خبرگزاری مهر، گروه استانها: استان فارس، نگین سبز و قلب تپنده جنوب ایران، امروزه با چالش کمبود آب دست و پنجه نرم می‌کند؛ چالشی که سایه سنگین خود را بر منابع طبیعی، کشاورزی و حتی زندگی روزمره شهروندان گسترانده است.
سال زراعی گذشته، افت چشمگیر بارندگی و کاهش ۶۰ تا ۸۰ درصدی بارش در برخی مناطق، زنگ خطر را به صدا درآورده و نشان می‌دهد که مجموع بارش استان از ۲۵۵ میلیمتر به ۱۷۰ میلیمتر کاهش یافته است. این کاهش بی‌سابقه، در کنار سال‌ها فرسودگی شبکه‌های آبرسانی و معضل انشعابات غیرمجاز که اکنون نزدیک به نیمی از شبکه‌های آبی استان را شامل می‌شود، لزوم بازنگری جدی در مدیریت منابع آبی را دوچندان کرده است.
در حالی که تلاش‌هایی برای بهبود وضعیت تأمین آب شهرها و روستاها انجام شده و کاهش تنش آبی تا حدی مرهون مدیریت مصرف مردم است، نیاز به اقدامات زیرساختی گسترده‌تر از همیشه احساس می‌شود.
پروژه‌های کلانی همچون انتقال آب از دریا و اصلاح شبکه‌های فرسوده، در کنار پروژه‌هایی مانند خط انتقال از سد درودزن به زرقان که سال‌هاست بر زمین مانده‌اند، اهمیتی حیاتی پیدا کرده‌اند.
همزمان، پدیده نگران‌کننده فرونشست زمین در شهرستان‌هایی نظیر استهبان و فسا، ابعاد تازه‌ای به بحران افزوده و بر ضرورت مطالعات دقیق‌تر و همکاری‌های بین‌دستگاهی برای حفظ این میراث طبیعی تأکید می‌کند.
فارس در نبرد با خشکسالی و بهینه‌سازی مصرف آب
علی شیبانی، مدیرعامل آبفا فارس در گفتگو با خبرنگار مهر در خصوص ارزیابی وضعیت منابع آبی استان فارس، گفت: در سال زراعی گذشته، میزان بارش در این استان نسبت به سال قبل کاهش یافته است؛ به طوری که بارش در برخی مناطق بین ۶۰ تا ۸۰ درصد کاهش داشته است. مجموع بارش سال گذشته حدود ۱۷۰ میلیمتر بود که نسبت به ۲۵۵ میلیمتر سال قبل کاهش نشان می‌دهد.
وی افزود: در تابستان گذشته، با وجود کمبود بارش، وضعیت تأمین آب شهرها و روستاها نسبتاً بهتر بود و تنش آبی کاهش یافته است که این امر به مدیریت مصرف مردم نسبت داده می‌شود.
مدیرعامل آبفا فارس در ادامه به پروژه‌های متعدد اجرا شده برای بهبود وضعیت آب اشاره کرد و گفت: در طول سال، پروژه‌های مختلفی برای بهبود وضعیت آب اجرا شد؛ از جمله در دهه فجر، ۱۵۲ پروژه با هزینه حدود ۱۴۵ میلیارد تومان و در هفته دولت، ۷۰ پروژه با سرمایه‌گذاری حدود ۹۰۰ میلیارد تومان انجام شده است.
شبانی گفت: حدود ۲,۳۰۰ میلیارد تومان برای پروژه‌های آب اختصاص یافته است. بخش عمده این پروژه‌ها شامل کارهای اجرایی در زمینه اصلاح شبکه‌های فرسوده، تعویض شبکه و بهبود زیرساخت‌های انتقال آب است که در نتیجه، شبکه‌های آبی استان که در حال حاضر بسیار پراکنده و فرسوده هستند، در حال بازسازی و بهبود می‌باشند.
وی در حوزه انشعابات غیرمجاز، آماری نگران‌کننده ارائه داد و افزود: سال گذشته حدود ۷۰۰۰ انشعاب غیرمجاز شناسایی شده است که تقریباً نیمی از شبکه‌های آبی استان را تشکیل می‌دهد و نقش مهمی در کاهش هدررفت آب دارد.
