به گزارش اقتصادنیوز، در سال‌های اخیر، با تضعیف جایگاه دلار و تحولات ژئوپولیتیک، زمینه‌ای جدید برای قدرت‌گیری یوان ایجاد شده است. در این میان، چین برای بین‌المللی‌سازی واحد پولی خود، از روندها و سیاست‌های مختلفی استفاده کرده است و به دستاوردهای قابل توجهی نیز در این زمینه دست یافته است.
اکونومیست در گزارشی نوشت: رهبران چین با فرصتی تاریخی مواجه هستند. سیاست‌های تجاری غیرقابل پیش‌بینی و آشفته دونالد ترامپ، کسری بودجه و وجود تهدیدهای زیاد علیه استقلال فدرال رزرو آمریکا، ریسک‌های جدی را برای ارزش دلار به همراه داشته است. از ماه ژانویه تاکنون، ارزش دلار در شاخص وزنی تجاری ۷ درصد افت کرده و بدترین آغاز سال خود را از سال ۱۹۷۳ تجربه کرده است. در مقابل، یوان که تحت کنترل شدید دولت چین است، از زمان انتخاب مجدد دونالد ترامپ در نوامبر، به بالاترین سطح خود رسیده است. سرمایه‌گذاران خارجی به سرعت درحال ورود به بازار چین هستند و بسیاری از دولت‌ها در جست‌وجوی جایگزینی برای دلار هستند.
تمایل کشورها برای جایگزین کردن دلار و همچنین تمایل چین برای بین‌المللی کردن واحد پولی خود، رویدادی تازه نیست. نخستین تلاش این کشور در سال ۲۰۰۹ آغاز شد و شامل کاهش برخی محدودیت‌های سرمایه بود. اما در سال ۲۰۱۵، سقوط بازار سهام و کاهش ارزش پول ملی چین، موجب خروج گسترده سرمایه شد. در پی آن، سرکوب سرمایه اعمال شد و رشد نوپای یوان را متوقف کرد. این بار اما مقامات مصمم اند تا پیشرفت ارزش یوآن را پایدار کرده و کنترل سختگیرانه‌‌تری بر جریان‌های سرمایه اعمال کنند
رهبران چین بر این باورند که پذیرش جهانی یوان می‌تواند از صادرکنندگان چینی در برابر نوسانات دلار محافظت کرده و تهدید تحریم‌های مالی آمریکا را کاهش دهد. برخی مقامات امیدوارند شرکت‌ها و سرمایه‌گذاران خارجی سخت‌گیری‌های دولت در کنترل پول را نادیده بگیرند و حتی آن را یک مزیت بدانند. در سال‌های اخیر، دستاوردهای غیرمنتظره‌ای حاصل شده است: سهم یوان در فاکتورهای تجاری و وام‌دهی خارجی افزایش یافته و زیرساخت‌های مالی غیردلاری قابل توجهی ایجاد شده است. با این حال، مقامات به خوبی می‌دانند که اکنون خارجی‌ها نیازمند مشوق‌های بیشتری برای استفاده از یوان و سرمایه‌گذاری در دارایی‌های آن هستند.
افزایش استفاده از یوان در معاملات بین‌المللی
با در نظر گرفتن هر معیاری، یوان هنوز جایگاه برجسته‌ای ندارد. چین تقریباً یک‌پنجم اقتصاد جهانی را در اختیار دارد، اما سهم پول ملی آن در پرداخت‌های بین‌المللی، تنها چهار درصد است (در مقایسه با سهم پنجاه درصدی دلار). دارایی‌های یوان تنها ۲ درصد از ذخایر ارزی بانک‌های مرکزی جهان را تشکیل می‌دهد، درحالی که این میزان برای دلار، ۵۸ درصد است. بخش زیادی از این ناهماهنگی به دلیل کنترل‌های شدید چین بر ورود و خروج سرمایه است.
بسیاری از اقتصاددانان معتقدند بین‌المللی‌سازی یوان بدون رفع این کنترل‌ها غیرممکن است. با این حال، نباید فراموش کرد که حتی پس از تبدیل شدن آمریکا به بزرگ‌ترین اقتصاد جهان، دهه‌ها طول کشید تا دلار به سلطه جهانی دست یابد. بنابراین در این مقیاس زمانی، چین پیشرفت قابل‌توجهی داشته است. سهم اندک یوان در پرداخت‌های بین‌المللی از سال ۲۰۲۲ ، دو برابر شده است. بخش عمده این پیشرفت ناشی از تغییرات داخلی است. افزایش سهم یوان در تجارت خارجی چین یک گام مهم بوده است. اکنون بیش از ۳۰ درصد تجارت کالا و خدمات این کشور با یوان انجام می‌شود (در مقایسه با ۱۴ درصد در ۲۰۱۹). همچنین، بیش از ۵۰ درصد از دریافتی‌های فرامرزی چین با یوان تسویه می‌شود، در حالی که این رقم در سال ۲۰۱۰ کمتر از ۱ درصد بود.
