مشکل فقط قدیمی بودن ساختمانها نیست؛ تخلفات ساختمانی و کمبود نظارت حرفهای نیز نقش مهمی در کاهش ایمنی دارند. در بسیاری از موارد، ساختمانها بدون رعایت استانداردهای لازم ساخته شدهاند یا تغییرات غیرمجاز در آنها اعمال شده است. این امر علاوه بر افزایش ریسک زلزله، موجب کاهش اعتماد عمومی نسبت به کیفیت ساختوساز شده و نیاز به اصلاح سیستمهای نظارتی و بازنگری قوانین را برجسته میکند.
برای کاهش خطرات، اقدامات فوری لازم است، اما کافی نیست. برنامهریزی بلندمدت شامل بازسازی بافتهای فرسوده، تقویت سازههای آسیبپذیر و تدوین برنامههای اضطراری برای ساکنان در زمان وقوع حادثه، از جمله گامهای ضروری محسوب میشود. اجرای این برنامهها نه تنها جان مردم را حفظ میکند، بلکه اعتماد عمومی به مدیریت شهری و بازار مسکن را نیز تقویت خواهد کرد.
علاوه بر اقدامات فنی و اجرایی، افزایش آگاهی شهروندان درباره ایمنی ساختمانها و آمادهسازی آنها برای مواجهه با زلزله بسیار مهم است. فرهنگسازی و اطلاعرسانی درباره نکات ایمنی، نحوه شناسایی ساختمانهای پرخطر و رفتارهای صحیح در زمان وقوع حادثه میتواند به کاهش تلفات و آسیبها کمک کند و جامعهای مقاومتر در برابر خطرات طبیعی ایجاد کند.
به گفته مقام مسئول، بخش قابلتوجهی از ساختمانهای تهران به دلیل قدمت بالا، تخلفات ساختمانی و قرارگیری در معابر باریک، فاقد ایمنی کافی در برابر زلزله هستند و این موضوع نیازمند برنامهریزی فوری برای کاهش خطر است.
رئیس سازمان پیشگیری و مدیریت بحران تهران با تاکید بر ضرورت آمادگی همیشگی شهروندان در برابر زلزله احتمالی، گفت: خانههایی که قبل از سال ۱۳۷۴ ساخته شدهاند (سال صدور پروانه)، خانههایی که نسبت به نقشه خلافی دارند، خانههایی که رای ماده ۱۰۰ داشته، خانههای قدیمی در بافتهای فرسوده و واحدهایی در معابر با عرض کمتر از ۶ متر واقع شدهاند؛ احتمالا از ایمنی کافی در مقابل بروز بحرانی نظیر زلزله برخوردار نیستند.
در مورد پیشگیری، مهمترین توصیه این است که مردم در خانههایی ساکن باشند که این خانه از لحاظ سازهای و غیرسازهای ایمنی کافی را داشته و از مهندسیساز بودن خانه اطمینان داشته باشند. علی نصیری خانههایی با ویژگیهای یاد شده را ناایمن خواند و به مردم توصیه کرد که در چنین واحدهایی ساکن نشوند. وی در ادامه به لزوم وجود کوله زندگی در هر خانه تاکید کرد.
رئیس سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران با تاکید بر ضرورت آمادگی همیشگی شهروندان در برابر زلزله احتمالی، گفت: مردم باید آموزشهای لازم را پیش، حین و پس از وقوع زلزله فرا بگیرند، در خانههای ایمن زندگی کنند و همواره کولههای زندگی را در منزل، خودرو و محل کار آماده داشته باشند. توصیه میکنم مردم ارجمند با مراجعه به وبگاه سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران در خصوص اقداماتی که مردم باید پیش، حین و پس از وقوع زلزله انجام بدهند، آموزش ببینند.
وبگاه سایر دستگاههای امدادی نظیر جمعیت هلال احمر نیز از آموزشهای خوبی برخوردار هستند. در عین حال مردم میتوانند به سراهای محلات و پایگاههای (سولههای) مدیریت بحران در سطح شهر مراجعه کنند و از کلاسهای رایگان این سازمان برای آمادگی در زمان بحران بهرهمند شوند.
کلاسهای پیشنهاد شامل آشنایی با کمکهای اولیه، اطفای حریق، امداد و نجات و آشنایی با نحوه برخورد با مخاطراتی مثل زلزله و سیل میشود. رئیس سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران ادامه داد: در مورد پیشگیری، مهمترین توصیه این است که مردم در خانههایی ساکن باشند که این خانه از لحاظ سازهای و غیرسازهای ایمنی کافی را داشته باشد و از مهندسیساز بودن خانه اطمینان داشته باشند. مثلا خانههایی که قبل از سال ۱۳۷۴ ساخته شدهاند، ایمنی کافی را ندارند. خانههای که نسبت به نقشه خلافی دارند، خانههایی که رای ماده ۱۰۰ دارند، خانههایی که در بافتهای فرسوده واقع شدهاند و خانههایی که پایداری کافی ندارند یا در معابر با عرض کمتر از ۶ متر واقع شدهاند، جزو خانههای ناامن هستند.