به گزارش خبرگزاری صداو سیما، پس از انتشار نتایج تفضیلی سرشماری عمومی کشاورزی که اواخر سال گذشته در سراسر کشور برگزار شد، جزئیات این سرشماری و روش های استحصال و استخراج آمار و ارقام در برنامه میز اقتصاد عصر چهارنشبه 12 شهریور 1404 شبکه خبر مورد بررسی قرار گرفت.
در این برنامه که با حضور فریبا سادات بنی هاشمی، معاون طرح‌های آماری و آمارهای ثبتی مرکز آمار ایران و پیمان فلسفی، رئیس فراکسیون کشاورزی پویا و عشایر مجلس بصورت حضوری و مشارکت حسین آهنی، رئیس مرکز آمار و فناوری اطلاعات وزارت جهاد کشاورزی و غلامرضا گودرزی، رئیس مرکز آمار ایران بصورت تلفنی برگزار شد، موضوعاتی مانند دلایل وجود اختلاف در آمارهای مختلف نهادهای رسمی و تکرار این موارد و همچنین روش های بکار رفته در سرشماری عمومی کشاورزی مطرح شد و مسئولان ذیربط با ارائه توضیحاتی کوشیدند پاسخگوی سوالات به ویژه درباره علت وجود اختلاف فاحش در آمار و ارقام باشند.
مشروح گفتگوهای مبسوط مدیران آماری و شرکت کنندگان در برنامه میز اقتصاد چهارشنبه 12 شهریور:
مجری: می‌خواهیم راجع به بررسی نتایج تفصیلی سرشماری عمومی کشاورزی ۱۴۰۳ و اهمیت آن در اقتصاد کشور با شما صحبت کنیم، سرشماری عمومی کشاورزی ۱۴۰۳ که توسط مرکز آمار ایران اجرایی شد به زعم کارشناسان یک گام بلند در شناخت دقیق وضعیت کشاورزی در کشور است. می‌دانید که ما در برخی از نقاط آمار دقیق و درستی از سطح زیر کشت و مواردی از این دست نداریم و در برنامه‌های قبلی میز اقتصاد نیز راجع به این صحبت کردیم که این موضوع چقدر می‌تواند امنیت غذایی ما و موضوع کشت فراسرزمینی و موضوعات مختلف کشاورزی را تحت تاثیر قرار دهد.
سوال: خانم بنی هاشمی به طور کلی سرشماری در حوزه کشاورزی به چه معنا است؟ چه دستاوردهایی مور د انتظار بود و به چقدر آن رسیده‌اید؟
بنی هاشمی: سرشماری کشاورزی ۱۴۰۳ ششمین سرشماری کشور بود که به اجرا درآمد با فرمان ریاست محترم جمهور. از نظر تعداد، کشور ایران جزء کشورهای پیشرو در آسیا است با ششمین سرشماری. این سرشماری از ۱۲ آبان ماه تا ۲۹ آذر ماه به طول انجامید و ۱۵ هزار نفر در زمان عملیات میدانی کار را انجام دادند. داده‌ها توسط رایانه و یا تبلت به شکل دیجیتال برداشت شد و در چند نوبت راستی آزمایی و ارزیابی شد و سپس به شکل آنلاین به مرکز آمار ایران آمد و در اتاق رصد مرکز آمار امکان این که هر لحظه داده‌های سرشماری قابل مشاهده باشد وجود داشت، نتایج سرشماری هم نتایج اولیه‌اش دو ماه پس از اتمام عملیات میدانی صورت گرفت که خودش یک رکورد بود. در انجام سرشماری وزارت کشور، وزارت جهاد کشاورزی و سایر دستگاه‌های اجرایی کمک‌های بسیار زیادی کردند برای انجام عملیات میدانی، البته طراحی ما از مدت‌ها قبل شروع شده بود و الحمدالله نتایج بسیار خوبی به ما داد.
سوال: نحوه پراکندگی هسته‌های نیروهای انسانی در این سرشماری به چه صورت بود اصلاً وضعیت در این حوزه چطور است؟
بنی هاشمی: در این سرشماری نزدیک به ۴ میلیون و سیصد هزار بهره‌بردار شناسایی شد در هفت حوزه زراعت، باغ و گلخانه، دام سنگین و سبک، زنبور عسل و شیلات و کرم ابریشم. اطلاعاتشان را بهره‌برداران به ماموران سرشماری ارائه کردند که نتیجه تفضیلی اش چند روز قبل خدمت عموم مردم ارائه شد.
سوال: آقای دکتر فلسفی یکی از نکات اصلی در برنامه‌ریزی توسعه روستایی داشتن یک متولی واحد است. حالا معمولاً هم ما در کشورمان در موضوعات مختلف متولی واحد نداریم و دستگاه‌هایی هستند که موازی همدیگر یک سری کارها را انجام می‌دهند. مجلس چه قدم‌هایی برای این موضوع برداشته و به نظر شما این سرشماری که اتفاق افتاده چه قدم‌هایی در توسعه بخش‌های روستایی و عشایر برای ما برداشته؟
فلسفی: ببینید همانطور که اشاره کردید موضوع برنامه‌ریزی و تصمیم گیری و سیاست گذاری راهبردی و کلان و حتی منطقه‌ای و میدانی نیاز به آمار و داده‌های دقیق دارد و بخش کشاورزی به دلیل گستردگی و پهناور بودن کشورمان آمار متنوع و متعددی را هم دارد. تولید کنندگان عزیز ما کشاورزانمان بالاخره در مناطق مختلف کشور پراکنده هستند. روستاهای متعددی داریم و همانطور که اشاره کردند در واقع بیش از ۴ میلیون واحد بهره‌برداری یا خانوار بهره‌بردار در این سرشماری اخیر شناسایی شدند که این‌ها به کار تولید می‌پردازند و اینکه متولی واحد داشته باشیم به نظر من یک ضرورت اجتناب ناپذیر است. اینکه مجلس چه کار کرده در این زمینه ما قوانینی را در گذشته وضع کردیم، یعنی مثلاً بر اساس ماده ۲۲ قانون افزایش بهره‌برداری بخش کشاورزی و منابع طبیعی مصوب ۱۳۸۹ مجلس شورای اسلامی وزارت جهاد کشاورزی را حداکثر ظرف مدت ۲ سال مکلف به ایجاد پایگاه اطلاعاتی تولید کنندگان بخش کشاورزی کرده و این پایگاه اطلاعات جامع باید بر پایه فناوری اطلاعات ایجاد شود، درعین حال وفق تکلیف جز ۴ از بند ه ماده ۳۳ قانون برنامه هفتم پیشرفت باز وزارت جهاد کشاورزی باید با رعایت ماده ۷ قانون مدیریت داده‌ها و اطلاعات ملی نسبت به استقرار سامانه یکپارچه اطلاعات مکانی توصیفی و بازار و ایجاد ساختار مناسب برای اشتراک گذاری داده‌های مختلف در پیوند با سامانه جامع تجارت ایران تا پایان سال اول برنامه اقدام کند.
