بیشکک، قرقیزستان، ۲ سپتامبر ۲۰۲۵ (۱۱ شهریور ۱۴۰۴) – هیئت داوران مستقل شانزدهمین دوره جوایزه معماری (۲۳-۲۰۲۵) پس از ملاحظه بررسی‌های در محل از طرح هاییکه به مرحله نهایی راه یافته بودند و در ماه ژوئن اعلام شده بودند، هفت برنده را اعلام کرده است. برندگان جوایز ظرفیت معماری را به مثابه‌ی تسریع‌گری برای کثرت‌گرایی، انعطاف جامعه، دگرگونی اجتماعی، گفت‌وگوی فرهنگی و طراحی حساس به اقلیم به کار گرفته‌اند. این برندگان به طور مشترک جایزه‌ای یک میلیون دلاری را دریافت می‌کنند که بزرگ‌ترین جایزه در عرصه‎‌ی معماری است.

برندگان جوایز معماری سال ۲۰۲۵ آقاخان عبارت‌اند از:

بنگلادش

• خودی‌باری، در مناطق مختلف، اثر معماران مارینا تبسم  - راه حلی تکرار پذیر ساخته شده با بامبو و فولاد برای جوامع آواره‌ای که دچار تغییرات اقلیمی و جغرافیایی شده‌اند. هیئت داوران از چارچوب‌بندی زیست محیطی عمیق این طرح را که در پیشبرد جهانی بامبو به عنوان ماده‌ی ساخت سهم داشته است، تقدیر کرده است.

چین

• مرکز اجتماعی روستای ووسوتوی غربی در هوهوت، اثر شرکت طراحی معماری عظیم مغولستان داخلی با مسئولیت محدود - مرکزی است ساخته شده از آجرهای بازیافتی که فضاهای اجتماعی و فرهنگی برای ساکنان و معماران فراهم می‌کند و در عین حال به نیازهای فرهنگی جامعه‌ی محلی چندقومیتی از جمله مسلمانان هویی رسیدگی می‌کند. هیئت داوران متذکر شده است که این طرح خردجهان اجتماعی فراگیر و شمول‌گرایی ارزشمند و مشترکی را درون یک کلان جهان روستایی انسانی ایجاد کرده است.

مصر

• احیای دوباره اسنای تاریخی اثر شرکت تکوین، توسعه منسجم جامعه، طرحی است که به چالش‌های گردشگری فرهنگی از طریق مداخلات فیزیکی، برنامه‌های اجتماعی-اقتصادی و راهبردهای خلاقانه‌ی شهری می‌پردازد که مکانی فراموش شده را به یک شهر تاریخی پر رونق تبدیل می‌کند. هیئت داوران از راه‌های جان بخشیدن به متابولیسم شهری تاریخی برای پرداختن به چالش های امروزیبهبود کیفیت زندگی تقدیر کرده است.

ایران

• اقامتگاه بومگردی ماجرا، در جزیره هرمز، اثر طراحان و بناکنندگان زاو – مجموعه‌ای سرشار از رنگ با گنبدهایی که بازتاب رنگین‌کمان خاک‌های سرخ غنی جزیره است و اقامتگاه‌های پایداری برای گردشگرانی فراهم می‌کند که از مناظر بی‌همتای جزیره هرمز دیدن می‌کنند. هیئت داوران این طرح را یک مجمع‌الجزایر سرزنده از برنامه‌های مختلف توصیف کرده است که گام به گام یک اقتصاد گردشگری جایگزین را ایجاد می‌کند.

• میدان متروی جهاد در تهران، اثز استودیوی معماری کا – ایستگاهی سابقاً فرسوده را تبدیل به گره‌گاه پرنشاط شهری برای عابران کرده است. هیئت داوران، استفاده از آجرهای دست ساز محلی را به عنوان تقویت ارتباط با میراث غنی معماری ایران گوشزد کرده است که در عین حال بافت گرم و ظریف آن بر جایگاه این ایستگاه به عنوان یک بنای تازه‌ی شهری تاکید دارد.

