به گزارش همشهری آنلاین، نشست تخصصی «ساماندهی محورهای تاریخی شهر تهران» به همت گروه نوسازی و بازآفرینی مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهر تهران و با حضور حمیدرضا حاجوی معاون بافت و بناهای تاریخی شهر تهران، محمدسعید ایزدی، معاون اسبق وزیر راه و شهرسازی و عضو هیأت علمی دانشگاه بوعلی سینا همدان، حسین راعی عضو هیأت علمی گروه مرمت معماری و شهری دانشگاه علم و صنعت و مجید روستایی عضو هیأت مدیره شرکت بازآفرینی شهری ایران برگزار شد.
۴ پروژه مطالعاتی برای ساماندهی محورهای تاریخی
رئیس گروه نوسازی و بازآفرینی مرکز مطالعات در ابتدای این نشست به اهمیت محورهای تاریخی به عنوان شاهرگ‌های حیاتی و هویت‌ساز شهر تهران اشاره کرد و گفت: منظور ما از ساماندهی بافت تاریخی، حفظ و نگهداری بافت موجود با حداقل هزینه و کمترین تخریب است.
عبدالله خرسندیان با بیان اینکه ساماندهی محورهای تاریخی می‌تواند به موتور محرک توسعه گردشگری شهری، هویت‌بخشی به نسل جوان و بازآفرینی قلب تاریخی شهر تبدیل شود، افزود: مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهری شهر تهران در این باره ۴ پروژه مطالعاتی همچون تدوین برنامه راهبردی ارتقای تاب‌آوری شهری در محدوده حصار ناصری، برنامه عملیاتی بهره‌برداری از بناهای ارزشمند و معاصر غیر میراثی تهران، باز زنده‌سازی مجموعه باغ علاءدوله به منظور شناسایی ظرفیت‌های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی و ظرفیت سنجی تعریف پروژه‌های محرک توسعه با هدف بازآفرینی شهری داشته است.
طرح تفصیلی حصار ناصری در نوبت
معاون بافت و بناهای تاریخی شهر تهران نیز در این نشست اظهار کرد: معاونت بافت و بناهای تاریخی شهرداری تهران با اجرای پروژه‌هایی مانند طراحی و ایجاد سامانه QR- Code برای معرفی ابنیه تاریخی، تدوین اطلس سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در بناهای تاریخی تحت تملک شهرداری و تدوین دستورالعمل شناسایی ابنیه با ارزش معاصر تهران گام‌های مؤثری برداشته است.
حمیدرضا حاجوی با اشاره به لایحه شهردار تهران درباره «سیاست‌گذاری و فرآیند صدور پروانه مرمت، حفظ، احیاء و تعیین کاربرد بناهای تاریخی و ارزشمند تهران» که در تاریخ ۱۰ بهمن سال ۱۴۰۲ در شورای شهر به تصویب رسید، گفت: این مصوبه زمینه‌ساز تشکیل کمینه سیاست‌گذاری، تملک و بهره‌برداری بناهای تاریخی فرهنگی شده که می‌تواند تحولی در مدیریت یکپارچه این میراث ایجاد کند.
او همچنین از تدوین زیرساخت گردشگری مجازی با معرفی ۲۰۰۰ مکان رویدادهای شهری و جانمایی ۲۴۲ ابنیه ثبت ملی خبر داد و تأکید کرد: هوشمندسازی و بهره‌گیری از فناوری‌های نوین، کلید حفظ و معرفی میراث فرهنگی در دنیای امروز است.
حاجوی تصریح کرد: همچنین بازنگری طرح تفصیلی ضوابط ویژه محدوده حصار ناصری که عمدتاً در منطقه ۱۲ و بخشی از منطقه ۱۱ است، تهیه و تدوین شده و در نوبت کمیسیون ماده ۵ برای تصویب است، ضمن اینکه امیدواریم وزارت میراث فرهنگی یک بار برای همیشه موضوع ابنیه واجد ارزش و ثبت ملی را به شهرداری اعلام کند.
