به گزارش تابناک به نقل از ایرنا، «سیدعباس عراقچی» وزیر امور خارجه شامگاه پنجشنبه (۲۰ شهریور) با حضور در برنامه «گفت‌وگوی ویژه خبری» به پرسش‌ها پیرامون توافق جمهوری اسلامی ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در قاهره، پایتخت مصر و همچنین آخرین وضعیت مذاکرات با تروئیکای اروپایی در حوزه رفع تحریم پاسخ داد.
دعوای حقوقی و سیاسی ایران با تروئیکای اروپایی درباره مکانیسم اسنپ‌بک ادامه دارد
وزیر امور خارجه در پاسخ به این پرسش که آیا توافق و اطلاع آژانس بین‌المللی انرژی اتمی از وضعیت و مواد غنی‌شده ایران امکان حمله مجدد به تاسیسات را فراهم می‌کند؟ گفت: در اینجا باید دو موضوع را از یکدیگر تفکیک کرد؛ نخست، گفت‌و‌گو‌ها و مذاکرات ما با سه کشور اروپایی که همواره در جریان بوده است. این سه کشور هنوز در ظاهر مدعی پایبندی به برجام هستند، اما در سال‌های گذشته به‌طور مستمر با آنان جلساتی داشته‌ایم و این روند همچنان ادامه داشته است. حتی در طول جنگ ۱۲ روزه، اگر به خاطر داشته باشید، بنده سفری زمینی از کشور برای شرکت در چند کنفرانس بین‌المللی داشتم و در ژنو نیز با وزرای خارجه آن کشور‌ها و خانم کالاس، نماینده عالی اتحادیه اروپا، دیدار و گفت‌و‌گو کردم. این گفت‌و‌گو‌ها پس از پایان جنگ نیز ادامه یافت.
عراقچی گفت: در مقاطعی، یکی از اصلی‌ترین اختلافات ما با آنان موضوع سازوکار موسوم به «اسنپ‌بک» بود؛ سازوکاری که همواره تهدید می‌کردند از آن استفاده خواهند کرد. ما – نه تنها ایران بلکه روسیه و چین نیز – معتقد بودیم که آنها چنین حقی ندارند. دلایل این موضوع در مکاتبات متعددی که بنده با رئیس شورای امنیت داشتم و همچنین در نامه‌های وزرای خارجه روسیه و چین به‌طور جداگانه و در یک نامه مشترک تشریح شد. این مسأله در واقع یک دعوای حقوقی و سیاسی است که همچنان ادامه دارد. به اعتقاد ما، آنها از اساس چنین حقی ندارند.
شروط تروئیکای اروپایی برای تمدید قطعنامه ۲۲۳۱ مورد پذیرش ایران قرار نگرفت
وی گفت: در مقطعی، شرایطی را مطرح کردند که اگر محقق شود، سازوکار یادشده تمدید گردد و به قول خودشان «فرصتی دوباره به دیپلماسی» داده شود. اما این شروط نه مورد پذیرش ما قرار گرفت، نه اصولاً ما چنین حقی را برای آنان قائل بودیم، و نه شروطشان واقعی و معقول بود؛ ضمن آنکه با منافع ملی ما نیز سازگار نبود. این مناقشه همچنان ادامه دارد و نمایندگی جمهوری اسلامی ایران در نیویورک با همکاری نزدیک نمایندگی‌های روسیه و چین و همچنین برخی دیگر از کشورهای عضو شورای امنیت، رایزنی‌های بسیار فشرده‌ای را در این زمینه دنبال می‌کند؛ بنابراین ما هیچ‌گاه به شروط آنها وقعی ننهادیم.
عراقچی با اشاره به اینکه همکاری ما با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی موضوعی کاملاً مستقل است و هیچ ارتباطی با شروط یادشده ندارد، گفت: حتی پیش از آنکه آنها چنین شرطی را مطرح کنند، ما مشورت‌های خود را با آژانس آغاز کرده بودیم. دلیل این امر آن است که، هرچند تحولات و حملاتی رخ داد و مراکز هسته‌ای ما هدف بمباران قرار گرفتند، اما همکاری با آژانس برای ما هم دارای منافع است و هم الزامات. به هر حال، به عنوان یک عضو متعهد به معاهده NPT، تا زمانی که در این پیمان حضور داریم موظف به رعایت الزامات و اقتضائات بین‌المللی هستیم.
در زمینه مواد هسته‌ای ایران، هیچ تحول جدیدی رخ نداده است
وزیر خارجه ادامه داد: در پایان عرایضم در این بخش باید به دو موضوع اشاره کنم: نخست، بحث همکاری با آژانس و دوم، موضوع مواد هسته‌ای. لازم است توضیح دهم که در این زمینه هیچ تحول جدیدی رخ نداده است. اگر اجازه دهید، شرح دهم که میان ما و آژانس چه اتفاقی افتاده و خواهش می‌کنم کمی شتاب‌زده قضاوت نشود.
وی ادامه داد: حتی پیش از آنکه اروپایی‌ها چنین موضوعی را مطرح کنند، ما رایزنی‌های خود را با آژانس آغاز کرده بودیم. موضع ما در قبال آژانس این است که در شرایط جدید، همکاری‌های پیشین دیگر نمی‌تواند به همان شکل ادامه یابد. این امر دو دلیل اساسی دارد: نخست، تغییرات میدانی ناشی از حملات و تجاوز به برخی تأسیسات هسته‌ای ما که وضعیت را دگرگون کرده است؛ و دوم، قانونی که مجلس شورای اسلامی تصویب کرده و دولت را به اجرای آن ملزم ساخته است. بنابراین، با توجه به این دو عامل، مذاکراتی با آژانس آغاز شد تا چارچوب همکاری‌های آتی مشخص شود.
