‌گویند، حرام و رشوه می‌خورند، احکام واجب [الهی] را با میانجیگری‌ها و ملاحظه‌کاری‌ها و رشوه‌گیری‌ها تغییر می‌دهند. می‌دانستند آن‌ها مبتلا به جانب‌داری‌های شدیدی هستند که بر اثر آن دین و آئین و عقاید خود را کنار می‌گذارند و حقوق کسی را که بر ضدّ او تعصّب دارند پایمال می‌کنند و اموال دیگران را به ناحق به کسی می‌دهند که جانب‌دار او هستند و به خاطر آنان دست به ظلم و حق‌کشی می‌آلایند. می‌دانستند که مرتکب امور حرام می‌شوند و با این شناخت قلبی خود، الزاماً باور داشتند که هر کس کارهای احبار یهود را انجام دهد فاسق است و نمی‌تواند سخنگوی خدا و واسطه میان او و مردم باشد. بنابراین، چون از کسانی که چنین شناختی از آن‌ها داشتند و می‌دانستند که نباید خبر آن‌ها را پذیرفت و نقلی که می‌کنند باور کرد، پیروی می‌کردند، خداوند آنان را مورد نکوهش قرار داد.» این حدیث هشدار امام علیه تعصب کور و پیروی بی‌چون‌وچرا از علما یا رهبران دینی را نشان می‌دهد و بر اهمیت آگاهی، بصیرت و انتخاب درست در پیروی از رهبران و مسئولان تأکید دارد. امام هشدار می‌دهند که بدون شناخت و بصیرت، جامعه در معرض انحراف و فساد قرار می‌گیرد و تنها با دقت و آگاهی می‌توان راه درست را پیدا کرد.
این دو حدیث، با بیانات مقام معظم رهبری (مدظله‌العالی) هم‌خوانی دارند. رهبر معظم انقلاب بارها بر اهمیت بصیرت و شناخت دشمن و مقابله با توطئه‌ها و نفاق تأکید کرده‌اند. ایشان معتقدند که عمل به آموزه‌های اهل‌بیت علیهم‌السلام بهترین راه مقابله با دشمنان و فساد در جامعه است. حدیث اول با بیان نقش مؤمن در هدایت و روشنگری، و حدیث دوم با تأکید بر لزوم آگاهی و نقد رفتارهای نادرست رهبران، مکمل یکدیگر هستند و نشان می‌دهند که مبارزه با فساد و نفاق، عرصه‌ای اخلاقی و معرفتی نیز دارد.
کتاب «فرهنگ جامع سخنان امام حسن عسکری علیه‌السلام» از منظر فرهنگی و اجتماعی اهمیت بسیاری دارد. این کتاب تنها یک اثر پژوهشی صرف نیست، بلکه پلی میان گذشته و حال، میان آموزه‌های اهل‌بیت و نیازهای معنوی و فکری جامعه امروز است. در دنیای پرآشوب امروز که دشمنان اسلام با تمام توان در تلاش برای انحراف افکار عمومی هستند، بازخوانی سخنان معصومین می‌تواند راهگشای بسیاری از مشکلات باشد و نقشه‌ای برای حرکت درست در مسیر ایمان، اخلاق و عمل صالح ارائه دهد.
سخنان امام حسن عسکری علیه‌السلام، تصویری چندبعدی از اندیشه ایشان ارائه می‌کند؛ از توصیه‌های اخلاقی درباره صداقت، فروتنی و پرهیز از گناه گرفته تا رهنمودهای اجتماعی در زمینه دوستی، دشمنی، خدمت به مردم و رعایت حقوق دیگران. همچنین آموزه‌های معرفتی و معنوی درباره جایگاه عقل و علم، پرهیز از بدعت‌ها، شناخت امام زمان علیه‌السلام و اهمیت دعا و یاد خدا، نشان می‌دهد که حتی در شرایط محدود و دشوار، هدایت انسان‌ها و جامعه همواره هدف اصلی امام بوده است.
با بازخوانی این احادیث و بهره‌گیری از آن‌ها در زندگی روزمره، می‌توان گام‌های مؤثری در جهت تقویت ایمان، بصیرت، مسئولیت‌پذیری و عمل صالح برداشت. اهمیت این کتاب و آموزه‌های آن در سالروز شهادت امام، علاوه بر جنبه پژوهشی، دارای بعد تربیتی و اخلاقی نیز هست و می‌تواند راهنمای رفتار فردی و اجتماعی ما باشد. این بازخوانی یادآور مسئولیت هر مؤمن در هدایت دیگران و روشنگری در برابر فساد و نفاق است و یادآوری می‌کند که تنها با شناخت درست، آگاهی و عمل صالح می‌توان جامعه‌ای سالم و پویا ساخت.
این کتاب در چهار فصل تدوین شده است: سخنان امام در عقاید، سخنان امام در احکام، سخنان امام در اخلاق، و زیارت و دعاهای نقل شده از آن حضرت. همه این‌ها با تحقیق و پژوهش حجت‌الاسلام جواد محدثی که در مدرسه علمیه حقانی از محضر اساتیدی همچون آیات عظام علی قدوسی، حسین وحید خراسانی، سید موسی شبیری زنجانی، حسن زاده آملی بهره‌مند شده است، این کتاب را به دقت گردآوری و تنظیم کرده تا اندک سخنان این امام همام از دست نرود.
در نهایت، کتاب «فرهنگ جامع سخنان امام حسن عسکری علیه‌السلام» اثری مرجع و بی‌بدیل است که با گردآوری سخنان ارزشمند امام، چراغی روشن برای پژوهشگران، طلاب و عموم علاقه‌مندان فراهم کرده است. این کتاب یادآور آن است که حتی در محدودترین شرایط تاریخی، کلام اهل‌بیت علیهم‌السلام همچون چشمه‌ای زلال، راهنمای زندگی دیروز و امروز انسان است. با تأمل در این سخنان و پیروی از آموزه‌های امام حسن عسکری علیه‌السلام، می‌توان در مسیر ایمان، بصیرت و مسئولیت‌پذیری گام برداشت و میراث گرانبهای اهل‌بیت را زنده نگه داشت.
سالروز شهادت امام حسن عسکری علیه‌السلام فرصتی است برای تعمق در زندگی و آموزه‌های ایشان و یادآوری مسئولیت ما در تداوم راه اهل‌بیت. بهره‌گیری از کتاب‌هایی مانند فرهنگ جامع سخنان امام حسن عسکری علیه‌السلام می‌تواند چراغ هدایت ما در این مسیر باشد تا با بصیرت، آگاهی و صبر، در مقابل هر گونه انحراف، ظلم و نفاق، ایستادگی کنیم و جامعه‌ای بر پایه اخلاق، عدالت و ایمان بسازیم.