سوال: الان پایان سال اول برنامه هستیم؟
فلسفی: بله ما سال اول برنامه را پشت سر گذاشته‌ایم اما آن تکلیف اول که عرض کردم از سال ۱۳۸۹ تصویب شده در قانون ارتقای بهره‌وری بخش کشاورزی در یک مقطعی مورد توجه قرار گرفت. در آن مقطع شناسنامه بهره‌برداران روستایی و کشاورزان و تولید کنندگان توسط وزارت جهاد کشاورزی ایجاد شد که بعد از مدتی در این ۱۳ تا ۱۴ سالی که پشت سر گذاشته شده فکر می‌کنم آن سامانه دچار تغییراتی شد و فراز و نشیب زیاد داشته. وزارت جهاد کشاورزی در حوزه فناوری اطلاعات و در واقع تکلیف قانون برنامه هفتم هم هنوز خروجی مشخصی از آن به دست ما نرسیده.
سوال: یعنی بعد از یک سال و خورده‌ای هنوز ما خروجی از سامانه نداریم؟
فلسفی: بله. ضمن اینکه مرکز آمار این سرشماری دوره‌ای را انجام می‌دهد و به هر حال جا دارد تشکر کنیم و خدا قوت بگوییم به عزیزانمان در مرکز آمار ایران. بالاخره روش‌های سرشماری و نمونه گیری از نظر آماری هم متنوع هست یعنی حتماً باید یک منطق علمی حاکم باشد بر نحوه جمع آوری اطلاعات و سرشماری.
سوال: همین جا من یک سوال از شما بپرسم الان از نتایج آماری سرشماری شما رضایت دارید به نظرتان این نتایج در چه شرایطی قرار دارد؟
فلسفی: ببینید همیشه بین آماری که مرکز آمار ایران ارائه می‌کند و آنچه که در بخش کشاورزی اتفاق می‌افتد و وزارت جهاد کشاورزی مبنای تصمیم گیری و برنامه‌ریزی قرار می‌دهد یک اختلافاتی وجود داشته و همیشه این اختلاف وجود داشته!
سوال: خانم دکتر چرا وجود داشته؟ من برنامه‌های زیادی را در حوزه کشاورزی در همین میز اقتصاد اجرا کردم این نکته را در همه برنامه‌ها به آن رسیدیم چرا بین مرکز آمار و خود وزارت جهاد کشاورزی در این نرخ آمار همیشه تفاوت‌هایی هست و این اثرگذار است؟
بنی هاشمی: ببینید دستگاه‌های اجرایی عموماً بر اساس یک خدمتی می‌آیند یک کاری انجام می‌دهند و حالا خواسته‌اند که(احتمالا آمار و ارقام خدمتشان را) دیجیتالی کنند و سامانه‌ای را تولید می‌کنند که مبنای تولید آن سامانه ارائه خدمت به بهره بردار و یا کس دیگری است در دستگاه‌های دیگر ، نتیجه آن در حاشیه می‌تواند تولید یک سری دیتا کند. اما آیا آن داده می‌تواند آماری مناسب برای برنامه‌ریزی شود؟ چطوری می‌تواند بشود؟ مشروط بر اینکه یک نظام آماری مستقر شود آنجا. اما استقرار نظام آماری یک الزاماتی دارد که آن الزامات باید رعایت شود تا آن داده تولیدی تبدیل به آمار قابل برنامه‌ریزی شود. این الزامات چون اصلاً نیازی احساس نمی‌کرده دستگاه‌های اجرایی که بخواهد آن الزامات را در آن داده پیاده کند فقط یک خدمتی ارائه می‌کرده داده‌ای تولید می‌شده اون اگر مستقر شود این داده‌ها قطعاً مرکز آمار نزدیک خواهد شد.
سوال: موافق هستید آقای دکتر؟
فلسفی: بله حالا آن پیش بینی که قانونگذار به عمل آورده چه در سال ۱۳۸۹ که گفته شده باید پایگاه اطلاعات جامع کشاورزی ایجاد شود و مستقر شود در بخش کشاورزی و چه تکالیفی که در قانون برنامه هفتم پیشرفت همین پارسال ابلاغ شده و قانون هست و باید دنبال شود در هر دو مورد این موضوع مورد توجه قرار گرفته. یعنی یک پایگاه داده یا اطلاعات ملی یا سامانه‌ای که بتواند متقن باشد داده‌ها و اطلاعاتش و آماری که آنجا جمع آوری می‌شود باید وجود داشته باشد. ولی بعضی وقت‌ها واقعاً اختلافات فاحش داریم بین چند مرجع آماری که در ارتباط با بخش کشاورزی وجود دارد. خود همین قضیه برنامه‌ریزی را دچار اشکال می‌کند. سیاست‌های مختلفی که در بخش کشاورزی است باید مبتنی بر آمار دقیق باشد، مثلاً سیاست صادرات محصولات کشاورزی اگر بخواهیم محصولی را صادر کنیم باید مطلع باشیم و اطلاعات جامع داشته باشیم و بدانیم که اگر این محصول را صادر کنیم چقدر برای نیاز داخل وجود دارد و چقدرش را می‌توانیم صادر کنیم. یا برای واردات چقدر نیاز است که واردات صورت بگیرد، بنابراین این موارد معمولا تصمیم گیری و تصمیم سازی را در بخش کشاورزی دچار اشکال کرده. آماری را هم که مرکز آمار ایران به دست می‌آورد و منتشر می‌کند طی دوره‌های ۱۰ ساله اتفاق می‌افتد یعنی بالاخره هر ۱۰ سال یک بار به روز می‌شود. ضمن اینکه ما حالا یک مقدار روی همان هم بحث داریم روش‌های جمع آوری اطلاعات البته خانم دکتر اشاره کردند که چند بار چک شده راستی آزمایی شده ولی چون به واسطه خود اظهاری صورت می‌گیرد و ما معمولا ز سامانه‌های نوین برای جمع آوری اطلاعات و داده‌ها و آمارگیری کمتر استفاده می‌کنیم ممکن است که این داده‌ها و آمار را بیاوریم در پایگاه اطلاعاتی جمع آوری کنیم. فرمودند مثلاً از تبلت و یا به شکل آنلاین این داده‌ها منتقل شده ولی نحوه جمع آوری اطلاعات امروز در دنیا متنوع است و متفاوت شده. مخصوصاً در بخش کشاورزی یعنی امروز به واسطه وجود فناوری روز امکان اینکه ما بتوانیم میزان تولید هر محصول را محصولات اساسی کشور (مانند) گندم ، جو،ذرت انواع محصولات را برآورد کنیم قبل از اینکه برداشت محصول صورت بگیرد. مثلاً همین محصول برنج پارسال توسط وزارت جهاد کشاورزی گفته شد که ۲ میلیون و ۸۰۰ هزار تن تولید شده امسال گفتند یک میلیون و ۷۰۰ هزار تومان چطور یک دفعه یک میلیون و ۱۰۰ هزار اختلاف آماری (وجود دارد؟) و بعد گفتند اختلاف و داده‌های پارسال اشتباه بوده.