پاکستان

• ویژن پاکستان، در اسلام آباد، اثر استودیوی دی‌بی – یک ساختمان چندین طبقه دارای نماهای شاد الهام‌گرفته از صنعت‌گری پاکستانی و عرب که در عین حال ساختمان یک خیریه است که هدف‌اش قدرت بخشیدن به جوانان محروم از طریق آموزش حرفه‌ای است. هیئت داوران متذکر شده است که این ساختمان نه تنها شامل نوع تازه‌ای از آموزش است بلکه آکنده است از نور، که فضایی جالب و اقتصادی کارآمد دارد.

فلسطین

• کابینت شگفتی‌ها، اثر ای‌ای آناستاس – یک نمایشگاه چندمنظوره‌ی غیرانتفاعی و فضایی تولیدی که با همکاری صنعت گران و پیمانکاران محلی ساخته شده است و کانونی کلیدی برای صنعت‌گری، طراحی، خلاقیت و یادگیری شده است. هیئت داوران به این نتیجه رسیده است که این ساختمان الگویی برای معماری ارتباط فراهم می‌کند که ریشه در بیان‌های هویت ملی دارد و بر اهمیت تولید فرهنگی به مثابه‌ی راهی برای مقاومت تاکید دارد.

مراسم اهدای جایزه شانزدهمین دوره در تاریخ ۱۵ سپتامبر در تالار ملی فیلارمونیک توقته غول ساتبلغان اغلوی قرقیزستان، در بیشکک برگزار خواهد شد. جایزه نه تنها به معماران، بلکه به شهرداری‌ها، سازندگان، کارفرمایان، استادکاران و مهندسانی که در تحقق پروژه‌ها نقش داشته‌اند تعلق می‌گیرد.

جایزه معماری آقاخان

رحیم آقاخان پنجم، رییس کمیته راهبردی جایزه، گفته است: "الهام بخشی به نسل جوان برای ساختن با درنظر گرفتن محیط زیست، دانش و همدلی، یکی از بزرگترین اهداف این جایزه است. معماری امروز باید با بحران اقلیمی درگیر شود، آموزش را ارتقا دهد و بشریت مشترک را تقویت کند. از رهگذر آن ما بذرهای خوش بینی را می‌کاریم – کنش‌هایی بی سر و صدای مقاومت که به فضاهای تعلق خاطر بدل می‌شوند؛ که آینده در آن با کرامت و امید شکوفا خواهد شد."

جایزه معماری آقاخان در سال ۱۹۷۷ به ابتکار حضرت والا شاهزاده کریم اقاخان چهارم بنیان نهاده شد تا الگوهای موفق ساخت و ساز را شناسایی و تشویق کند؛ که نیازها و آرزوهای جوامعی را که مسلمانان در آن‌ها نقش برجسته‌ای دارند برآورده می‌سازند. این جایزه از معماری‌ای تقدیر می‌کند که افزون بر پاسخ به نیازهای کالبدی، اجتماعی و اقتصادی، به آرمان‌های فرهنگی نیز جان می‌بخشد. تاکنون ذر ۱۶ دوره سه ساله، ۱۳۶ پروژه برنده شده و نزدیک به ده‌هزار پروژه به ثبت رسیده است.

فرخ درخشانی، مدیر جایزه، تاکید کرد: " معماری می‌تواند و باید سرچشمه امید باشد؛ امیدی که نه تنها فضاهای زیستی ما را شکل می‌دهد بلکه آینده‌های ممکن را نیز رقم می‌زند. در روزگار بحران اقلیمی، نابرابری منابع و شتاب شهرنشینی، جایزه معماری اقاخان از طرح‌هایی تقدیر می‌کند که اجتماع، پایداری و چندفرهنگ‌گرایی را به هم پیوند می‌دهند تا جهانی هماهنگ‌تر و استوارتر بسازند."

کتاب "خوش بینی و معماری" به ویراستاری لزلی لوکو در سپتامبر ۲۰۲۵ توسط انتشارات "آرکیتنگل" منتشر خواهد شد. این کتاب شامل پروژه‌های برگزیده و راه یافته به فهرست نهایی است و در قالب گفتگو و مقاله نشان می‌دهد چگونه معماری میتواند سنت را از رهگذر نوآوری زنده کند، تجربه‌های بومی را به گفتگوی جهانی پیوند دهد و فضاهایی فراگیر برای هم نشینی فرهنگ‌ها و تاریخ های گوناگون فراهم آورد.