تحقیقات تازه نشان می‌دهد که ذرات معلق ریز در هوا می‌توانند محرکی برای شکل‌گیری انواع مخرب زوال عقل باشند. این ذرات موجب شکل‌گیری توده‌های پروتئینی سمی در مغز می‌شوند که از ویژگی‌های اصلی زوال عقل با اجسام لویی (Lewy body dementia) به‌شمار می‌رود و پس از آلزایمر و زوال عقل عروقی، سومین نوع شایع زوال عقل است.
به گزارش نشریه گاردین، این تجمعات پروتئینی با انتشار در مغز، سلول‌های عصبی را نابود کرده و موجب کاهش توانایی شناختی می‌شوند.
قرار گرفتن مداوم در معرض PM2.5، یعنی ذرات معلق کوچک‌تر از 2.5 میکرون، موجب می‌شود پروتئین‌های مغزی تشکیل توده بدهند. این ذرات معلق می‌توانند وارد ریه‌ها شوند و از آنجا به جریان خون، مغز و سایر اندام‌ها برسند.
پژوهشگران ابتدا با بررسی سوابق بیمارستانی 56.5 میلیون بیمار تحت پوشش Medicare در آمریکا که بین سال‌های 2000 تا 2014 برای آسیب‌های پروتئینی بستری شده بودند، دریافتند که قرار گرفتن طولانی‌مدت در معرض PM2.5 خطر ابتلا به زوال عقل اجسام لویی را افزایش می‌دهد.
پروتئین آلفا-سینوکلین (alpha-synuclein) که برای عملکرد سالم مغز ضروری است، می‌تواند به‌صورت نادرست تا بخورد و توده‌های لویی سمی ایجاد کند. این توده‌ها با گسترش در مغز، سلول‌های عصبی را از بین برده و باعث کوچک شدن مغز و کاهش توانایی شناختی می‌شوند.
محققان در گام بعدی برای بررسی نقش آلودگی هوا در تحریک توده‌های لویی، موش‌ها را به مدت ده ماه هر دو روز یکبار در معرض PM2.5 قرار دادند. برخی موش‌ها طبیعی و برخی از نظر ژنتیکی دستکاری شده بودند. در موش‌های طبیعی، سلول‌های عصبی از بین رفت و تحلیل شناختی مشاهده شد، اما موش‌های تغییریافته که قادر به تولید آلفا-سینوکلین نبودند، تقریباً تحت تأثیر قرار نگرفتند.
مطالعات بیشتر روی موش‌ها نشان داد که PM2.5 باعث ایجاد توده‌های سمی، مقاوم و تهاجمی آلفا-سینوکلین می‌شود که بسیار شبیه اجسام لویی در انسان‌هاست. اگرچه این آزمایش‌ها در موش‌ها انجام شده، اما شواهدی محکم از تأثیر آلودگی هوا بر زوال عقل شدید ارائه می‌کند.
دکتر «شیاوبو ماو» (Xiaobo Mao)، متخصص مغز و اعصاب و محقق ارشد دانشگاه جانز هاپکینز، تأکید دارد:
«این عامل [خطر] برخلاف سن یا ژنتیک قابل تغییر است و اجرای سیاست‌های هوای پاک در حقیقت به‌معنای محافظت از سلامت مغز است.»
نتایج منتشرشده در مجله Science بر اهمیت کاهش آلودگی هوا برای پیشگیری از بیماری‌های نورودژنراتیو تأکید دارد. متخصصان معتقدند با کاهش آلاینده‌های ناشی از فعالیت‌های صنعتی، خودروها، سوخت‌های خانگی و مدیریت بهتر آتش‌سوزی‌های جنگلی، می‌توان خطر ابتلا به زوال عقل اجسام لویی را در سطح جمعیت کاهش داد.