سوال: بر اساس داده‌های پارسال کلی برنامه ریزی اقتصادی انجام شده؟
فلسفی : بله دقیقاً الان واردات صادرات تولید حمایت‌هایی که باید از کشاورزان عمل بیاید تسهیلاتی که باید به آنها داده شود، خریدی که باید صورت بگیرد، خرید تضمینی و ... تمام این‌ها تحت شعاع آمار ناصحیح ممکن است قرار بگیرد.
سوال: اجازه بدهید آقای دکتر فلسفی همین موضوع را از آقای حسین آهنی رئیس مرکز آمار و فناوری اطلاعات وزارت جهاد کشاورزی بپرسم که مهمان تلفنی ما هستند؛ آقای آهنی میهمانان ما در برنامه به یک اختلاف آماری بین مرکز آمار و وزارت جهاد کشاورزی اشاره کردند و اینکه سال گذشته آماری که مثلاً در مورد برنج وجود داشت آمار اشتباهی بود خود وزارتخانه اعلام کرد که امسال آمارش درست است و آمار پارسال اشکال دارد. با توجه به اینکه در بخش کشاورزی به خصوص در این سرشماری عمومی به دنبال دریافت آمارهای درستی بودیم برای تصمیم گیری‌های اقتصادی و بسیاری از چالش‌های حوزه کشاورزی الان به دلیل همین تفاوت‌های آماری ایجاد می‌شود بفرمایید چه تمهیداتی اندیشیده شده که این تفاوت‌ها و اختلافات آماری بین وزارت جهاد برای آمار خودش با مرکز آمار ایران و در درون خودش به حداقل برسد تا تصمیمات کشاورزی اینقدر تحت الشعاع قرار نگیرد؟
آهنی: در بحث کشاورزی با توجه به اینکه یک بحث سطح زیر کشت داریم و یک بحث تولید معمولاً کشاورزی مثل صنعتی است که یک خط ثابتی داشته باشد. با توجه به تغییرات اقلیمی، تامین کود به موقع، تامین آب به موقع، قطع و وصلی برق، همه این‌ها در چرخه و فرایند تولید تاثیر دارد. خوشبختانه ما پارسال یک هماهنگی و یک همکاری مشترکی که با مرکز آمار ایران قبل از سرشماری داشتیم استحضار دارید سرشماری ۱۰ سال به ۱۰ سال انجام می‌شود در صورتی که برداشت آمار در وزارتخانه بر اساس فصل کشت است ما در کشور هم کشت زمستانه داریم و هم کشت بهاره و تابستانه متناسب با این سامانه داریم. سامانه جامع پهنه‌بندی که ما پارسال قبل از سرشماری با همکارانمان در مرکز آمار ایران به توافق رسیدیم که سامانه پهنه‌بندی وزارت جهاد به عنوان سامانه ثبت محور مرکز آمار ایران هم قرار بگیرد. چرا این کار را کردیم برای اینکه این تفاوت‌های آماری را به حداقل برسانیم از نظر قانون در واقع قانونگذار مرکز آمار را مسئول اعلام آمار کرده در بحث تولید با توجه به اینکه عوامل و فرایند آماری در حوزه تخصصی با آمار کلی و عمومی که مرکز آمار ایران می‌گوید تفاوت دارد ما به تبع نیاز خودمان سامانه تحت وب که به صورت آنلاین بتواند داده را از سمت کشاورز بگیرد و متناسب با نیاز آن الگوی کشتی که ابلاغ می‌شود پشتیبانی و الزامات فنی قانونی و اجرایی‌اش را در قالب سامانه پیش بینی کنیم از پارسال ما یک فعالیت مشترک این شکلی را با مرکز آمار ایران شروع کردیم.
نکته دوم مرکز پایش (است). وزارت جهاد مرکز پایشی را دارد و متناسب با آن ۵ روز به پنج روز سطح زیر کشت محصولات را بر اساس تصاویر ماهواره‌ای برآورد می‌کند. یک بحث سطح زیر کشت است و یک بحث تولید است. مرکز پایش و یا مرکز آمار وزارت جهاد بحث سطح زیر کشت را برآورد می‌کند تولید مربوط به حوزه‌های تخصصی معاونت‌های تخصصی است که در طول فرایند مثلاً فرض کنید تا دو ماه قبل از برداشت به یک عددی می‌رسند حالا به دلیل گرما سرما سیل و موارد دیگر تا قبل از برداشت تغییراتی هم در سطح و هم فرایند تولید رخ می‌دهد بنابراین تفاوت آماری هم در سطح و هم در تولید در حوزه کشاورزی مثل همه کشورهای دنیا امری معمولی است!