آژانس پذیرفته که همکاری ایران با این نهاد نمی‌تواند مانند گذشته باشد
عراقچی خاطر نشان کرد: این مذاکرات منجر شد به سفر معاون مدیرکل آژانس به تهران و سپس اعزام هیئتی از سوی ما به وین. مذاکرات ادامه یافت و متنی تنظیم شد که حدود ۱۰ تا ۲۰ درصد آن باقی مانده بود تا تکمیل شود. نهایتاً تصمیم گرفته شد که مذاکرات در محل ثالثی میان بنده و آقای گروسی ادامه یابد. این روند در قاهره به نتیجه رسید و توافقی به امضا رسید که چارچوب جدیدی برای همکاری‌ها تعریف می‌کند.
وزیر خارجه در ادامه ویژگی‌های این چارچوب جدید را برشمرده و گفت:
۱. آژانس پذیرفته است که حمله به تأسیسات هسته‌ای ایران اقدامی غیرقانونی بوده و هم با حقوق بین‌الملل، هم با منشور ملل متحد و هم با اساسنامه آژانس در تعارض است.
۲. آژانس رسماً تأیید کرده که شرایط جدیدی پدید آمده و بنابراین نوع همکاری‌ها نمی‌تواند مانند گذشته باشد و باید در چارچوب جدیدی تعریف شود.
۳. آژانس قبول کرده است که قانون مصوب مجلس شورای اسلامی برای جمهوری اسلامی ایران الزام‌آور است و همکاری‌های جدید باید در همان قالب انجام گیرد.
۴. در این توافق تصریح شده است که همه امور باید از طریق شورای عالی امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران پیگیری و اجرا شود. در متن توافق چندین بار به قانون مجلس و نقش شورای عالی امنیت ملی ارجاع داده شده است.
۵. آژانس پذیرفته که میان تأسیسات بمباران‌شده و تأسیساتی که تحت حمله قرار نگرفته‌اند، تفاوت وجود دارد و هرکدام شرایط خاص خود را دارند.
اپراتور‌های روسی تعویض سوخت نیروگاه بوشهر را منوط به حضور بازرسان آژانس کردند
وی ادامه داد: به عنوان نمونه، در خصوص نیروگاه هسته‌ای بوشهر، زمان تعویض سوخت فرارسیده است. طبق قوانین بین‌المللی و تعهدات موجود، این کار باید با حضور بازرسان آژانس انجام شود. اگر بازرسان حاضر نشوند، امکان تعویض وجود ندارد؛ حتی اپراتور‌های روسی مستقر در بوشهر نیز این فرایند را منوط به حضور بازرسان آژانس می‌دانند. ازاین‌رو، موضوع در شورای عالی امنیت ملی بررسی و مجوز حضور بازرسان صادر شد تا عملیات تعویض سوخت انجام گیرد. این فرایند پیچیده است؛ ابتدا پلمب‌ها باید شکسته شود، سپس میله‌های سوخت خارج و پس از خنک‌سازی، سوخت جدید جایگزین گردد. این کار چند روز به طول می‌انجامد و حضور بازرسان در طول این مدت ضروری است.
شورای عالی امنیت ملی درباره درخواست‌های بازرسی آژانس تصمیم می‌گیرد
عراقچی خاطرنشان کرد: نمونه دیگر، رآکتور تحقیقاتی تهران است که در حوزه تولید دارو‌های هسته‌ای برای بیماران نقش حیاتی دارد. گفته می‌شود حدود یک میلیون نفر از مردم کشور به این دارو‌ها نیاز دارند. طبیعتاً بازرسی آژانس از این رآکتور نیز باید طبق روال صورت گیرد تا فعالیت آن در بهترین شرایط ادامه یابد. در این موارد نیز درخواست آژانس به شورای عالی امنیت ملی ارجاع داده می‌شود و پس از بررسی، در صورت تأیید، مجوز لازم صادر می‌گردد. بنابراین، توافق اخیر میان ما و آژانس یک چارچوب جدید همکاری را ترسیم کرده که شامل ضوابط ویژه برای تأسیسات بمباران‌نشده و همچنین شرایط خاص برای دیگر مراکز است.
وی با اشاره به اینکه آژانس پذیرفته است که نگرانی‌های امنیتی جمهوری اسلامی ایران نسبت به این تأسیسات نگرانی‌هایی به‌جا و مشروع است و باید مورد توجه قرار گیرد، گفت: بر اساس توافق، در حال حاضر هیچ اقدامی از سوی آژانس صورت نمی‌گیرد تا زمانی که ایران مجموعه‌ای از اقدامات زیست‌محیطی و ایمنی را در این تأسیسات انجام دهد. پس از انجام این اقدامات، ایران گزارش مربوط به وضعیت این مراکز را نه به آژانس، بلکه به شورای عالی امنیت ملی ارائه خواهد کرد. شورای عالی نیز با لحاظ تمام دغدغه‌های امنیتی، تصمیم می‌گیرد که این گزارش به چه شکلی و در چه سطحی ارائه شود.
در حال حاضر نه تنها هیچ بازرسی انجام نشده، بلکه حتی توافقی برای انجام آن نیز صورت نگرفته است
وزیر خارجه ادامه داد: پس از آن، موضوع راستی‌آزمایی گزارش مطرح می‌گردد. در این مرحله است که بحث دسترسی‌ها و بازرسی‌ها به میان می‌آید و باید مذاکرات جداگانه‌ای انجام شود تا مشخص گردد دسترسی‌ها به چه شکلی اعطا شود. نتیجه این مذاکرات نیز مجدداً به شورای عالی امنیت ملی ارائه خواهد شد و شورا به صورت موردی درخواست‌های دسترسی را بررسی و درباره آن تصمیم‌گیری خواهد کرد.
