در وب‌سایت رسمی ارتش اسرائیل، «سرباز تنها» کسی معرفی می‌شود که در ارتش خدمت می‌کند؛ اما هیچ پیوندی با خانواده ندارد؛ یا تنها به فلسطین آمده، یا خانواده‌اش در خارج هستند و رابطه‌ای با آن‌ها ندارد.

 

بر اساس آمار ژانویه ۲۰۲۳، حدود ۷ هزار سرباز «تنها» در ارتش اسرائیل خدمت می‌کنند که نزدیک به ۹۰ درصدشان مهاجر هستند. در جنگ اخیر علیه غزه نیز حدود ۱۳ هزار نفر از نیروهای ذخیره این دسته شرکت داشتند. بسیاری از آن‌ها اکنون نیاز فوری به حمایت‌های روانی دارند. سازمان «دوستان ارتش اسرائیل» در آمریکا حتی رقم بالاتری ارائه داده و اعلام کرده است که ۲۰ هزار آمریکایی به‌عنوان «سرباز تنها» در این جنگ حضور داشته‌اند.طبق پژوهش‌های دانشگاه تل‌آویو، هر سال حدود ۳ هزار سرباز خارجی به ارتش اسرائیل می‌پیوندند که نیمی از آن‌ها زن هستند. بیشترین گروه از کشورهای شوروی سابق می‌آیند (حدود ۴۰ درصد)، یک‌سوم از آمریکای شمالی و بقیه از فرانسه، بریتانیا، استرالیا، برزیل و ده‌ها کشور دیگر.به گفته «یاسر مناع»، پژوهشگر مرکز مطالعات فلسطین، ایده جذب نیروهای خارجی به ارتش اسرائیل به سال ۱۹۴۸ بازمی‌گردد. آن زمان این روند با عنوان «جاحل» شناخته می‌شد و حدود ۲۰ هزار یهودی از اروپا و شمال آفریقا به ارتش تازه‌تأسیس اسرائیل پیوستند و تقریباً یک‌چهارم نیروهای آن زمان را تشکیل دادند.بعدها برنامه‌ای دیگر به نام «ماحل» (داوطلبان خارجی) هم ایجاد شد که همچنان ادامه دارد. اما بسیاری از این سربازان پس از مدتی متوجه می‌شوند وعده‌هایی که برای جذب‌شان داده شده توخالی است. یکی از نمونه‌های اخیر، «ماندل فیلیپسون» بود که پس از ترک نروژ و گذراندن یک سال در ارتش اسرائیل، در تیرماه گذشته خودکشی کرد.

 

 

چندین سازمان صهیونیستی در سرزمین‌های اشغالی، فعالانه برای تداوم پدیده «سرباز تنها» کار می‌کنند و برنامه‌های متنوعی برای جذب نیرو دارند. از جمله، برنامه «هسته صُبار» وابسته به جنبش پیشاهنگان یهودی که جوانان آمریکای شمالی، اروپا، استرالیا و روسیه را تشویق به خدمت نظامی می‌کند.این برنامه علاوه بر آموزش زبان و آماده‌سازی‌های اداری و نظامی، محل اقامت جمعی هم برایشان فراهم می‌آورد. به گفته فادی نحاس، پژوهشگر و مدرس مسائل امنیتی اسرائیل در دانشگاه برزیت، مراکز دیگری مانند «مرکز مایکل لوین» در تل‌آویو نیز پشتیبانی اجتماعی و معیشتی مستقیم در اختیار این نیروها می‌گذارند. همچنین «بنیاد هسیگ» در کانادا به ارائه بورسیه‌های تحصیلی پس از پایان خدمت می‌پردازد.