سوال: آقای آهنی در توضیحات شما من دقت کردم شما هم از موازی کاری و یا حداقل تعدد مراکز آمار دهی صحبت کردید در داخل خود وزارتخانه در مورد این توضیح بدهید که به هر حال یک جای واحد باید باشد که یک تصمیم واحد بشود گرفت. سوال دیگری که بین صحبت‌های شما برای من به وجود آمد این است که برای اجرای الگوی کشت آیا سامانه مشخص و واحدی وجود دارد؟ اگر وجود دارد پس ما سامانه درستی داریم چرا ما هر ساله دچار کمبود می‌شویم یعنی الان در صحبت‌های شما خود همین آمارهای متعدد و مراکز متعدد که در داخل وزارت جهاد وجود دارد باعث یک سری مشکلات شده‌اند اینجا هم توضیح بدهید؟
آهنی: ببینید وقتی تعدد است با تعدد فرق می‌کند مراکزی که تولید داده می‌کنند قطعاً وقتی متعدد هستند آمارش هم تفاوت خواهد داشت اینکه من خدمت سرکار و مردم عزیز عرض می‌کنم این است که در حوزه وزارت جهاد یک بحث پایش است که ۵ روز ۵ روز این دیتا تولید می‌شود. اینکه عملکرد تفاوت دارد این نشان از دوگانگی و چندگانگی نیست. فرض کنید ما تا اسفند شرایطمان مطلوب بود ۴۰ درصد کاهش بارش ما که امسال خشکسالی را به تولید دیکته کرد بیشترین بخشش در فصل بهار بود که اوج نیاز کشاورزی ما چه در دیمزار و چه در آبی نیازمند همین مسئله است پس این دوگانگی چندگانگی به خاطر اجبار اقلیم است نه اینکه دوگانگی یا چندگانگی یا تفاوت دیدگاه نه اصلاً من در بحثم برداشت اینطور نبود عرضم این بود که ما سطح را پایش می‌کنیم ممکن است یک سطحی بیشتر شود یک سطحی کم شود حالا علاوه بر کم شدن ممکن است تولیدش هم کاهش پیدا کند فرایند تولید یک فرایند پویایی است .
سوال: برای این اجرای الگوی کشت و سامانه هوشمند چه کار کردید؟
آهنی: ببینید در بحث الگوی معمولاً آن چیزی که به الزاماتش وقتی توجه می‌کنیم باید ببینیم که چرا الگوی کشت خوب اجرا نمی‌شود فرض کنید ما در الگوی کشت محدوده‌ای را مشخص می‌کنیم که شما باید گندم بکارید کشاورز می‌رود پیاز و سیب زمینی می‌کارد تفاوت درآمدی سیب زمینی نسبت به گندم ۳ به یک است پس وزارت جهاد الگوی کشتش را اعلام می‌کند ولی پشت این الگوی کشت یک پیوند اعتباری هم هست در جایی که من می‌خواهم به خاطر مسائل آب اقلیم شرایط و محدودیت‌ها کالاهای اساسی مثل گندم کشت کنم مردمی که نیازشان را فرض کنید در سطح گندم هزینه می‌کند مستلزم محدودیتی نیست یعنی هیچ اجباری برایش وجود ندارد که من بگویم که اینجا الا و بلا فقط باید گندم بکارید .
سوال: آقای آهنی الان برای من این سوال پیش آمد که اگر وزارت جهاد کشاورزی فقط ابلاغ کننده الگوی کشت است پس کجا اجرایش می‌کند؟
آهنی: بحثم این نیست، من بحثم این است الگوی کشت یک تکلیف فرا قوه‌ای است یعنی فقط در قوه مجریه خلاصه نمی‌شود.
سوال: فرا قوه‌ای یعنی چی؟
آهنی: فرض کنید من در الگوی کشت زمینی که در مالکیت جناب عالی هست تشخیص فنی هم از نظر آب و خاک و امکانات این است که گندم بکاریم شما به عنوان تولید کننده الان گندم نمی‌کارید ابزاری که دست من است این است که بهت کود نمی‌دهم، سوخت نمی‌دهم جز این ابزاری به عنوان وزارت جهاد و قوه مجریه وجود ندارد ولی شما می‌روید حتماً و حتماً پیاز و سیب زمینی می‌کارید ۱۳ برابر گندم درآمد دارید. در دنیا آمده‌اند برای این مشوق‌های مالی گذاشته‌اند ما برنامه‌مان را به عنوان وزارت جهاد درست پیاده می‌کنیم ولی پیوست‌هایی که باید این را تحکیم بدهد پیوست مالی است.
سوال: آقای فلسفی این فرا قوه‌ای بودن که آقای آهنی فرمودند یک کمی برای من دغدغه ذهنی ایجاد کرد چطور الگوی کشت اجرایش فراقوه‌ای است و این نکاتی که گفتند را از این جهت و از منظر مالی شما بفرمایید که مجلس چه تکالیفی را قرار داده بوده برای دولت؟
فلسفی ببینید سیاست الگوی کشت هم یکی از مباحثی است که سال‌ها است در کشور مطرح است و حدوداً ۱۵ سال پیش در واقع آیین نامه اجرایی آن تصویب شده اما بعد از مدت‌ها بعد از ۱۳ سال ابلاغ شد این آیین نامه اجرایی و دولت محترم شروع کرد به اجرای این آیین نامه اجرایی یکی از مشکلاتی که همین آیین نامه اجرایی داشته و نظام نامه‌ای که برای الگوی کشت و پیاده سازی و اجرای سیاست الگوی کشت پیاده شد در واقع اشکالات ساختاری بود که در همین آیین نامه وجود داشت به نحوی که بالاخره یک شورایی پیش بینی شده برای این موضوع که معاون اول رئیس جمهور رئیسش است و بعد دبیری این شورا به وزیر جهاد کشاورزی سپرده شده و چند وزیر دیگر عضو این شورا هستند و اعضای متعددی دارد حالا این از نظر اینکه امنیت غذایی و کشاورزی کشور باید توسط وزارتخانه‌های مختلف مورد حمایت قرار بگیرد خوب است اما اینکه ما بیایم بگوییم که در واقع وظیفه امنیت غذایی که تولی گری آن با وزارت جهاد کشاورزی است به نوعی از سایر دستگاه‌ها انتظار داشته باشیم بله هم مجلس باید کمک کند هم قوه قضاییه باید کمک کند هم سایر وزارتخانه‌ها و دستگاه‌های اجرایی باید کمک کنند به بخش کشاورزی ولی همین موضوع باعث شده که مثلاً همین شورایی که پیش بینی شده من فکر نمی‌کنم بیش از یکی دو بار تشکیل شده باشد تا به حال یعنی خود ساختاری که در آیین نامه اجرایی پیاده‌سازی الگوی کشت در کشور پیش بینی شد یکی از معضلات و مشکلاتی شد که اجرای آن را دچار چالش کرده. البته وزیر محترم به جهاد کشاورزی گفتند که امسال مثلاً ۸۰ درصد اجرا شده برنامه‌هایی که در قالب الگوی کشت داشتند ولی حالا اگر برگردیم به همین بحث آمار در ارتباط با سیاست الگوی کشت بالاخره هم این داده‌ها و اطلاعات آماری که امروز ما در اختیار داریم باید بتواند به کشاورزان ما کمک کند. الان ۲ تا ۳ سال است دارد همین سیاست الگوی کشت پیاده می‌شود در همین دو سه سال گذشته ما یک سال انباشتگی بیش از حد سیب زمینی داشتیم حدوداً پیرارسال بود که تولید انبوه صورت گرفت ماند روی دست کشاورزان سال گذشته کمبود سیب زمینی را داشتیم در یک شرایط خاصی مجبور شد وزارت جهاد کشاورزی سیب زمینی وارد کند و همینطور پیاز امسال افزایش تولید پیاز داشتیم اگر الگوی کشت دارد درست اجرا می‌شود پس این افزایش‌ها و کمبودها علتش چیست؟ البته انداختند گردن کشاورزها گفتند ما گفتیم نکارید ولی کاشتند اما کشاورز درست است که به اقتصاد تولید فکر می‌کند و برنامه‌ریزی می‌کند اما باید سیاست گذاری برای صادرات برای واردات برای حمایت از تولید کشاورزان در یک چهارچوب مشخصی توسط دولت انجام بگیرد .