وی ادامه داد: بنابراین، همان‌گونه که ملاحظه می‌کنید، در حال حاضر نه تنها هیچ بازرسی انجام نشده، بلکه حتی توافقی برای انجام آن نیز صورت نگرفته است. همه چیز منوط به طی شدن مراحلی است که قانون مصوب مجلس شورای اسلامی مشخص کرده و همچنین تصمیم‌گیری‌های شورای عالی امنیت ملی. به این ترتیب، تمامی نگرانی‌های امنیتی ایران در این روند مورد ملاحظه قرار می‌گیرد. این موارد به صراحت در متن توافق آمده و آژانس نیز پذیرفته است که مسیر همکاری جدید ایران در خصوص اماکن هسته‌ای بمباران‌شده باید دقیقاً در همین چارچوب دنبال شود.
اعتبار توافق با آژانس تا زمانی است که هیچ اقدام خصمانه‌ای علیه ایران صورت نگیرد
وزیر خارجه با اشاره به اینکه قانون مجلس در توافق جدید کاملاً رعایت شده، ادامه داد: نگرانی‌های امنیتی ایران مورد توجه قرار گرفته است؛ نه صرفاً با موافقت، بلکه با پذیرش و اعتراف آژانس. همچنین، شکل همکاری جدید به‌طور رسمی مورد پذیرش قرار گرفته است. بر پایه همه این موارد، توافقی حاصل شد که مشخص می‌کند همکاری‌های آینده چگونه باید باشد. در حال حاضر هیچ بازرسی در دستور کار نیست. البته اگر از آقای گروسی پرسیده شود، ایشان خواهند گفت که بازرسی در توافق وجود دارد، اما این بازرسی مشروط به طی مراحل خاص خود است؛ مراحلی که در آن همه ملاحظات ایران، قانون مجلس و ملاحظات شورای عالی امنیت ملی لحاظ خواهد شد.
عراقچی ادامه داد: نکته پایانی اینکه، پس از امضای توافق، من بلافاصله در کنفرانس مطبوعاتی این موضوع را اعلام کردم، در مصاحبه با خبرنگار صدا و سیما در قاهره نیز بر آن تأکید کردم و اکنون نیز مجدداً تصریح می‌کنم که اعتبار این توافق تا زمانی برقرار است که هیچ اقدام خصمانه‌ای علیه جمهوری اسلامی ایران صورت نگیرد؛ از جمله فعالسازی مکانیسم اسنپ‌بک. اگر علیرغم همه مخالفت‌ها در شورای امنیت، این مکانیسم فعال شود، از نظر ما این توافق دیگر هیچ اعتباری نخواهد داشت
مواد هسته‌ای ایران زیر آوار‌های ناشی از حملات به تأسیسات ما قرار دارد
وزیر امور خارجه درباره نحوه همکاری ایران و آژانس گفت: پیش‌تر اعلام کرده‌ایم که اگر گزارشی در این زمینه تهیه شود، این گزارش باید توسط سازمان انرژی اتمی تنظیم گردد. آنچه مربوط به مواد هسته‌ای ماست، همگی در زیر آوار‌های ناشی از حملات به تأسیسات بمباران‌شده قرار دارد. اینکه این مواد قابل دسترسی هستند یا خیر، و یا وضعیت بخشی از آنها چگونه است، در حال حاضر از سوی سازمان انرژی اتمی در دست ارزیابی است. پس از نهایی شدن این ارزیابی، گزارش مربوطه توسط سازمان انرژی اتمی به شورای عالی امنیت ملی ارائه خواهد شد و شورا با در نظر گرفتن تمامی دغدغه‌های امنیتی ایران درباره نحوه اقدام تصمیم‌گیری خواهد کرد.
در هر توافقی، هر طرف تلاش می‌کند روایت خود را برجسته‌تر بیان کند
وی ادامه داد: در فضای رسانه‌ای و سیاسی تفاسیر متفاوتی مطرح شده است. علت این امر روشن است؛ در هر توافقی، هر طرف تلاش می‌کند روایت خود را برجسته‌تر بیان کند. آقای گروسی نیز باید به شورای حکام گزارش دهد که توافقی صورت گرفته که مورد رضایت او بوده و منطبق بر قوانین است. بنابراین، او تأکید می‌کند که دسترسی‌ها وجود دارد. اگر از من هم بپرسید، می‌گویم بله دسترسی وجود دارد، اما پس از طی مراحلی که در آن تمام ملاحظات ایران رعایت می‌شود. ازاین‌رو، تفاوت تنها در نحوه بیان و برجسته‌سازی بخش‌های مختلف است، نه در اصل محتوا. متن توافق کاملاً روشن است و جای هیچ‌گونه تفسیر متفاوتی باقی نمی‌گذارد. این متن به صراحت مشخص کرده است که هرگونه دسترسی به اماکن بمباران‌شده ایران از این پس از چه مسیری باید طی شود؛ مسیری که تمام ملاحظات مجلس شورای اسلامی و شورای عالی امنیت ملی در آن لحاظ شده و همه نگرانی‌های امنیتی کشور رعایت خواهد شد.
متن اولیه توافق با متن نهایی تفاوت بسیار زیادی دارد
وزیر خارجه با اشاره به اینکه مجلس محترم شورای اسلامی در جریان توافق اخیر قرار داشته است، گفت: تصمیمات در شورای عالی امنیت ملی اتخاذ شده و رئیس محترم مجلس نیز یکی از اعضای این شورا هستند. البته اخیراً برخی فعالان سیاسی و مجازی پیش‌نویس متنی را منتشر کرده‌اند و مدعی شده‌اند که این همان توافقنامه نهایی است. در حالی که آن متن، اگر درست گفته باشند، یکی از متون اولیه ارائه‌شده از سوی آژانس بوده است. طبیعی است که در آغاز هر مذاکره، طرفین متونی با حداکثر خواسته‌های خود ارائه می‌دهند. این متون در جریان مذاکرات بار‌ها اصلاح و تعدیل می‌شوند تا منافع طرفین تا حد امکان تأمین شود. بنابراین، متن اولیه با متن نهایی تفاوت بسیار زیادی دارد.