 

 

در کنار این‌ها، چندین نهاد آمریکایی و اروپایی نیز برای جذب یهودیان به ارتش اسرائیل فعالند. در میان آن‌ها، سازمان «نفیش بنفیش» و «دوستان ارتش اسرائیل» در آمریکا نقش پررنگ‌تری دارند. این نهادها برنامه‌هایی از جمله کمک مالی، کوپن خرید، مرخصی‌های ویژه و بلیت سفر برای سربازان پس از مدتی خدمت فراهم می‌کنند. همچنین «آژانس یهود» با برنامه «وینگز» پشتیبانی روانی و حرفه‌ای تا دو سال بعد از ترخیص ارائه می‌دهد و بسته‌های غذایی و کمک‌های درمانی هم در اختیارشان می‌گذارد.

 

 

اما تمام این وعده‌ها در واقعیت با مشکلات جدی اجتماعی و اقتصادی داخل فلسطین اشغالی برخورد می‌کند. به گفته نحاس، نبود پشتیبانی اجتماعی واقعی بیشترین فشار را روی این سربازان می‌گذارد. شهادت‌هایی که در جلسه ۳ دسامبر گذشته در کنست داده شد، این مسئله را تأیید می‌کند. مثلا «مایا بریسلر» که بیش از ۲۰۰ روز در یگان رزمی ذخیره خدمت کرده و در جنگ غزه دستش شکسته، می‌گوید هیچ حمایتی دریافت نکرده است.در بازه دی تا فروردین امسال، گردآوری مطالب یک گروه فیس‌بوکی به نام «آدم‌های خوب در خدمت سربازان تنها» هم نشان می‌دهد مشکلات این نیروها گسترده است. در ۱۹ پست بررسی‌شده، مواردی مانند درخواست کمک برای انتقال «رفکات لیبر» – یک سرباز زن تنها که پایش آسیب دیده و در شهر رعنانا بدون خانواده زندگی می‌کند – دیده می‌شود.نیازهای مطرح‌شده حتی شامل ابتدایی‌ترین موارد است: مثلا «دیوید نیلاند» درخواست کفش دست‌دوم سایز ۴۴–۴۵ برای سربازی کرده که کفشش پاره شده بود. یا «زئیو اسپرینزلس» به دنبال کفش سایز ۴۱–۴۲ بود چون بن‌هایی که از ارتش گرفته بود کفاف خرید را نمی‌داد. در موارد دیگر هم سربازان از خسارت به وسایل شخصی‌شان در جنگ غزه خبر داده‌اند که هیچ غرامتی بابت آن پرداخت نشد. یکی از آن‌ها، «تولی شرعَبی»، نوشت که گوشی یک سرباز یگان گیواتی در عملیات شکست و او برای تعمیرش پولی نداشت. «کارینا اکسلرود»، سرباز اطلاعاتی اهل روسیه هم اعلام کرد که حتی برای جلیقه ضدگلوله‌اش کمربند پیدا نکرده، چون یگانش از تأمین آن سر باز زده است.

 

این پست‌ها حتی به تهدیدهای حقوقی کشیده شده است. «دان لبوُفای»، سرباز توپخانه، نوشت که احساس بی‌عدالتی می‌کند و قصد دارد علیه افسرانش شکایت کند و به کمک حقوقی نیاز دارد. همچنین «دانیئل لوی»، سرباز زخمی یگان گیواتی، در پستی اعلام کرد ارتش می‌خواهد علیه او پرونده‌سازی کند و او توان گرفتن وکیل ندارد و دنبال کمک قضایی است.

 

 

این همه ناکامی و سرخوردگی نشان می‌دهد فاصله زیادی میان تبلیغات برنامه‌های جذب نیرو و واقعیت زندگی سربازان تنها وجود دارد؛ مسئله‌ای که بسیاری از آن‌ها را به ترک فلسطین اشغالی و بازگشت به کشورهایشان واداشته است.بر اساس پژوهش «سربازان تنها، مهاجرت و هویت ملی در اسرائیل» که با ۱۱۰۰ نفر از این سربازان گفت‌وگو کرده، شمار بالایی پس از پایان خدمت اراضی اشغالی را ترک می‌کنند. این یافته‌ها با گزارش سازمان آمریکایی «بیت بریج» همخوانی دارد؛ سازمانی که در زمینه جذب همین سربازان فعالیت می‌کند و اعلام کرده نیمی از سربازان تنها پس از پایان خدمت به کشور خود بازمی‌گردند.این رقم البته با آمار رسمی ارتش اسرائیل تفاوت چشمگیری دارد؛ ارتش ادعا می‌کند فقط ۱۵ درصدشان اراضی اشغالی را ترک می‌کنند که به گفته «یاسر مناع»، این بخشی از عملیات تبلیغاتی و پنهان‌کاری ارتش است.