سوال: این برنامه‌ریزی اجرا نمی‌شود مثلاً الان ما یک کشور کم آب هستیم هندوانه در کشورمان زیاد کشت می‌شود از آن طرف سیب زمینی کم می‌آید از این طرف پیاز زیاد می‌آید مشخص است که آن الگوی کشت اگر هم ابلاغ شده خیلی رعایت نمی‌شود و مشکل هم اینجاست که می‌گویند ۸۰ درصد کشاورزان به صورت سنتی این الگوی کشت را رعایت می‌کنند و مشکل سر ۲۰ درصد است آیا این دوتا توازن آماری ایجاد می‌کند با نتایجی که ما الان داریم می‌بینیم؟
فلسفی: ببینید کشاورز بر اساس آن منافع اقتصادی که برایش تعریف می‌شود به تولید می‌پردازد میزان آبی که در اختیار او قرار می‌گیرد میزان تولیدی که کشاورز به واسطه تولید محصولات مختلف از جمله همین هندوانه چون خیلی گفته می‌شود که مثلاً هندوانه یک محصول آببر است ما هندوانه زیاد می‌کاریم در کشور، هندوانه مگر سطح زیر کشتش در کشور چقدر است.
سوال: درصد دارید؟
فلسفی: بله ببینید در یکی دو استان کشور یک مقدار بیشتر کشت می‌شود ضمن اینکه کشاورزان ما آبی را که به آنها تعلق می‌گیرد توسط وزارت نیرو در یک مقطعی می‌آیند بیشتر برای یک محصولی که به صورت نقدی می‌توانند بفروشند مصرف می‌کنند بخش دیگری را برای تولید محصولات اساسی در نظر می‌گیرند که البته همان حقابه هم توسط وزارت وزارت نیرو در شرایط کم آبی فعلی و خشکسالی و شرایطی که الان باهاش مواجه هستیم به حداقل رسیده ولی بالاخره ما باید بتوانیم حکمرانی صحیح را در بخش کشاورزی اعمال کنیم .
سوال: مشکل همین است که برنامه‌ریزی درستی در این حوزه انجام نمی‌شود؟
فلسفی: آقای آهنی عزیز که خودشان از متخصصان حوزه فناوری اطلاعات هم هستند اشاره کردند مثلاً ما پایش را هر ۵ روز یکبار انجام می‌دهیم خود این پایش توسط همین سامانه‌های ماهواره‌ای موجود است که دارد انجام می‌گیرد من می‌خواهم بدانم که آیا آن تکلیف برنامه هفتم پیشرفت حالا آن سال ۸۹ را الان کاری ندارم آن هم بایستی بالاخره اجرا شده باشد ایجاد و استقرار سامانه یکپارچه اطلاعات مکانی توصیفی و بازار و ایجاد ساختار مناسب برای اشتراک گذاری داده‌های مختلف توسط وزارت جهاد کشاورزی ایجاد شده یا نه. این تکلیف برنامه بوده در سال اول باید این اتفاق می‌افتاده از طرفی هم تنوع سامانه‌هایی که الان وجود دارد ما اصلاً سامانه یکپارچه نداریم در وزارت جهاد کشاورزی .
سوال: الان سه سال است که الگوی کشت ابلاغ شده ولی سامانه هوشمندش وجود ندارد؟
فلسفی: سامانه یکپارچه سامانه هوشمند داریم مثلاً بازارگاه را داریم سامانه مدیریت زمین را داریم سازمان نظام مهندسی برای خودش آمار جمع می‌کند نظام صنفی....
سوال: خانم دکتر بنی هاشمی تغییرات میزان تولید در کشور از منظر سطح زیر کشت و عملکرد محصولات و میزان آب همشون یک برونداد آماری باید داشته باشند به نظر شما الان این در محصولات راهبردی و اساسی ما این آمار به طور کامل و دقیق وجود دارند ؟
بنی هاشمی: بله ما علاوه بر اینکه در سرشماری اطلاعاتی سوال کردیم در طرح‌های آمارگیری که هر سال بخشی را آمارگیری می‌کنیم این اطلاعات را داریم و می‌شود که قابل استفاده باشد همین الگوی کشت فرمودید بیش از ۵۰ محصول کشاورزی را در همین سرشماری ما سوال کردیم که دارند چه می‌کارند در زمینشان به هر حال کشاورزی با آب و خاک کشور گره خورده و آب و خاک منابع مشترک یک ملت از یک کشاورز که نمی‌تواند به تنهایی تصمیم بگیرد که می‌خواهد با این چه کار کند باید برنامه‌ریزی کلان داشته باشیم اون برنامه هم باید مبتنی بر داده دقیقی باشد که الحمدلله بله در سرشماری پرسیده نشده ولی در طرح‌های نمونه گیری می‌پرسیم این را.
سوال: یعنی الان آمارش در دسترس هست برای کشاورزان؟
بنی هاشمی: بله در طرح‌های نمونه گیری و آمارگیری که سالانه داریم این اطلاعات پرسیده می‌شود و روی سایت مرکز آمار هم هست اگر بخواهید مراجعه بفرمایید.
