به گزارش بهداشت نیوز، عدم رعایت شرایط استاندارد نگهداری، نه تنها باعث کاهش اثر دارو می‌شود، بلکه می تواند موجب بروز عوارض ناخواسته و حتی مسمومیت گردد .
آیا تاریخ انقضا تنها معیار فساد دارو است؟
تاریخ انقضاء راهنمای مهمی برای مصرف ایمن دارو است، اما تنها عامل تعیین‌کننده نیست؛ در صورت نگهداری نادرست(مثلاً در گرمای شدید یا رطوبت) ممکن است دارو حتی پیش از رسیدن به تاریخ انقضاء، کیفیت خود را از دست بدهد، بنابراین، شرایط نگهداری دارو به اندازه تاریخ انقضای آن اهمیت دارد.
کدام داروها بیشتر در معرض فساد قرار دارند؟
داروهای مایع مانند قطره ها، شربت ها و فرآورده های تزریقی نسبت به قرص ها و کپسول ها نسبت به فساد حساس تر هستند؛ همچنین داروهایی که باید در دمای یخچال(دمای 2 تا 8 درجه سانتیگراد) نگهداری شوند مانند انسولین، واکسن ها و آنتی بیوتیک های مایع، در صورت عدم رعایت شرایط نگهداری، به سرعت کارایی خود را از دست خواهند داد.
نشانه های فساد دارو چیست؟
در بیشتر موارد، تغییر رنگ، بوی نامطبوع، مشاهده رسوب یا کدورت غیر طبیعی، تغییر قوام فرآورده(روان شدن کرم ها و پمادها)، رسوب کریستال(شربت شکرک زده) یا ترک خوردگی قرص ها یا پوکه کپسول ها می تواند نشانه ای از فساد دارو باشد؛ در چنین شرایطی ادامه مصرف دارو خطرناک است و باید از مصرف آن خودداری کرد.
نکته قابل توجه این است که در بعضی از مواقع نیز فساد فرآورده همیشه با تغییر ظاهری همراه نیست و توجه به تاریخ انقضاء و شرایط نگهداری می تواند در مصرف فرآورده ایمن نقش مهمی ایفا کند.
آیا مصرف داروی فاسد عوارض جدی دارد؟
داروی فاسد علاوه بر کاهش اثر درمانی، می تواند منجر به مسمومیت، مشکلات گوارشی، آسیب کبدی یا کلیوی و حتی واکنش های آلرژیک شدید شود؛ در موارد خاص مانند آنتی بیوتیک های فاسد، مصرف آنها می تواند مقاومت دارویی ایجاد کند که پیامد خطرناک تری دارد.
شرایط استاندارد برای نگهداری دارو چیست؟
اغلب داروها باید در دمای اتاق(۱۵ تا ۲۵ درجه سانتیگراد)، دور از نور مستقیم خورشید و رطوبت نگهداری شوند؛ داروهای یخچالی باید بین ۲ تا ۸ درجه نگهداری شوند و هرگز نباید در فریزر قرار گیرند، مگر آنکه در بروشور ذکر شده باشد؛ نگهداری دارو در خودرو یا آشپزخانه به دلیل تغییرات شدید دما و رطوبت، توصیه نمی شود.
چه مسوولیتی بر عهده بیمار و خانواده‌ها است؟
افراد باید داروها را در جعبه اصلی، همراه با بروشور و برچسب، نگهداری کنند و از ریختن دارو در ظروف نامشخص پرهیز کنند؛ بررسی منظم تاریخ انقضاء و امحای ایمن داروهای تاریخ گذشته یا فاسد اقدامی ضروری است.
مسوولیت داروخانه ها و مراکز درمانی در این زمینه چیست؟
داروخانه ها و مراکز بهداشتی وظیفه دارند داروها را در شرایط استاندارد دمایی و رطوبتی نگهداری کرده و از فروش داروهای تاریخ گذشته یا مشکوک به فساد جلوگیری کنند؛ نظارت مستمر سازمان غذا و دارو و بازدیدهای دوره ای، بخش مهمی از این فرآیند است.
هشدارها و نکات ایمنی
هرگز نباید داروی فاسد یا تاریخ گذشته مصرف شود؛ نگهداری دارو در دسترس کودکان و سالمندان می تواند خطر مسمومیت ناخواسته را افزایش دهد؛ آموزش خانواده ها در زمینه شرایط نگهداری داروها در روند درمان و سلامتی خانواده بسیار اهمیت دارد.
جمع بندی
فساد دارو و نگهداری نامناسب یکی از علت های مهم کاهش اثربخشی درمان و بروز عوارض ناخواسته است؛ آگاهی بیماران و نظارت نهادهای مسوول، دو رکن اصلی برای پیشگیری از این مشکل هستند؛ رعایت اصول ساده مانند نگهداری در دمای مناسب، توجه به تاریخ انقضای دارو، تضمینی برای سلامت فردی و اجتماعی خواهد بود.