عراقچی ادامه داد: اگر متنی که برخی دوستان منتشر کرده‌اند، همان متن اولیه آژانس باشد، اساساً ملاک نیست و با متن نهایی تفاوتی از زمین تا آسمان دارد. جای تعجب است که دوستان چنین متنی را منتشر کرده‌اند. اگر واقعاً به متون دسترسی دارند، بهتر است متن نهایی را نیز بیابند و خودشان مقایسه کنند. این موضوع خود محل سؤال است که چگونه چنین متونی در فضای عمومی منتشر می‌شود و هر کسی ادعایی درباره آن مطرح می‌کند. آنچه بنده با قاطعیت می‌توانم عرض کنم این است که متن نهایی همان است که توضیح دادم؛ تمام دغدغه‌های جمهوری اسلامی ایران در آن رعایت شده، همه نکات مورد نظر مجلس شورای اسلامی در نظر گرفته شده و دقیقاً در مسیری است که مجلس برای همکاری با آژانس تعیین کرده است.
مواد هسته‌ای در هر کشوری که باشد باید تحت نظارت آژانس قرار گیرد
سیدعباس عراقچی، وزیر امور خارجه در پاسخ به این سوال که «آیا ما باید مکان مواد غنی‌سازی‌شده را به اطلاع آژانس بین‌المللی انرژی اتمی برسانیم؟» گفت: این موضوع مربوط به اکنون نیست. هر زمان که گزارش ما آماده شد، شورای عالی امنیت ملی تصمیم خواهد گرفت که چه اقدامی باید صورت گیرد. این دقیقاً همان خواسته مجلس است که از این پس، تمام درخواست‌های آژانس باید توسط شورای عالی امنیت ملی بررسی و درباره آن تصمیم‌گیری شود. در زمان مناسب، آژانس و شورای عالی امنیت ملی تعیین خواهند کرد که چه اقدامی باید انجام شود. طبق قوانین بین‌المللی، مواد هسته‌ای در هر کشوری که باشد باید تحت نظارت آژانس قرار گیرد. با این حال، آژانس پذیرفته است که شرایط در ایران متفاوت شده و بنابراین نوع همکاری نیز باید متفاوت باشد.
رئیس دستگاه دیپلماسی گفت: ازاین‌رو، اینکه ما گزارش نهایی خود درباره مواد هسته‌ای را چگونه و در چه زمانی به اطلاع آژانس برسانیم، در زمان مقتضی که به این زودی‌ها هم نخواهد بود، توسط شورای عالی امنیت ملی تصمیم‌گیری خواهد شد.
چارچوب جدید که میان ایران و آژانس عصاره همه تجربیات گذشته است
وزیر امور خارجه درباره تجربیات همکاری با آژانس گفت: ما در طول سال‌های گذشته مسیری پرچالشی را با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی پشت سر گذاشته‌ایم و تجربیات فراوانی از نحوه همکاری و شیوه بازرسی‌های آژانس به دست آورده‌ایم. مجموعه این تجربیات در نهایت به توافقی منجر شد که امروز به امضا رسیده است.
وی ادامه داد: از این پس، همان‌طور که مجلس محترم نیز تشخیص داده است، همه امور باید از مسیر شورای عالی امنیت ملی بگذرد. دیگر مانند گذشته نخواهد بود که سازمان انرژی اتمی هر آنچه آژانس درخواست کند، بی‌قید و شرط در اختیارش قرار دهد؛ بلکه بر اساس توافق اخیر، هر درخواست آژانس باید به صورت موردی به شورای عالی امنیت ملی ارجاع داده شود، تمام دغدغه‌های امنیتی کشور مورد توجه قرار گیرد و سپس تصمیم‌گیری نهایی انجام شود.
عراقچی خاطرنشان کرد: چارچوب جدید که میان جمهوری اسلامی ایران و آژانس تعریف شده، عصاره همه تجربیات گذشته ما و نیز دستاورد‌های حاصل از جنگ اخیر است. این توافق نظم جدیدی را بر همکاری‌های ما با آژانس حاکم می‌کند و امید آن می‌رود که مانع از تکرار تجربه‌های تلخ گذشته گردد.
واکنش ایران در صورت فعال سازی اسنپ‌بک محدود به خروج از NPT نیست
سیدعباس عراقچی، وزیر امور خارجه در ادامه برنامه گفت‌وگوی ویژه خبری گفت: اینکه در صورت فعالسازی مکانیسم اسنپ‌بک جمهوری اسلامی ایران واکنشی خواهد داشت، قطعی است، اما شکل و نوع این واکنش در شورای عالی امنیت ملی تصمیم‌گیری خواهد شد، چرا که این موضوع امروز به یکی از مسائل کلیدی سیاست خارجی کشور تبدیل شده و به‌طور مشخص در حوزه صلاحیت شورای عالی امنیت ملی قرار می‌گیرد؛ همان‌گونه که شورا در خصوص جنگ و صلح تصمیم‌گیری می‌کند، طبیعی است که در چنین موضوع حساس و مهمی نیز تصمیم نهایی بر عهده این نهاد خواهد بود.