سوال: آقای آهنی، من می‌خواهم هم شما توضیح درباره این بدهید و هم این سامانه هوشمند که یکپارچه قرار است بشود در وزارت جهاد به هر حال ابلاغ الگوی کشت انجام شده ۳ سال هم هست از آن گذشته موارد متعدد سامانه را هم که خودتان ذکر کردید وجود دارد اما سامانه یکپارچه هنوز کار خودش را شروع نکرده؟
آهنی: ببینید در بحث الگوی کشت ما به قول میهمانان محترمتان سه سال این اجرا شده در صورتی که ۵ دهه بود چیزی به عنوان الگوی کشت اجرایی نمی‌شد ما بعد از ۵۰ سال برنامه‌ای را شروع کردیم که قطعاً در گذر زمان به بلوغ خواهد رسید ما نمی‌خواهیم بگوییم که تمام برنامه‌های ما ۱۰۰ درست است ولی به ضرس قاطع می‌گوییم که ۸۰ درصد الگوی کشت همین الان هم دارد انجام می‌شود.
سوال: به صورت سنتی یا به صورت مکانیزه که شما گفتید و ابلاغ کردید کشاورز سنتی این کار را انجام می‌داده؟
آهنی: بله بحث این است که شما ۱۵ میلیون تن گندم تولید گردید ۱۲ میلیون تن خرید. این نتیجه همین الگو است ولی مکمل الگو پایداری اقلیم است من در برنامه هم ۶ میلیون هکتار در سال برنامه الگوی کشت گندم را داریم ۴ میلیون دیم است فرض کنید تا مرحله زایشی شرایط مطلوب است دو هفته پشت سر هم سه هفته پشت سر هم باران نمی‌بارد تولید به شدت کاهش پیدا می‌کند پس این را خواهشم این است که تفاوت قائل شویم که بگوییم وزارت جهاد الگوی کشت ندارد شاید این خیلی منصفانه نباشد وزارت جهاد سه سال الگوی کشت دارد با برنامه می‌رود ولی تضمین این برنامه منوط به پشتیبانش است به حمایتش است اگر من محصولی را مازاد تولید می‌کنم مازاد در واحد سطح یعنی عرض کردم صنعت نیست که بگوییم در مقابل این مقدار کالا این مقدار محصول یک جا می‌بینید هکتار شما ۱۰ تن تولید کرده یک جا کمتر مازاد این را باید دولت اعتباری را بگذارد که وزارت جهاد بتواند خرید کند و ذخیره کند کمبودش را بتواند در بازار عرضه کند یکی از پارامترهای مهم که می‌تواند دوام الگوی کشت بدهد حمایت مالی دولت است وقتی اعتبار مان سال اولی که الگوی کشت اجرا شد ده‌ها همت پشتیبان مالی بود چقدر از این الگو پشتیبانی مالی شد وقتی طرحی ملی و فراقوه‌ای است یعنی هر کسی نقش خودش را انجام نمی‌دهد.
سوال: آقای آهنی و نکات شما را خیلی ارزشمند می‌دانم چون به هر حال حوزه کشاورزی حوزه‌ای نیست که ما یک بعدی نگاه کنیم ابعاد متعددی دارد اما ما می‌خواهیم در این برنامه به یک نتیجه‌گیری درستی درباره سرشماری آماری برسیم و موضوعات آماری وزارت کشاورزی که همیشه محل سوال است. سال گذشته مقام معظم رهبری هم به وزیر کشاورزی در مورد آمار نادرستی که معمولاً حالا از بخش کشاورزی منتشر می‌شود تذکر دادند و گفتند که این درست شود به خاطر اینکه واقعاً محل تصمیم گیری است از آن زمان این تذکر تا الان شما در وزارت جهاد کشاورزی و همکارانتان چه کاری برای اصلاح این موضوع انجام دادید چه تدابیری اندیشیده‌اید؟
آهنی: بعد از تذکر حضرت آقا به وزارتخانه ما سه ماه بعدش اولین برنامه‌ای که برای تطبیق و تصحیح آمار انجام شد ما در مرکز پایش اولین کاری که انجام دادیم سطح کشتمان بود در چهار محصول عمده یعنی کشت گندم جو کلزا و برنج را ما از روی تصاویر ماهواره‌ای یعنی مثلاً در گندم ما ۲۸ هکتار تصویر ماهواره‌ای در بازده ۵ روز سطح زیر کشتمان را همیشه در می‌آوریم و پیش‌بینی کمبود و پیش بینی مازاد را هم الان دو سال است که وزارتخانه ما به دستگاه‌های نظارتی و بالادستی اعلام می‌کند اینکه امسال ۱۱ میلیون تن تولید و ۸ میلیون تن خرید را ما از آذر ماه خودمان این را پیش بینی کرده بودیم الان هم پیش بینی ما بعد از ۶ تا ۷ ماه دارد همین را نشان می‌دهد که ما کل خریدمان ۷ میلیون و ۷۰۰ هزار تن تا الان است.
سوال: آقای آهنی تفاوت بین سال گذشته آمار برنج که ۲۸۰۰ و یک و هشتصد بود تقریباً و یا تقریباً در همین حدودها که خود وزارتخانه اعلام کرد که آمار سال گذشته‌اش اشکال داشته آمار امسال درست است این از آن یک سال و نیمی که حضرت آقا تذکر داده بود هم در واقع در همان محدوده زمانی قرار دارد چرا این آمارها متفاوت هستند؟
آهنی : ببینید عرض کردم در فرایند تولید مرکز ما سطح زیر کشت را در می‌آورد تولید را معاونت‌های تخصصی برآورد می‌کنند ما برنج را سطح زیر کشت را ما در می‌آوریم تولید را حوزه‌های تخصصی در بحث کم و زیاد آوردن یک پارامتر است شما تولید داشته باشید در انبار باشد قطره چکانی تزریق شود قیمت بالا برود پایین بیاید یک بحثی وابسته به این موضوع نه اینکه متن را با حاشیه قاطی نکنیم آن چیزی که من می‌خواهم بگویم سیستماتیک امسال دومین سال است که ما سطح زیر کشت و محصول عمده که ۷۰ تا ۸۰ درصد غلات ما را این محصولات شکل می‌دهد این‌ها را به صورت سیستماتیک در می‌آوریم و قطعاً در سال‌های آینده به بلوغ کامل هم از نظر کاربرد هوش مصنوعی الان داریم در این سمت کار می‌کنیم استفاده از دانش شرکت‌های دانش بنیان یکپارچه سازی سیستم یعنی بعد از فرمایش حضرت آقا ما ۸ سامانه (مربوط به کشاورزی مان) در قالب یک سیستم یکپارچه آمار دارد یعنی شما روزانه می‌دانید که چقدر دان مصرف شده برای این صنعت هر استانی چقدر جوجه ریخته به تفکیک کد ملی مرغدار شما در سیستم مراجعه بفرمایید مشخص است هر استان تولیدش چقدر است و یا حتی برای بخش مرغ گوشتیمان ما تا چهار هفته آینده هم پیش بینی‌هایمان هست چقدر مازاد داریم چقدر کمبود داریم در استانی این تهاترگیری و مبادله اطلاعات می‌شود که بتوانیم در شرایط اضطرار و بحران (مایحتاج) را تامین کنیم و این شرایط برقرار است.