 

 

در سال ۲۰۲۱، «کارینا شکیلیان» پژوهشگر جامعه‌شناسی دانشگاه کالیفرنیا – سن‌دیگو، تحقیقی با عنوان «مدافعان ناامید؟ چالش‌های ادغام یهودیان آمریکایی بازگشته از خدمت در ارتش اسرائیل» منتشر کرد. او در این پژوهش با ۵۲ سرباز تنها گفت‌وگو کرده و برای حفظ حریم شخصی آن‌ها از نام‌های مستعار استفاده کرده بود.

 

 

به گفته فادی نحاس، دو دلیل اصلی باعث شده اسرائیل روی پدیده سربازان تنها سرمایه‌گذاری کند. نخست، تشویق مهاجرت و اسکان یهودیان در سرزمین‌های اشغالی؛ از همین رو تمرکز برنامه‌های جذب روی جوانان یهودی سراسر دنیاست. «محمود محارب» پژوهشگر مسائل اسرائیل نیز می‌گوید انگیزه‌های ایدئولوژیک برخی از این جوانان، آن‌ها را به سمت سکونت در شهرک‌ها می‌کشاند؛ جایی که مزایا و معافیت‌های بیشتری به دست می‌آورند و برای کسانی که نه خانواده دارند و نه سرمایه، وسوسه‌کننده است.دلیل دوم، به گفته نحاس، پیوند دادن یهودیان جهان با پروژه صهیونیستی است؛ پروژه‌ای که ستون اصلی آن خدمت نظامی است.«مطانس شحاده» استاد اقتصاد سیاسی و پژوهشگر مرکز «مدى الکرمل» در حیفا توضیح می‌دهد که اصل «وحدت سرنوشت» یهودیان جهان، یکی از اصول نظری مهم در «اعلامیه استقلال اسرائیل» در سال ۱۹۴۸ بوده و کاربرد عملی آن جذب یهودیان به پروژه‌های نظامی، سیاسی و اقتصادی این رژیم است؛ از جمله خدمت نظامی.از سوی دیگر، برخی از جوانانی که به ارتش اسرائیل می‌پیوندند، در واقع برای فرار از مشکلات شخصی و اجتماعی خود این مسیر را انتخاب می‌کنند؛ مشکلاتی مثل شکست تحصیلی، اختلافات خانوادگی یا احساس بی‌جایگاهی در جامعه. همین موضوع در پژوهش «سربازان تنها، مهاجرت و هویت ملی» هم تأیید شده است.

 

در این میان، تفاوت‌هایی بین ملیت‌ها دیده می‌شود: دو‌سوم یهودیان مهاجر از کشورهای شوروی سابق قبلا در برنامه‌های طولانی‌مدت مثل «نعلاه» (جذب نوجوانان ۱۵ تا ۱۶ ساله برای تحصیل در اسرائیل) یا «تسلاه» (برنامه‌ای مذهبی-آموزشی درباره سرزمین اسرائیل) شرکت کرده بودند. به همین دلیل، انگیزه آن‌ها بیشتر عمل‌گرایانه است؛ یعنی به اسرائیل به چشم مقصدی بهتر برای زندگی نگاه می‌کنند و خدمت نظامی را دروازه‌ای برای ماندگاری می‌دانند. در نتیجه، احتمال ماندنشان بیشتر از همتایان آمریکایی‌شان است. با این حال، شحاده توضیح می‌دهد که اسرائیل سعی می‌کند در تبلیغات نشان دهد این افراد از روی انگیزه‌های ملی و صهیونیستی آمده‌اند، نه صرفا برای منافع شخصی.