وی ادامه داد: در مقاطعی، حتی بحث خروج از معاهده NPT نیز به‌عنوان یکی از گزینه‌ها مطرح بوده است. با این حال، گزینه‌های جمهوری اسلامی ایران محدود به خروج از NPT نیست و باید دید در زمان خود کدام گزینه بهتر می‌تواند منافع و مصالح عالی کشور را تأمین کند.
مسائل سیاست خارجی از جنس موضوعات ثابت و ایستا نیستند
وزیر خارجه گفت: واقعیت این است که مسائل سیاست خارجی از جنس موضوعات ثابت و ایستا نیستند، بلکه به‌طور مداوم در حال تحول‌اند. از این رو، تصمیمات باید متناسب با شرایط و در زمان خود اتخاذ شود. همان‌طور که در جریان هستم، در جلسات شورای عالی امنیت ملی گزینه‌های مختلفی توسط اعضا مطرح و بررسی شده است و نهایتاً، اگر مکانیسم اسنپ‌بک فعال شود، این شورا یکی از آن گزینه‌ها را انتخاب خواهد کرد
«گزینه نظامی» راه‌حل مسئله هسته‌ای ایران نیست
وزیر امور خارجه درباره تهدید سه کشور اروپایی برای فعالسازی اسنپ‌بک گفت: ما خواسته‌ای از سه کشور اروپایی نداریم و در برابر درخواست آنها برای تمدید نیز پاسخ ما کاملاً روشن و مشخص بوده است. حرف ما با سه کشور اروپایی این است که اگر آنها مکانیزم اسنپ‌بک را فعال کنند، حتی اگر نهایتاً موفق شوند؛ که با توجه به ماهیت سیاسی شورای امنیت که تصمیمات بر اساس حقوق و عدالت نیست و براساس انگیزه‌های سیاسی است، چنین احتمالی وجود دارد، اما هیچ گرهی از مسئله باز نخواهند کرد.
وی ادامه داد: ما به اروپایی‌ها گفته‌ایم همان‌طور که آمریکا و رژیم صهیونیستی با حمله به تأسیسات هسته‌ای ایران نتوانستند مشکل را حل کنند، این اقدام نیز بی‌نتیجه خواهد بود. ما بار‌ها تأکید کرده‌ایم که «گزینه نظامی» راه‌حل مسئله هسته‌ای ایران نیست. در عمل هم دیدیم که با وجود حمله و تخریب، ساختمان‌ها دوباره ساخته شد، تجهیزات جایگزین شد، و آنچه نابودشدنی نیست، یعنی علم و فناوری بومی، همچنان باقی ماند. به همین دلیل، حتی پس از جنگ نیز شاهد بودیم که همان کشور‌ها دوباره خواستار بازگشت به میز مذاکره شدند.
بازگرداندن تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران، یک اشتباه بزرگ است
رئیس دستگاه دیپلماسی خاطرنشان کرد: بنابراین، اگر اروپایی‌ها به سراغ اسنپ‌بک بروند، نه‌تنها مشکلی را حل نمی‌کنند بلکه آن را پیچیده‌تر و سخت‌تر خواهند کرد؛ درست مانند همان‌طور که اقدام نظامی چنین پیامدی داشت. البته منظور من این نیست که اسنپ‌بک دقیقاً معادل حمله نظامی است، بلکه تأکید دارم که همانند آن، به‌جای گشودن راه‌حل، مسیر را دشوارتر می‌سازد.
وی ادامه داد: اروپایی‌ها اگر بخواهند این مسیر را انتخاب کنند، این انتخاب خودشان است. اما باید بدانند با چنین اقدامی آخرین ابزار خود را در موضوع هسته‌ای از دست خواهند داد و عملاً از روند مذاکرات حذف می‌شوند. به همین دلیل، فعالسازی اسنپ‌بک یک اشتباه بزرگ است. ممکن است نهایتاً آن را اجرا کنند، اما به هیچ نتیجه‌ای دست نخواهند یافت.
فعالسازی اسنپ‌بک قطعا خساراتی برای ما دارد
عراقچی خاطر نشان کرد: البته باید روشن بگویم که ما نمی‌گوییم اسنپ‌بک اقدامی بی‌خطر و بی‌ضرر است. قطعاً آسیب‌ها و خساراتی برای ما دارد و باید از آن پیشگیری شود. اما میزان این خسارات به‌هیچ‌وجه آن‌گونه که برخی تبلیغ می‌کنند، بزرگ و تعیین‌کننده نیست؛ بیشتر یک فضای روانی سنگین ایجاد کرده‌اند. در نهایت، این اقدام هیچ دستاوردی برای اروپا نخواهد داشت و صرفاً شرایط را پیچیده‌تر خواهد کرد.
نباید از مذاکره ترسید
سیدعباس عراقچی با تاکید بر اینکه دیپلماسی یک امر سیال است و جریان دارد، گفت: نباید از مذاکره ترسید که اگر امروز وارد مذاکره شویم چه خواهد شد. اگر طرف مقابل ترفند یا حیله جدیدی به کار بگیرد، ما نیز با آن مقابله خواهیم کرد. اگر هم نهایتاً ٢٢٣١ تمدید شود، معنایش این است که شش ماه دیگر برای دیپلماسی فرصت فراهم شده است. من نمی‌گویم این الزاماً امر مثبتی است، اما در هر حال یک فرصت است. ممکن است فشار‌ها افزایش یابد، اما ما با این فشار‌ها مقابله خواهیم کرد؛ مگر تاکنون فشار کمی بر ما وارد شده است؟ با همه آنها ایستادگی کردیم و باز هم خواهیم کرد.