سوال: آقای فلسفی چقدر با جمع‌بندی صحبت‌های آقای آهنی موافق بودید و اینکه به نظر شما وضعیت آمار و تفاوت‌های آن در وزارتخانه و سطح آن آماری که مرکز آمار می‌دهد و جاهای مختلفی که اثرگذار هستند بر صنعت کشاورزی؟
فلسفی: من عرض کردم خدمتتان که این اختلاف آماری بین آمار مرکز آمار و وزارت جهاد کشاورزی همچنان وجود دارد. تازه با فرمایشات آقای آهنی مشخص شد که این نظام یکپارچه و یا آن سامانه یکپارچه اطلاعات مکانی توصیفی و بازار و ایجاد ساختار مناسب برای اشتراک گذاری این داده‌ها هم هنوز ایجاد نشده چون ایشان می‌فرمایند که ما در واقع سطح زیر کشت را مشخص می‌کنیم و معاونت‌های تولیدی تولید را مشخص می‌کنند این سامانه یکپارچه تا ایجاد نشود ما اختلافات آماریمان وجود دارد در داخل خود وزارت جهاد کشاورزی هم باز سامانه‌های متعدد داریم (مانند) سامانه بازارگاه سامانه مدیریت زمین سازمان نظام صنفی این‌ها برای خود وزارت جهاد کشاورزی است. سامانه بیمه محصولات کشاورزی برای خرید تضمینی مثلاً شرکت بازرگانی دولتی. این‌ها سامانه‌های مختلفی است که وجود دارد حتی برای توزیع کود یا برای سوخت سامانه توزیع سوخت که در وزارت نفت و یا ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز وجود دارد. این سامانه‌ها باید یکپارچه شود. حالا اگر مرکز آمار ایران البته این تکلیف به عهده وزارت جهاد کشاورزی گذاشته شده مرکز آمار ایران تکلیف قانونی خودش را انجام می‌دهد هر ۱۰ سال یکبار این آمار را به روز می‌کند آن روش‌ها هم باید بازنگری شود و حتماً عزیزان چون خودشان متخصص آمار هستند باید خودشان را به روز کنند و با استفاده از روش‌های دیگری که بتوانند آمار محکم و قابل دفاع به ما ارائه کند که البته باز می‌گویم اشاره کردند که این آمار قابل دفاع است و ما هم قبول داریم اعتماد داریم به عزیزانمان در دولت ولی بالاخره روش‌ها تا موقعی که اصلاح نشود آن ایرادی که حضرت آقا در مقطعی گرفتند نسبت به آماری که ارائه شد که بسیار درست و به جا هم بود ناشی از این است که ما در واقع از روش‌های سنتی داریم استفاده می‌کنیم و آمارمان بر اساس خود اظهاری حتی در پایگاه‌های جمع آوری داده مروجین پهنه ما که آنها هم مجهز به تبلت و لپ تاپ هستند ولی این آمار را باید به صورت انسانی و خود اظهاری دریافت کنند باز من تاکید می‌کنم در تمام دنیا متحول شده هم نحوه پایش داده‌های بخش کشاورزی و هم نحوه برآورد و تولید.
سوال: آقای گودرزی رئیس مرکز آمار ایران، بفرمایید که مهمترین چالش سرشماری حوزه کشاورزی چیست و چرا هنوز از روش‌های سنتی و روش‌های مبتنی بر خود اظهاری برای جمع آوری داده استفاده می‌کنید؟
گودرزی: ما در مرکز آمار همیشه پذیرای نقدها هستیم حالا انشاالله خدمتشان هم مفصل خواهیم بود از نزدیک روش‌هایی که امسال البته امسال را که می‌گویم منظورم سال سرشماری است که در برگزاری سرشماری انجام شد از نزدیک ببینند ببینید عمدتاً سرشماری‌ها در دنیا یک بخش عمده‌اش مبتنی بر همین خود اظهاری است اما بله درست می‌فرمایید فقط خود اظهاری نباید ملاک کار قرار بگیرد ما هم کاری را که امسال انجام دادیم در سرشماری خانم دکتر هم توضیح دادند بخشی از اطلاعات منطبق با همه روش‌های سرشماری یعنی خود اظهاری که کشاورزان عزیز گفتند جمع آوری شد منتها ما به همین بسنده نکردیم و در همان جا هم ما تلاش کردیم از روش‌های جدید استفاده کنیم.
سوال: چه روش‌های جدیدتری؟
گودرزی : مثلاً فرض کنید که در دوره‌های قبل که سرشماری برگزار می‌شد اگر من کشاورز می‌گفتم که زمین من ۲ هکتار یا یک هکتار است تقریباً همان نوشته می‌شد ما این دفعه تلاش کردیم از قبل با همکاری که آقای دکتر آهنی هم فرمودند با همکاری وزارت جهاد کشاورزی و استفاده از بسیاری از سامانه‌هایی که الان در کشور ایجاد شده مثل سامانه پهنه سامانه بیمه کشاورزی و تقریباً اکثر سامانه‌هایی که در کشور داریم (توانستیم) اطلاعات اولیه‌ای که می‌شد را در اختیار مامور ما از طریق آن یارانک یا یا تبلت که در اختیار بگذاریم. غیر از آن امسال نسبت به سرشماری گذشته نقش دهیاران خیلی پررنگ است. دهیاران کارشناسان کشاورزی که منطقه را می‌شناختند و حضور داشتند کنار ما در کنار دوستان آمارگیر ما ، اگر فرض کنید آن فرد می‌گفت که این زمین من یک هکتار است اگر کمتر یا بیشتر بود همان جا تلاش می‌شد اصلاحاتی انجام شود. از اینجا شما بگیرید تا استفاده از تصاویر ماهواره‌ای در جایی که برایمان امکانش بود تا استفاده از سامانه‌های دیگر این در مقطعی که داده‌ها جمع آوری می‌شد.
