همشهری آنلاین – گروه سیاسی: با وجود گذشت چند روز از حضور سران کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای در رژه نظامی چین در پکن، تحلیل‌ها درباره رویکردهای «محور شرق» در عبور از سد راهبردهای یکجانبه‌گرای «محور غرب» همچنان مورد توجه رسانه‌ها و اندیشکده‌های بین‌المللی قرار دارد.
در چنین شرایطی رویکردهای ایران در افزایش نقش‌آفرینی در ساختارهایی مانند «بریکس» و «شانگهای»، آن‌هم با ابزار «دیپلماسی دفاعی» مورد توجه جدی تحلیلگران قرار گرفته‌است؛ موضوعی که اکنون به عنوان یکی از راهکارهای تقویت توان بازدارندگی ایران در برابر تهدیدهای محور عبری – غربی، به‌ویژه پس از جنگ تحمیلی ۱۲ روزه، مطرح است.
نکته حائز اهمیت در این میان، اینکه ایران با وجود چالش‌ها و محدودیت‌های تحریمی، از موقعیت ژئوپلیتیکی و توان بومی خود برای پیشبرد «دیپلماسی دفاعی» استفاده می‌کند.
اهداف استراتژیک
گام‌های رو به جلوی ایران در حوزه «دیپلماسی دفاعی» در راستای تحقق اهداف راهبردی ویژه‌ای بوده که در ادامه به برخی از آنها اشاره می‌شود.
- بازدارندگی در برابر تهدیدها: دیپلماسی دفاعی با نمایش توانمندی‌های نظامی ایران و در چارچوب همکاری با بازیگران منطقه‌ای، پیام بازدارندگی را تقویت می‌کند.
- تقویت نفوذ منطقه‌ای: دیپلماسی دفاعی از جمله ابزارهای تقویت قدرت منطقه‌ای ایران است که با گسترش همکاری‌های نظامی و امنیتی با کشورهای منطقه محقق می‌شود.
- امنیت‌سازی و تنش‌زدایی: دیپلماسی دفاعی ایران به‌دنبال ایجاد امنیت پایدار از طریق اعتمادسازی با کشورهای منطقه و کاهش تنش‌ها با رقبا است.
- توسعه صادرات دفاعی: ایران با صادرات تسلیحات بومی، به دنبال کسب درآمد اقتصادی و تقویت جایگاه خود در بازارجهانی تسلیحات است.
- تقویت همکاری‌های بین‌المللی: ایران از طریق دیپلماسی دفاعی به‌دنبال گسترش روابط با قدرت‌های غیرغربی مانند چین و روسیه است. این همکاری‌ها شامل تبادل فناوری، برگزاری رزمایش‌های مشترک و هماهنگی در مسائل امنیتی منطقه‌ای است.
واکنش‌های غربی به یک اجلاس شرقی
تحلیل رویکردهای مشترک تهران، مسکو و پکن در تعمیق همکاری‌های راهبردی، که به دنبال اجلاس اخیر سازمان شانگهای، بار دیگر برجسته شده است، در روزهای اخیر مورد توجه جدی رسانه‌های غربی قرار گرفته است.
هشدار درباره نظم غربی
روزنامه آمریکایی «نیویورک تایمز» در روزهای اخیر پیرامون پیام‌های اجلاس اخیر سازمان همکاری شانگهای و حضور سران ایران، روسیه و کره‌شمالی در مراسم رژه چین نوشت: «این مراسم نشان داد که «محور شرق» می‌تواند نظم بین‌المللی موجود را برهم زده و در برابر معمار اصلی ساختار فعلی، یعنی آمریکا، مقاومت کند. این روزنامه آمریکایی همچنین تاکید کرده‌است که همکاری این ۴ کشور(چین، روسیه، ایران و کره‌شمالی)، قابلیت‌های نظامی مخالفان یکجانبه‌گرایی آمریکا را تقویت و درعین‌حال ابزارهای سیاست‌خارجی را که واشنگتن می‌تواند برای مقابله با آنها به‌کار گیرد، تضعیف کرده‌است.
گردهمایی یک محور ضدآمریکایی
شبکه خبری آمریکایی «سی. ان. ان» نیز گردهمایی سران ایران، روسیه، چین و کره‌شمالی را در رژه نظامی پکن مورد توجه قرار داده و این موضوع را به عنوان «چالشی برای غرب» مطرح کرده‌است. این شبکه آمریکایی همچنین درباره پیام رژه پکن معتقد است: «چین نیرویی است که می‌خواهد قوانین جهانی را دوباره تنظیم کند و از به چالش کشیدن قوانین غرب نمی‌ترسد». سی. ان. ان در گزارش خود اضافه کرده‌است: «این نخستین‌بار است که رهبران چهار کشوری که استراتژیست‌های واشنگتن هشدار می‌دهند برای تشکیل یک محور ضدآمریکایی به‌هم نزدیک می‌شوند، در یک رویداد گردهم می‌آیند».
همبستگی قدرت‌های شرقی
اندیشکده آمریکایی «استیمسون» نیز روز جمعه در گزارشی تحلیلی، به بررسی زوایای مختلف اجلاس اخیر سران عضو سازمان همکاری شانگهای در چین پرداخت و نوشت که «اجلاس سازمان همکاری شانگهای در تیانجین و رژه نظامی پکن برای هشتادمین سالگرد پایان جنگ جهانی دوم که بزرگ‌ترین اجلاس شانگهای تاکنون بود، با حضور بیش از ۲۰رهبر و نمایندگان ۱۰سازمان بین‌المللی، نمایشگر همبستگی قدرت‌های شرقی در برابر تنش‌های جهانی بود».