توافق جدید با آژانس، یک چارچوب همکاری است
وزیر امور خارجه در پاسخ به این سوال که در توافق ما با آژانس، اولین تعهد و اقدام ما چیست، گفت: این توافق یک چارچوب همکاری است، نه یک جدول عملیاتی که مشخص کند چه کسی باید نخستین اقدام را انجام دهد. این توافق تعیین کرده است که همکاری‌های ما از این پس چه شکلی خواهد داشت. بر اساس آن، اگر آژانس درخواستی برای بازرسی از یک تأسیسات مشخص مانند رآکتور تحقیقاتی تهران یا نیروگاه بوشهر داشته باشد، این درخواست به شورای عالی امنیت ملی ارسال می‌شود، در آنجا بررسی شده و سپس پاسخ داده خواهد شد. در مورد تأسیسات هسته‌ای بمباران شده نیز، همان مسیری که توضیح دادم طی خواهد شد. بنابراین، این توافق یک «جدول اقدامات» با تقدم و تأخر مشخص نیست، بلکه چارچوبی است که معلوم می‌کند همکاری‌های آینده در چه قالبی و به چه شکلی صورت خواهد گرفت.
مسئولیت پرونده هسته‌ای ایران از آقای شمخانی به آقای لاریجانی محول شده است
وزیر امور خارجه درباره برخی خبرها مبنی بر اینکه مسئولیت پرونده هسته‌ای ایران به شورای عالی امنیت ملی سپرده شده است، گفت: مسئولیت پرونده هسته‌ای ایران همیشه با شورای عالی امنیت ملی بوده است. تصمیم‌گیری در این شورا انجام می‌شود و اجرا بر عهده وزارت امور خارجه است. در مقاطعی در گذشته، اجرای تصمیمات نیز مستقیماً در شورا بود، اما از زمان دولت آقای دکتر روحانی، این وظیفه به وزارت امور خارجه محول شد. اکنون نیز روند به همان شکل ادامه دارد؛ شورا تصمیم‌گیری می‌کند و وزارت خارجه یا سازمان انرژی اتمی، بسته به موضوع، مسئول اجرای آن هستند.
وی ادامه داد: در یک دوره، این وظیفه در داخل شورا به آقای شمخانی سپرده شده بود و اکنون دوباره به دبیر شورا، آقای دکتر لاریجانی، محول شده و ایشان هدایت پرونده را بر عهده دارند و هر دستگاهی، از جمله وزارت امور خارجه یا سازمان انرژی اتمی، سهم خود را در اجرای مصوبات شورا انجام می‌دهد.
تلاش‌های تهران برای آزادی مهدیه اسفندیاری ادامه دارد
عراقچی در خصوص مهدیه اسفندیاری، شهروند ایرانی بازداشت‌شده در فرانسه گفت: در این زمینه فعالیت زیادی انجام شده و اکنون به نقطه‌ای رسیده‌ایم که موضوع تبادل ایشان با زندانیان فرانسوی در ایران به مراحل نهایی نزدیک شده است. امیدواریم به‌زودی خبر‌های خوشی در این زمینه منتشر شود. البته این موضوع صرفاً در اختیار وزارت امور خارجه نیست و نهاد‌هایی مانند قوه قضائیه و دستگاه‌های امنیتی نیز در روند آن دخیل هستند. به همین دلیل، نیازمند هماهنگی‌های نهایی و تعریف ترتیبات اجرایی میان دو طرف هستیم. در حال حاضر این هماهنگی‌ها با دولت فرانسه در حال انجام است و امیدواریم در روز‌های آینده این موضوع عملیاتی شود.
نتانیاهو، چهره واقعی اسرائیل را به منطقه نشان داد
سیدعباس عراقچی درباره اقدام‌های جنگ افروزانه رژیم صهیونیستی گفت: من دیروز در تونس یک کنفرانس مطبوعاتی داشتم و در آنجا نیز این جمله را بیان کردم. گفتم آقای نتانیاهو جنایات بسیاری مرتکب شده و واقعاً جنایتی نمانده که او انجام نداده باشد. اما یک کار مثبت هم کرده است و آن اینکه چهره واقعی اسرائیل را به منطقه نشان داد. او چیزی را ثابت کرد که برای ما و ملت ایران از ابتدا روشن بود، اما بسیاری از کشورهای دیگر اهمیت آن را درک نمی‌کردند یا حاضر به پذیرش آن نبودند. سالیان طولانی خود رژیم صهیونیستی، کشورهای غربی و رسانه‌های غربی تلاش کردند ایران را به‌عنوان تهدید اصلی منطقه معرفی کنند و به‌نوعی جایگزین رژیم صهیونیستی بسازند. امروز، اما این معادله برهم خورده است.
وی ادامه داد: اکنون نه‌تنها برای مردم منطقه، بلکه برای دولت‌های منطقه نیز روشن شده است که تهدید اصلی، رژیم صهیونیستی است؛ حتی برای کشورهایی که متحد آمریکا بودند یا روابط نزدیکی با آمریکا داشتند، و حتی برای آنهایی که با رژیم صهیونیستی عادی‌سازی کرده بودند. اکنون آشکار شده که اسرائیل هیچ حد و مرزی برای خود قائل نیست؛ نه صرفاً با نیرو‌های مقاومت یا ایران درگیر است، بلکه به‌طور کلی به‌دنبال سلطه بر منطقه است و برای رسیدن به اهداف خود هیچ خط قرمزی را رعایت نمی‌کند.
تهدید رژیم صهیونیستی فقط به حمله به قطر محدود نمی‌شود
عراقچی افزود: رژیم صهیونیستی در غزه، در لبنان و در سوریه همه خطوط قرمز را زیر پا گذاشته است. شاید آخرین خط قرمز، حمله به تأسیسات هسته‌ای ایران بود که متأسفانه آن را نیز انجام داد. با این حال، به دلیل برخورداری از مصونیت سیاسی از سوی آمریکا و کشورهای اروپایی، به جنایات خود ادامه می‌دهد. اکنون واقعیت روشن شده است. کشورهای منطقه و دولت‌هایی که پیش از این برایشان سخت بود بپذیرند که تهدید اصلی آنان رژیم صهیونیستی است و تصور می‌کردند با روابطی که با آمریکا یا حتی با خود رژیم صهیونیستی برقرار کرده‌اند می‌توانند در امان باشند، امروز به این نتیجه رسیده‌اند که این‌گونه نیست.