معاون بافت و بناهای تاریخی شهر تهران اظهار کرد: معاونت بافت و بناهای تاریخی شهرداری تهران ادامه داد: اقدامی که اخیراً به ثمر رسید، تدوین اطلس سرمایه گذاری ابنیه ثبت ملی متعلق به شهرداری تهران در مناطق ۱۱ و ۱۲ برای اولین بار است، این نکته بسیار اهمیت دارد که ما بناهای واجد ارزش را تبدیل به دفتر کار نکنیم، ما در معاونت شهرسازی اولین دستگاهی خواهیم بود که این موضوع را اجرا خواهیم کرد و از وزارت میراث فرهنگی درخواست داریم که رویه خود را در بهره‌برداری از ابنیه واجد ارزش و تبدیل آن به دفتر کار تغییر دهند.
راهکاری برای ساماندهی محورهای تاریخی
در ادامه این نشست معاون اسبق وزیر راه و شهرسازی و عضو هیأت علمی دانشگاه بوعلی سینا همدان اظهار کرد: تبدیل خیابان‌ها به پیاده‌راه در مراکز شهرها می‌تواند به عنوان راهکاری برای ساماندهی محورهای تاریخی و ارتقای کیفی محیط شهری مورد توجه قرار گیرد.
محمد سعید ایزدی با مرور تجارب بین‌المللی مانند پروژه شهری بانیولس اسپانیا و همچنین تجارب داخلی در شهرهایی مانند قم، بر ضرورت تدوین سند جامعی برای تعریف راهبردها، سیاست‌ها و برنامه‌های عملیاتی ساماندهی محورهای تاریخی تهران تأکید کرد.
تلفیق دو روش سنتی و ارزش‌محور در مدیریت میراث
در ادامه این نشست، عضو هیأت علمی گروه مرمت معماری و شهری دانشگاه علم و صنعت گفت: امروزه باید به جای اصطلاح «محورهای‌های تاریخی» از «محورهای‌های زندگی» استفاده کنیم، زیرا میراث فرهنگی فقط در صورتی پایدار می‌ماند که به بخشی از زندگی روزمره مردم تبدیل شود.
حسین راعی بر لزوم تلفیق دو روش سنتی و ارزش‌محور در مدیریت میراث فرهنگی تأکید کرد و افزود: روش سنتی بر حفاظت از مواد و مصالح تمرکز دارد، در حالی که روش ارزش‌محور به ابعاد اقتصادی، اجتماعی و محیطی میراث فرهنگی می‌پردازد. ترکیب این دو روش می‌تواند به حفاظت پایدار منجر شود.
او همچنین بر ضرورت «مدیریت تغییرات» در محوطه‌های تاریخی تأکید و اظهار کرد: مدیریت اثربخش نیازمند حفظ ارزش‌های برجسته اثر، نگهداری از محدوده‌های تأثیرگذار و آماده‌سازی مکان برای استفاده مجدد بر اساس نیازهای واقعی مردم است.
اهمیت مشارکت مردمی
عضو هیأت مدیره شرکت بازآفرینی شهری با ارائه نمونه‌های موفق بازآفرینی محورهای تاریخی در شهرهای مختلف ایران از جمله محور سنگ سیاه شیراز، گذر محتشم کاشان، محور فیض‌آباد کرمانشاه و محور آقازمان سنندج، به تحلیل اقدامات انجام شده پرداخت.
مجید روستایی با اشاره به تقسیم‌بندی طرح‌های بازآفرینی به سه نسل مختلف گفت: نسل اول مبتنی بر روان‌بخشی محورها، نسل دوم بر بازگشایی معابر و نسل سوم بر تجهیز محورها و ارتقای زیرساخت‌ها متمرکز بوده است.
او همچنین با مرور تجارب بین‌المللی، بر اهمیت مشارکت مردمی، توسعه اقتصادی پایدار و توجه به پیوندهای اجتماعی در پروژه‌های بازآفرینی تأکید کرد.