مدیرعامل آبفا فارس همچنین به مصرف آب دستگاه‌های دولتی اشاره کرد و گفت: طی پنج ماه گذشته، مصرف این دستگاه‌ها حدود ۳ تا ۴ درصد نسبت به سال قبل افزایش یافته است، در حالی که مصرف شهرداری‌ها و آموزش و پرورش کاهش یافته است. نیروهای نظامی و انتظامی نیز در مجموع مصرف آب نسبتاً متعادل دارند، هرچند در برخی موارد، مصرف در پادگان‌ها و مراکز نظامی کمی افزایش یافته است.
شبانی در خصوص پدیده فرونشست‌ها و نشست زمین در برخی شهرستان‌ها مانند فسا و استهبان گفت: این موضوع بیشتر مربوط به حوزه محیط زیست و منابع طبیعی است و نیازمند مطالعات منطقه‌ای و همکاری بین دستگاه‌های مختلف است.
وی وضعیت کلی منابع آبی استان فارس را «نسبتاً مطلوب» ارزیابی اما تصریح کرد: این وضعیت نیازمند مدیریت مستمر و اجرای پروژه‌های زیرساختی برای جلوگیری از بحران‌های آتی است.
فارس در مسیر تحول آبی
سیاوش بدری، مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای فارس نیز در گفتگو با خبرنگار مهر در تشریح تازه‌ترین وضعیت پروژه‌های آبی استان، به پروژه انتقال آب از خلیج فارس اشاره کرد و گفت: این پروژه که بیشتر در حوزه پیمانکار بخش خصوصی وزارت نیرو تعریف شده، در مراحل ابتدایی کار قرار دارد و در حال حاضر تمرکز اصلی بر مجموعه شیرین‌سازی است.
وی با اشاره به حوزه آب کشاورزی ادامه داد: حدود ۳۴۰ میلیون مترمکعب آب برای آبیاری و محیط زیست تخصیص یافته است و در حال حاضر تنش آبی قابل توجهی وجود ندارد. با این حال، ممکن است در برخی روستاها مشکلات فنی جزئی پیش بیاید که بلافاصله توسط تیم‌های فنی برطرف می‌شود.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای فارس با نگاهی به آینده منابع آبی استان، پیش‌بینی کرد که بر اساس رصدهای انجام شده، پاییز امسال خشک باشد و سپس افزود: امیدواریم بارش‌هایی صورت گیرد که وضعیت بهتر شود.
بدری در ادامه به وضعیت سدهای استان اشاره کرد و گفت: حجم کل مخازن سدهای در دست بهره‌برداری فارس بالغ بر ۳ میلیون مترمکعب است. بر اساس آمار مربوط به صبح روز ۱۱ شهریور، کل حجم آب موجود در مخازن سدهای استان بالغ بر ۸۹۵ میلیون مترمکعب و حجم آب مفید ۴۲۱ میلیون مترمکعب است.
وی درباره اهداف بلندمدت تأمین آب استان افزود: در افق ۱۴۵۵ باید میزان وابستگی به منابع آب سطحی به ۵۵ درصد برسد. قبل از افتتاح خط دوم آبرسانی از سد درودزن، میزان وابستگی به منابع آب زیرزمینی در فارس ۸۰ درصد بود و تنها ۲۰ درصد آب شرب از منابع سطحی تأمین می‌شد. اما اکنون این عدد وابستگی به منابع سطحی در فارس به حدود ۳۶ درصد رسیده است که نشان‌دهنده پیشرفت چشمگیر است.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای فارس به پیشرفت‌های زیرساختی نیز اشاره کرد و افزود: ۸۳۱ کیلومتر خطوط انتقال آب در فارس احداث شده است و هم‌اکنون بالغ بر ۱۵۴۵ کیلومتر خط انتقال آب در دست اجرا است.
بدری گفت: با تکمیل طرح‌های در دست اجرا، میزان وابستگی به منابع سطحی آب در فارس به ۴۵ درصد و با اتمام طرح‌های در دست مطالعه این عدد به ۵۵ درصد خواهد رسید.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای فارس تصریح کرد: هم‌اکنون در این استان ۱۴ طرح و پروژه در دست اجرا است که ارزش روز آنها بالغ بر ۲۰ هزار میلیارد تومان برآورد می‌شود. میانگین بارندگی سال آبی جاری استان ۱۷۰ میلیمتر بوده است که این میزان کاهش ۴۴ درصدی را نسبت به میانگین بارندگی بلندمدت مشابه (۵۶ ساله) نشان می‌دهد.