وزیر خارجه گفت: این موضوع فقط به حمله به قطر محدود نمی‌شود. پیش‌تر نیز نتانیاهو از ایده «اسرائیل بزرگ» سخن گفته بود؛ مفهومی که شامل بخش‌هایی از عربستان، بخش‌هایی از مصر، کل اردن و حتی بخش‌هایی از عراق می‌شود. چنین نگاهی، منطقه را به‌شدت نگران و وحشت‌زده کرده است. این تحول بسیار بزرگی است که رخ داده و به باور من، یکی از نتایج مقاومت ایران در برابر رژیم صهیونیستی بوده است. اکنون چهره واقعی این رژیم برای کشور‌ها و دولت‌هایی که سال‌ها حاضر به پذیرش آن نبودند، کاملاً آشکار شده است
رئیس‌جمهور در اجلاس فوق‌العاده سران کشورهای عربی و اسلامی شرکت می‌کند
وزیر امور خارجه درباره شرایط بحرانی مردم غزه و ضرورت اقدام دولت‌های اسلامی هم گفت: ما نیازمند حرکت جمعی و هماهنگ کشورهای اسلامی و به‌ویژه کشورهای منطقه هستیم. ما سال‌هاست این موضوع را مطرح می‌کنیم و اکنون زمینه پذیرش آن بیشتر شده است. در جلسات مکرر سازمان همکاری اسلامی و همچنین در سفر‌ها و مصاحبه‌های مطبوعاتی، بار‌ها تأکید کرده‌ام که مردم غزه به قطعنامه‌ها نیاز ندارند؛ آنها به غذا، آب، دارو و مهم‌تر از همه به حق تعیین سرنوشت، سرزمین و حقوق خود نیاز دارند. این خواسته‌ها از طریق قطعنامه‌ها یا سخنرانی‌های آتشین تأمین نمی‌شود.
وی ادامه داد: قطعاً برگزاری اجلاس‌ها و صدور بیانیه‌ها لازم است و صدای واحد کشورهای اسلامی باید شنیده شود، اما جای عمل را نمی‌گیرد. در آخرین اجلاس وزرای خارجه کشورهای اسلامی در جده، که به درخواست ایران تشکیل شد، به‌صراحت پیشنهاداتی برای حمایت عملی از مردم غزه مطرح شد، قطع روابط کشورهایی که هنوز با رژیم صهیونیستی رابطه دارند و قطع همکاری اقتصادی، تهدید کشورهایی که با غرب یا رژیم صهیونیستی همکاری نزدیک دارند، اعمال تحریم‌ها و مجازات‌های اقتصادی علیه رژیم صهیونیستی و کشورهای طرف حمایت‌کننده از آن. این‌ها اقداماتی عملی هستند که باید صورت بگیرند.
عراقچی افزود: با توجه به افزایش جنایات رژیم صهیونیستی و گسترش حملات و سلطه‌طلبی آن در منطقه، اکنون این مطالبات عملی بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته است. روز یکشنبه و دوشنبه، اجلاس فوق‌العاده سران کشورهای عربی و اسلامی، شامل اتحادیه عرب و سازمان همکاری اسلامی، به درخواست قطر در دوحه برگزار خواهد شد. این اجلاس به منظور حمایت از مردم غزه و اعلام همبستگی و محکومیت اقدامات رژیم صهیونیستی تشکیل می‌شود. در این اجلاس، هم رئیس‌جمهور محترم و هم بنده در سخنرانی‌ها و مذاکرات وزرا، این موضوع را جدی‌تر مطرح خواهیم کرد. وقت عمل فرا رسیده و تنها حرف زدن دیگر کفایت نمی‌کند.
بحث سلاح حزب‌الله یک موضوع داخلی لبنان است
وزیر امور خارجه در ادامه با اشاره به اینکه بحث سلاح حزب‌الله یک موضوع داخلی لبنان است و باید توسط خود لبنانی‌ها مورد تصمیم‌گیری قرار گیرد، گفت: حزب‌الله بخشی مهم و جدایی‌ناپذیر از ساختار سیاسی لبنان است و خود این جریان پیشنهاد کرده است که گفت‌وگوهای ملی با حضور همه اقوام، طوایف و گروه‌ها برای تدوین استراتژی دفاعی لبنان برگزار شود تا جمع‌بندی نهایی درباره چگونگی دفاع از لبنان صورت گیرد. طبیعی است که این تصمیم باید به دست خود لبنانی‌ها اتخاذ شود و نهایتاً حزب‌الله نیز نقش تعیین‌کننده در آن خواهد داشت.
عراقچی ادامه داد: البته ما همواره از حزب‌الله حمایت کرده‌ایم و مواضع خود را در این زمینه به‌روشنی اعلام کرده‌ایم، اما این به معنای دخالت در امور داخلی لبنان نیست. ما دیدگاه خود را بیان می‌کنیم، اما تصمیم‌گیری نهایی بر عهده خود مردم و مسئولان لبنان است. در دیدارهایی که با مقامات دولت لبنان داشتم چه من و چه جناب دکتر لاریجانی و همچنین در گفتگوهایی که با دیگر کشورهای منطقه انجام داده‌ایم، همواره بر این نکته تأکید کرده‌ایم که رژیم صهیونیستی خواهان آن است که همه کشورهای منطقه ضعیف، درمانده و ترجیحاً تجزیه‌شده باشند و باید نسبت به این توطئه هوشیار بود.