یک کار دیگری که امسال انجام دادیم که آقای دکتر بدانند و ما از نکاتشان بعداً استفاده کنیم (این بود که) ما یک مرکز رصد روزانه در مرکز آمار داشتیم داده‌هایی که می‌آمد در لحظه پایش می‌شد اگر حالا به هر دلیلی آن اظهاری که بهره‌بردار ما کرده اشتباه بود یا ورود اطلاعات از طریق مامور ما اشتباهی داشت آنجا سریعا گزارش می‌شد و معمولاً با یک فاصله کمتر از ۲۴ ساعت اصلاح انجام می‌شد لذا بر خلاف سرشماری‌های گذشته بخش کشاورزی که شما اول باید کار را به پایان می‌رساندید و بعد وارد مرحله بعدی می‌شد یعنی می‌شد که جاهایی که اطلاعات کم گفته شده بود یا زیاد گفته شده بود برگشتیم اصلاح کردیم البته این را من حتماً باید بگویم بالاخره ذات هر کار آماری و سرشماری به این نوع یک مقداری درصد خطا دارد که ما این را با روش‌های آماری که داریم تلاش می‌کنیم به حداقل برسانیم .
سوال: آقای گودرزی این سرشماری چقدر با سیاست‌های دولت همسو بود؟
گودرزی : ببینید اگر سیاست‌های دولت را ما در امنیت غذایی چون فرمودند آقای دکتر بخشی از آن سیاست‌های دولت متوجه مرکز آمار است که بتوانیم آمار درست را تولید کنیم تلاش کردیم در اقلام آماری که در واقع استخراج می‌شود حتی المقدور این سیاست‌ها را مدنظر خودمان قرار بدهیم البته تولید آمار قاعدتاً یک مبنا باید باشد بر آن سیاستگذاری‌ها اما خانم دکتر هم در پاسخ یکی از سوالات شما فرمودند مثلاً جایی که الگوی کشت برای دولت مهم بوده هم در سرشماری و هم در طرح‌های آماری ما به آن پرداخته‌ایم من یک نکته‌ای را هم حتما باید اینجا اشاره کنم امیدوار هستیم با کار مشترکی که با همکارانمان در در وزارت جهاد کشاورزی اندیشکده‌ها و پژوهشکده‌ها جلو می‌بریم این آخرین سرشماری باشد که به این شکل شروع شد و در یک دوره ۱۰ ساله است ما از این به بعد مثل بسیاری از کشورهای پیشرو دنیا در حوزه آماری وارد آمارگیری‌های و یا سرشماری‌های ثبتی مبنا می‌شویم آمارگیری‌های سرشماری‌های ثبتی مبنا و یا به تعبیری در استقرار نظام ثبتی مبنا که انشاالله امیدوارم استقرار آن بسیاری از مشکلاتی که در سوالات شما بود و اشاره کردید را رفع کند دیگر ما هر ۱۰ سال یکبار سرشماری نداریم.
سوال: توضیح می‌دهید که این روش جدید چه روشی است؟
گودرزی: ببینید در روش ثبت مبنا ما انشاالله اصل این کار را در سرشماری مسکن انجام خواهیم داد و انشاالله در برنامه‌های دیگر مفصل در خدمت شما خواهم بود و توضیح می‌دهیم. در کشاورزی ما سامانه‌های مختلفی را که وجود دارد را بررسی می‌کنیم از طریق ایجاد یکپارچگی برخی از مشکلاتی را که سامانه‌های ما دارند تعاریفشان یکسان نیست در ثبتی مبنا شما تاریخ را اصلاح می‌کنید روش‌ها را نزدیک به هم می‌کنید منابع ورودی داده‌ها را نزدیک به هم می‌کنید این کارها را که انجام بدهیم می‌توانیم یکی دو سامانه را به عنوان سامانه‌های اصلی مثلاً در حوزه جهاد کشاورزی که الان که خدمت شما هستم مثلاً سامانه یکی از سامانه‌هایی هست که انتخاب شده الان وارد گفتگو با همکارانمان در وزارت جهاد شدیم که از قسمت تعاریف شروع کنیم تا روش‌ها و منابع و غیر این‌ها را اصلاح می‌کنیم مرکز آمار به عنوان یک مرجع مستقل و حرفه‌ای با استانداردهای بین المللی که دارد وظیفه حفظ کیفیت آن داده‌ها را به عهده خواهد گرفت البته از طریق طرح‌های آماری که داریم روش‌هایی که هست و آقای دکتر به خوبی اشاره کردند بخشی از این روش‌های نوین که امیدوار هستیم از این سرشماری به بعد استفاده شود در کشور البته همت زیادی را می‌خواهد آنجا نقش مجلس هم خیلی پررنگ است در حمایت از مرکز آمار برای اینکه بتواند انشاالله این سرشماری ثبتی مبنا و نظام آماری ثبت مبنا را در کشور مستقر کند انشاالله با این مبنا داده‌های بخش کشاورزی به روز و بهتر خواهد شد .
سوال: بفرمایید که اجرای درست الگوی کشت در کشور چطور می‌تواند از این آمار استفاده کند برای اینکه الگوی درست کشت اجرایی شود؟
گودرزی: همانطور که خانم دکتر هم به آن اشاره کردند ما از طریق رصد اتفاقی که در عمل افتاده چون مرکز آمار واقعیت میدان را می‌بیند دیگر می‌تواند گزارش کند که آن الگوی کشت چقدر در مناطق مختلف تحقق پیدا کرده که در همین سرشماری هم مشخص شده کجاها محقق شده کجاها محقق نشده .
سوال: آقای فلسفی جمع‌بندی بفرمایید..
فلسفی: من از آقای دکتر گودرزی تشکر می‌کنم توضیحات خیلی خوبی را ارائه فرمودند و این نویدی که در فرمایشاتشان بود که این سرشماری اخیر آخرین سرشماری است که به این شکل برگزار می‌شود خیلی من را خوشحال کرد و امیدوار هستم با این روش‌های جدیدی که جایگزین می‌شود در ارتباط با آمارگیری در کشور ما بتوانیم یک تحولی را در بخش کشاورزی شاهد باشیم و آن موضوع الگوی کشت هم که تا حد زیادی مبتنی بر همین آمار و داده‌هایی است که به دست می‌آید و البته هرچه ما بتوانیم از سامانه‌های جدید و روش‌های جدید و دانش بنیان در حوزه آمارگیری و سرشماری استفاده کنیم طبیعتاً شفافیت و نظارت پذیری افزایش پیدا می‌کند.
