خبرگزاری مهر- گروه استانها: با نزدیک شدن به آغاز سال تحصیلی، خیابان‌ها و بازارهای خرم‌آباد و دیگر شهرهای لرستان رنگ و بوی خاصی به خود می‌گیرند؛ غرفه‌ها و مغازه‌ها مملو از دفتر، خودکار، مداد رنگی، جامدادی و دیگر نوشت‌افزارهایی است که دانش‌آموزان انتظارشان را می‌کشند.
اما امسال تفاوت بزرگ مشهود است: قیمت‌ها نه تنها بالا رفته‌اند، بلکه جهش‌هایی داشته‌اند که خانواده‌ها را در تنگنای اقتصادی قرار داده است.
فصل بازگشایی مدارس و سایه سنگین گرانی
دفاتر، مداد رنگی، جامدادی، پاک‌کن، تراش و لوازم مشابه هر یک سهمی از هزینه خانواده‌ها را طلب می‌کنند.
وضعیت اقتصادی کلان، نوسان نرخ ارز، هزینه‌های تولید، حمل‌ونقل و بسته‌بندی همه دست به دست داده‌اند تا قیمت لوازم‌التحریر به سطحی برسد که بسیاری از خانواده‌ها را به چالش بکشد.
روایت مادران و دانش‌آموزان از نگرانی پشت ویترین مغازه‌ها
فائزه، مادر دو دانش‌آموز دبستانی، می‌گوید: «پارسال دفتر مشق و چند مداد رنگی ساده را راحت‌تر تهیه می‌کردیم، اما امسال وقتی به مغازه رفتیم، قیمت دفتر مشق ۵۰ برگ ساده تقریباً دو برابر شده بود. بعضی دیگر از دفترهای فانتزی که دخترم دوست دارد، اصلاً توان خریدش را نداشتیم. مجبور شدم فقط ضروریات را انتخاب کنم.»
او ادامه می‌دهد: «هرچه دفتر و مداد ساده‌تر، کیفیت پایین‌تر، اما قیمت نزدیک به همان کالاهای مرغوب است. وقتی کیفیت هم بخواهی، قیمت سر به فلک می‌کشد.»
سینا، دانش‌آموز سال سوم دبیرستان، بیان می‌کند: «من عاشق دفترهای طراحی و مداد رنگی با رنگ‌های خاص هستم، ولی چند سالی است که فقط دفترهای معمولی استفاده می‌کنم چون نمی‌توانم قیمت‌ها را تحمل کنم. چیزهایی که سال قبل دو یا سه نوع قلم خریدیم، امسال فقط یک مدل را خرید کردم، چون قیمت‌ها خیلی زیاد شده‌اند.»
فروشندگان هم زیر بار هزینه‌ها کمر خم کرده‌اند
محسن، فروشنده یکی از مغازه‌های مرکزی خرم‌آباد، گفت: «وضع بازار امسال نسبت به سال قبل متفاوت است. علاوه بر هزینه مواد اولیه، همه چیز از بسته‌بندی و حمل و نقل تا مالیات و هزینه برق بالا رفته‌اند. بعضی از محصولات وارداتی به دلیل افزایش نرخ ارز گران شده‌اند. مشتری‌ها بیشتر به دنبال محصولات ایرانی و ساده‌تر هستند چون قیمت فانتزی یا برند خارجی از توان خیلی‌ها خارج است.»
او اضافه می‌کند: «ما هم دوست داریم قیمت کالا را حفظ کنیم، اما وقتی هزینه‌ها اینقدر زیاد است، مجبوریم قیمت نهایی را بالا ببریم. بعضی وقت‌ها حتی سود خودمان را پایین آورده‌ایم تا مشتری بتواند بخرد.»
صاحب یک مغازه لوازم‌التحریر دیگر هم می‌گوید: «تعداد دفاتر ساده‌ای که می‌آوریم کم شده چون واردات مواد اولیه گران است و کاغذ هم گران‌تر شده. دفتر ۵۰ برگ سیمی ساده اگر پارسال ۵۰ هزار تومان برایمان تمام می‌شد، امسال هزینه‌اش رسیده نزدیک ۸۰ تا ۹۰ هزار تومان. بعضی جنس‌ها را مردم فقط به خاطر طرح و جلد فانتزی نمی‌خرند؛ فقط برای درس و نوشته می‌خواهند، ولی قیمت ساده هم سنگین شده است.»
با توجه به مشاهدات میدانی چند عامل اصلی در گرانی لوازم‌التحریر در کشور و لرستان مؤثر هستند.