وی افزود: سلاح مقاومت تاکنون توانسته در برابر این آرزوی رژیم صهیونیستی ایستادگی کند و اگر ضعف نشان داده شود، این رژیم جسورتر خواهد شد. نمونه روشن آن، سوریه است. امروز می‌بینیم که پس از دولت بشار اسد و در شرایط دولت جدید که تلاش دارد روابط نزدیک‌تری با غرب و حتی با رژیم صهیونیستی برقرار کند، باز هم اسرائیل دست از تجاوز برنداشته است. هر روز خبر می‌رسد که در گوشه و کنار سوریه، پایگاه‌های نظامی، تأسیسات دفاعی یا حتی کارخانجات هدف قرار گرفته و با خاک یکسان می‌شوند. میزان اشغالگری رژیم صهیونیستی در خاک سوریه اکنون بسیار بیشتر از گذشته است و مساحتی که اسرائیل پس از تضعیف دولت سوریه اشغال کرده، از نوار غزه هم بزرگ‌تر است.
عراقچی خاطر نشان کرد: همچنین شاهد تلاش‌هایی برای تقسیم سوریه و ایجاد موجودیت‌های تجزیه‌طلبانه هستیم. این نشان می‌دهد که هرگونه مماشات در برابر رژیم صهیونیستی نه‌تنها مشکلی را حل نمی‌کند، بلکه این رژیم را در پیشبرد اهداف خود مصمم‌تر و بی‌پرواتر می‌سازد تا کشور‌ها را تا مرز ضعف کامل بکشاند. ما دوستان خود در لبنان را نسبت به این خطر هشدار داده‌ایم، اما بار دیگر تأکید می‌کنم که تصمیم‌گیری درباره نحوه اقدام، تنها بر عهده خود لبنانی‌ها و به‌ویژه حزب‌الله است.
همه اقدامات وزارت خارجه در هماهنگی کامل با مراجع ذی‌ربط و مطابق دستورالعمل‌ها و مأموریت‌های مشخص انجام می‌شود
وزیر امور خارجه درباره اقدامات وزارت امور خارجه در یک سال گذشته گفت: یک سال گذشته برای کشور سال بسیار سختی بود؛ نه تنها در حوزه سیاست خارجی، بلکه برای مجموعه کشور، به دلیل تحولات پی‌درپی و نهایتاً جنگی که تجربه کردیم. در این یک سال، وزارت امور خارجه با تمام توان دیپلماسی را ادامه داد و از حقوق و منافع مردم ایران و امنیت ملی جمهوری اسلامی دفاع کرد. همکاران من در وزارت امور خارجه روز‌های بسیار دشواری را پشت سر گذاشتند، به‌ویژه در جنگ ۱۲ روزه. در آن دوران، بیش از ۱۲۰ کشور از جمهوری اسلامی ایران حمایت کردند و حمله به ایران را محکوم نمودند. تقریباً همه سازمان‌های بین‌المللی و منطقه‌ای به جز شورای امنیت و شورای حکام آژانس، که تکلیف آنها روشن بود، از جمهوری اسلامی حمایت کردند. این دستاورد نتیجه دیپلماسی فعال، مذاکرات و رایزنی‌های گسترده ما بود. حتی در شب‌های جنگ، من و همکارانم ساعت‌ها در خودرو در حال تماس با وزرای خارجه کشورهای مختلف بودیم، با وجود اینکه هر لحظه احتمال حمله موشکی وجود داشت. اما مذاکره حتی با همین کشورهای اروپایی برای دفاع از مظلومیت و حقوق مردم ایران ادامه داشت.
عراقچی خاطرنشان کرد: نتیجه این تلاش‌ها، همراهی توان نیرو‌های مسلح، دیپلماسی فعال در جلب حمایت بین‌المللی و تلاش دولت برای تأمین معیشت مردم و رهبری مقام معظم رهبری بود که پس از ۱۲ روز مقاومت سرسختانه، رژیم صهیونیستی مجبور به درخواست آتش‌بس بدون پیش‌شرط شد. دیپلماسی ادامه دارد و ما در شرایط سخت، دیپلماسی را اجرا کردیم و الان هم برای تامین حقوق مردم ایران و کاهش فشار‌ها و تحریم‌ها هرکاری را با حفظ منافع ملی و دغدغه‌های امنیتی کشور انجام خواهیم داد.
وی ادامه داد: من در شب‌های سخت به سوریه و لبنان و همه کشورهای منطقه به صورت مرتب سفر کردم و حضوز داشتم و در جنگ امتحان خود را پس دادیم. اکنون نیز، در مذاکرات با کشورهای اروپایی و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، تمام تلاش خود را برای کاهش تحریم‌ها و فشار‌ها انجام می‌دهیم، اما بدون کوچک‌ترین خدشه به منافع ملی و امنیت کشور. مردم باید مطمئن باشند که ما در مذاکرات و تعاملات دیپلماتیک محکم ایستاده‌ایم، همان‌طور که نیرو‌های مسلح کشور در میدان مقاومت ایستادگی کردند.
رئیس دستگاه دیپلماسی تاکید کرد: همه اقدامات ما در هماهنگی کامل با مراجع ذی‌ربط و مطابق دستورالعمل‌ها و مأموریت‌های مشخص انجام می‌شود و هیچ‌گاه از دفاع از حقوق و امنیت مردم کوتاه نخواهیم آمد. همچنین تحت تأثیر جوسازی‌ها قرار نمی‌گیریم و برای تأمین منافع مردم ایران، با قدرت و ثبات عمل خواهیم کرد.
