به گزارش بهداشت نیوز، شناخت علت ها و عوامل مرتبط با خودکشی، نخستین گام در طراحی اقدامات پیشگیرانه و حمایت از افراد در معرض خطر است.
خودکشی پدیده‌ای پیچیده است و علت واحدی ندارد؛ این رفتار اغلب از تعامل مجموعه‌ای از عوامل شکل می‌گیرد که در دو گروه کلی «عوامل خطر» و «عوامل محافظت کننده» قرار می گیرند.
توجه به این دو دسته، به ما کمک می کند افرادی را که بیشتر در معرض آسیب هستند شناسایی کرده و در مقابل، زمینه های حمایتی و امیدبخش زندگی آنها را تقویت کنیم.
عوامل خطر شرایطی هستند که احتمال اقدام به خودکشی را افزایش می دهند؛ وجود اختلالات روانپزشکی، به ویژه افسردگی، یکی از مهم ترین این عوامل است؛ همچنین، سابقه رفتارهای خودکشی در فرد یا خانواده می تواند احتمال بروز دوباره این رفتار را بیشتر کند.
ابتلا به بیماری های جسمی مزمن یا ناتوان کننده که با مشکلاتی مانند درد طولانی مدت، کاهش بینایی و شنوایی یا وابستگی شدید به دیگران همراه است نیز از دیگر عوامل خطر محسوب می شود؛ در کنار این عوامل، شکست های تحصیلی و شغلی، فشارهای اقتصادی، مشکلات خانوادگی و طلاق، زمینه ساز افزایش خطر هستند؛ نباید نقش سوء مصرف مواد و الکل را هم نادیده گرفت؛ زیرا این عامل نیز در فرد و در خانواده می تواند به شدت زمینه ساز آسیب باشد.
در مقابل، عوامل محافظت کننده احتمال اقدام به خودکشی را کاهش می دهند و نقش حفاظتی برای فرد دارند.
این عوامل شامل سه سطح «فردی»، «خانوادگی» و «اجتماعی» هستند؛ در سطح فردی، خوش بینی، امید به آینده، داشتن اهداف روشن در زندگی، احساس توانمندی، مهارت حل مساله، روابط سالم و حمایتگرانه با دیگران و باورهای مذهبی می توانند فرد را در برابر بحران ها مقاوم تر کنند؛ در سطح خانوادگی، وجود روابط گرم و مثبت، حمایت عاطفی و احساس مسوولیت نسبت به اعضای خانواده نقش مهمی ایفا می کند؛ در سطح اجتماعی نیز برخورداری از شبکه حمایتی قوی شامل دوستان، همکاران یا همسایگان، مشارکت در فعالیت های اجتماعی، تجربه محیط کاری رضایت بخش و دسترسی آسان به خدمات بهداشت روانی، به عنوان عوامل محافظتی شناخته می شوند.
در کنار این عوامل، شناخت علائم هشدار دهنده اهمیت ویژه‌ای دارد؛ برخی نشانه ها می توانند حاکی از خطر قریب الوقوع باشند؛ احساس ناامیدی، اضطراب شدید، خشم و بی توجهی به سلامت شخصی، کاهش عملکرد تحصیلی یا شغلی، تغییر ناگهانی در الگوهای خواب و خوراک، کناره گیری از خانواده و اجتماع، بی علاقگی نسبت به احساسات دیگران و اشتغال ذهنی به موضوع مرگ، همه از علائم هشدار دهنده به شمار می روند.
اگر این علائم در یکی از اعضای خانواده یا دوستان مشاهده شد، لازم است موضوع را جدی بگیریم و با مراجعه فوری به روانشناس یا مراکز خدمات جامع سلامت، فرد را تحت حمایت و درمان قرار دهیم.