کالبدشکافی یک گرانی؛ چرا لوازم التحریر اینقدر گران شد؟
برخی از اقلام لوکس یا اجزایی که در تولید داخل استفاده می‌شوند به واردات وابسته‌اند. وقتی نرخ ارز بالا می‌رود می‌گیرد، هزینه واردات یا تأمین مواد اولیه خارجی افزایش می‌یابد. این افزایش هزینه‌ها به قیمت نهایی کالا منتقل می‌شود.
حتی محصولات تولید داخل هم از گزند گرانی بی‌نصیب نمانده‌اند. هزینه مواد اولیه، نیروی کار، برق، حمل‌ونقل داخلی و بسته‌بندی بالاتر رفته است.
از سوی دیگر نرخ تورم در کشور بالا است. وقتی قیمت کلی کالاها و خدمات افزایش می‌یابد، دستمزدها و درآمدها معمولاً عقب می‌مانند یا به اندازه تورم رشد نمی‌کنند. این باعث می‌شود که خانواده‌ها با بودجه ثابت؛ قدرت خریدشان کاهش یابد. در چنین وضعیتی، هزینه لوازم التحریر که برای هر دانش‌آموز ضروری است، به فشار اقتصادی تبدیل می‌شود.
همچنین بازگشایی مدارس فصلی است که تقاضا در آستانه مهرماه به شدت افزایش می‌یابد. فروشندگان در این زمان تمایل دارند محصولات فانتزی و طرح‌دار متنوع‌تری عرضه کنند که قیمتشان بیشتر است.
تنوع زیاد محصولات فانتزی، طرح‌دار و خارجی باعث شده است که بازار به دو بخش تقسیم شود: کالای ساده و کاربردی با قیمت پایین‌تر، و کالای سیاق خاص، برند خارجی یا طرح فانتزی با قیمت بسیار بیشتر.
خواسته یا ناخواسته، بخشی از خانواده‌ها وسوسه می‌شوند که برای خوشایند کودکان یا تنوع، محصولات گران‌تر بخرند؛ بخش بزرگی از گرانی هم مربوط به این بخش از بازار است.
نظارت ناکافی یا تأخیر در سیاست‌های حمایتی
در این میان نمایشگاه‌های ویژه یا فروشگاه‌های دولتی تلاش کرده‌اند قیمت‌ها را منصفانه‌تر کنند. اما این‌ها هنوز برای همه خانواده‌ها کافی نیست.
همچنین گزارش‌ها نشان می‌دهد که نظارت بر گران‌فروشی یا عرضه کالاهای با کیفیت پایین، به خصوص در مغازه‌های کوچک‌تر، نسبتاً ضعیف است.
گرانی لوازم‌التحریر در لرستان یک مسأله اقتصادی است اما عواقب اجتماعی نیز دارد. دانش‌آموزانی که نمی‌توانند تمام لوازم مورد نیازشان را تهیه کنند، ممکن است از لحاظ روحی و آموزشی دچار نگرانی شوند؛ خانواده‌ها تحت فشار مالی و روانی‌اند.
راه‌حل‌های دولتی: از نمایشگاه‌های تخفیف‌دار تا تیم‌های بازرسی
در بازار لوازم التحریر افزایش بازرسی‌ها توسط سازمان صنعت و معدن و تعزیرات و اتاق اصناف برای جلوگیری از گران‌فروشی، کالاهای تقلبی یا کیفیت پایین ضروری است.
همچنین برگزاری نمایشگاه‌های شهری با قیمت‌های مصوب یا دست‌کم مقرون به صرفه برای خانواده‌ها از دیگر راهکارهای تنظیم بازار است تا امکان مقایسه کالاها و خرید با قیمت مناسب‌تر فراهم شود.
معاون بازرسی و نظارت اداره کل صنعت، معدن و تجارت لرستان، در گفتگو با مهر از برپایی نمایشگاه پاییزه خبر داد و گفت که این اقدام هر ساله همزمان با نزدیک شدن به فصل مهر و بازگشایی مدارس انجام می‌شود تا شهروندان بتوانند اقلام مورد نیاز خود را راحت‌تر و با قیمتی مناسب‌تر از سطح بازار تهیه کنند.
طولابی توضیح داد که امسال برنامه‌ریزی شده تا نمایشگاه پاییزه در ۹ شهر استان برگزار شود و فعالیت نمایشگاه‌ها از ۲۴ شهریور آغاز شده و به مدت یک هفته ادامه خواهد داشت. در این نمایشگاه‌ها اقلامی مانند کیف و کفش مدارس، لوازم‌التحریر، لباس و حتی در برخی غرفه‌ها مواد غذایی و پروتئینی عرضه می‌شود.
وی تأکید کرد که کالاهای عرضه‌شده دارای ۲۰ درصد تخفیف هستند و تلاش شده تا کیفیت محصولات نیز در سطح مطلوبی قرار گیرد تا شهروندان با دسترسی بهتر، بتوانند خرید مطمئنی داشته باشند.
معاون بازرسی و نظارت اداره کل صنعت، معدن و تجارت لرستان همچنین از اجرای طرح بازرسی ویژه برای بازگشایی مدارس خبر داد و گفت که با توجه به افزایش خرید در آستانه مهر، ۲۰ تیم نظارتی در تمامی شهرهای استان فعال شده‌اند و هر روز به‌صورت مستمر بر بازار نظارت دارند تا از هرگونه تخلف جلوگیری شود.
وی افزود که تیم‌هایی از تعزیرات نیز در این طرح حضور دارند تا در صورت مشاهده تخلفاتی مانند کم‌فروشی، گران‌فروشی یا تقلب، پرونده تشکیل شده و متخلفان به تعزیرات معرفی شوند.
طولابی یادآور شد که شهروندان نیز می‌توانند در صورت مشاهده تخلفات صنفی، موضوع را اطلاع دهند تا بلافاصله تیم‌های نظارتی بازرسی کنند و در صورت تأیید تخلف، برخورد قانونی صورت گیرد.
وی بر اهمیت همکاری مردم و مسئولان برای تضمین عرضه مناسب و قیمت منصفانه لوازم‌التحریر و سایر اقلام مورد نیاز دانش‌آموزان تأکید کرد.
جشن عاطفه‌ها؛ همیاری مردم برای روشن ماندن چراغ تحصیل
جلال شیخ‌پور، مدیرکل کمیته امداد امام خمینی لرستان هم در گفتگو با مهر از برگزاری جشن عاطفه‌ها همزمان با آغاز سال تحصیلی خبر داد.
به گفته وی، این جشن در ۱۸۵ پایگاه استان برگزار می‌شود و هدف آن جمع‌آوری کمک‌های مردمی برای دانش‌آموزان محروم و نیازمند است.
شیخ‌پور افزود که امسال زنگ عاطفه‌ها در مدارس لرستان در روز ۷ مهرماه نواخته خواهد شد تا توجه همگان به حمایت از دانش‌آموزان نیازمند جلب شود.
وی با اشاره به تجربه سال گذشته یادآور شد که به همت خیران و مردم استان، حدود ۳۵ میلیارد تومان کمک‌های نقدی و غیرنقدی بین دانش‌آموزان نیازمند مقاطع مختلف تحصیلی توزیع شده است.
مدیرکل کمیته امداد لرستان تأکید کرد که این برنامه نقش مهمی در حمایت از تحصیل دانش‌آموزان محروم دارد و مشارکت مردمی، همدلی اجتماعی و توجه به عدالت آموزشی را در استان تقویت می‌کند.
عدالت آموزشی، قربانی تورم؟
بنابراین گزارش، گرانی بازار لوازم‌التحریر در لرستان، پدیده‌ای تک‌بعدی نیست، بلکه بازتابی از شرایط پیچیده اقتصادی است که از فشار هزینه‌های تولید و واردات تا ضعف نظارت بازار را در بر می‌گیرد.
این افزایش قیمت‌ها، علاوه بر فشار مالی، می‌تواند تبعات اجتماعی و آموزشی عمیقی برای دانش‌آموزان محروم به همراه داشته باشد.
با این حال، اقداماتی نظیر برگزاری نمایشگاه‌های پاییزه با تخفیف مصوب و اجرای طرح‌های نظارتی ویژه از سوی اداره صنعت و معدن، همچنین راه‌اندازی جشن عاطفه‌ها توسط کمیته امداد، گام‌های مثبتی برای کاهش بار این معضل است.
اما آنچه در نهایت می‌تواند این چالش را به فرصتی برای تقویت تولید داخلی و عدالت آموزشی تبدیل کند، عزمی جدی و هماهنگی مستمر بین مسئولان، تولیدکنندگان و نهادهای مردمی است تا هیچ دانش‌آموزی به دلیل مشکلات اقتصادی از داشتن وسایل تحصیل محروم نماند.
اگر تولیدکنندگان با همکاری مسئولان محلی و ملی بتوانند کیفیت را بالا ببرند، تعرفه‌ها و سیاست‌های حمایتی بهبود یابد، و نظارت به شکلی مؤثرتر اجرا شود، احتمال دارد هزینه‌ها برای خانواده‌ها قابل‌تحمل‌تر شود.