به گفته دینـی مک‌ماهون از اندیشکده تریویوم چین، آنچه سیاستگذاران در نهایت می‌خواهند، ایجاد گردش پایدار یوان در داخل و خارج کشور است. این امر باید استفاده از یوان خارج از مرزها را تقویت کرده و دسترسی خارجی‌ها به این ارز را آسان‌تر کند. در ماه مه، نهادهای نظارتی به بانک‌های بزرگ اعلام کردند که دست‌کم ۴۰ درصد از وام‌های تسهیل تجاری باید به یوان پرداخت شود. برای افزایش گردش، مقامات در تلاش‌اند تا شرکای تجاری خود را به پذیرش یوان به‌عنوان ابزار پرداخت ترغیب کنند. یک مشوق مهم، ارائه بدهی‌های یوانی به آنان است. مطالعه‌ای از فدرال رزرو آمریکا نشان داد که پس از تحریم‌های روسیه در ۲۰۲۲، بانک‌های چینی تقریباً تمام وام‌های جدید خارجی خود را از دلار به یوان منتقل کرده‌اند، در حالی که پیش‌تر تنها ۱۵ درصد وام‌ها به یوان بود؛ و در نتیجه حجم بدهی‌های یوانی سه برابر شد.
دولت چین همین راهبرد را در ترازنامه خود نیز دنبال می‌کند. از زمان آغاز تلاش‌های برای بین‌المللی‌سازی واحد پولی یوآن، این کشور ۴.۵ تریلیون یوان (۶۳۰ میلیارد دلار) را در قالب خطوط سوآپ به ۳۲ بانک مرکزی اعطا کرده است؛ شبکه‌ای که مانند صندوق بین‌المللی پول عمل می‌کند. هرچند تنها بخشی از این خطوط مورد استفاده قرار گرفته است، اما هدف این است که دسترسی کشورها به یوان در شرایط بحرانی تضمین شده باشد و اعتماد آنان برای استقراض و خرید با این ارز افزایش یابد.
همزمان، چین زیرساخت‌های مالی خود را نیز سامان داده است. اکنون این کشور می‌تواند بدون استفاده از نظام دلاری، با دیگران مبادله کند. ابزارهایی همچون یوان دیجیتال و پرداخت‌های دیجیتال غیربانکی، از طریق QR کد‌ها در اپلیکیشن‌های آسیایی به کار گرفته شده‌اند.
مهم‌ترین نوآوری، ایجاد سامانه پرداخت بین‌بانکی فرامرزی چینی است که شباهت‌هایی به سامانه پیام‌رسان مالی سوییفت دارد. به گفته جاش لیپسکی از شورای آتلانتیک، از آنجا که بانک‌های چینی می‌توانند خارج از سوئیفت نیز معامله کنند، نقش یوان در پرداخت‌های بین‌المللی احتمالاً کمتر از آنچه که هست گزارش می‌شود.
بیش از ۱۷۰۰ بانک در سراسر جهان به این سامانه پیوسته‌اند که نسبتبه قبل از جنگ اوکراین، یک سوم افزایش یافته است. حجم تراکنش‌ها در سال ۲۰۲۴ با رشد ۴۳ درصدی به ۱۷۵ تریلیون یوان (۲۴ تریلیون دلار) رسید.
بانک‌های تسویه‌کننده یوان در ۳۳ بازار ایجاد شده‌اند و تقریباً همگی تحت کنترل مؤسسات چینی قرار دارند. در سال جاری بانک‌هایی در ترکیه و موریس نیز به این شبکه پیوسته‌اند. چین همچنین از ژوئن با امارات متحده عربی همکاری کرده تا سامانه خود را در شمال آفریقا و خاورمیانه گسترش دهد.
سال گذشته چندین میلیارد دلار از طریق شبکه ارزی دیجیتال موسوم به MBridge معامله شد؛ پروژه‌ای که چین با دیگر بانک‌های مرکزی ایجاد کرده است. یکی از مقاملت آمریکایی در ژانویه اظهار داشت که هرچند این پرداخت‌ها از نظر اقتصادی ناچیز هستند، اما از آستانه پیامدهای ژئوپولیتیک عبور کرده‌اند. نهادهای ناظر چینی به بانک‌ها دستور داده‌اند استفاده از شبکه ارزی دیجیتال چینی را افزایش دهند.
جذابیت این سامانه مشخص است: در ماه اوت، شرکتی در سین‌کیانگ، منطقه‌ای که برخی نهادهای آن به دلیل کار اجباری تحریم شده‌اند، از اینشبکه ارزی برای پرداخت به سهام‌داران خارجی خود استفاده کرد.
باز کردن دروازه‌های مالی
دولت چین که همواره در حال حرکت به سمت خودکفایی در عرصه‌های حیاتی حرکت کرده است، اکنون باید به گسترش دسترسی خارجی‌ها به بازارهای مالی خود بپردازد. شمار قراردادهای مالی قابل معامله توسط سرمایه‌گذاران خارجی در بازارهای داخلی چین در طی امسال بیش از دو برابر شده است. همچنین سهمیه‌های خروج سرمایه برای سرمایه‌گذاران داخلی افزایش یافته است.
ماه‌های آینده می‌توانند سرنوشت‌ساز باشند. کاهش اعتماد به دلار و محیط مساعد اقتصاد کلان چین باید تلاش‌های چین را تقویت کند. رشد بازار سهام انگیزه‌ای برای نگه‌داشتن دارایی‌های یوانی به خارجی‌ها داده است. کاهش نرخ بهره و تورم منفی، هزینه‌های استقراض در بازارهای برون‌مرزی را به کمتر از ۲ درصد رسانده است؛ یعنی پایین‌ترین سطح از سال ۲۰۱۳. شرکت‌ها از جمله شرکت‌های خارجی، در مسیر انتشار رکوردی از اوراق قرضه موسوم به «دیـم سام» یوانی قرار دارند.
گام بعدی چین گشودن بازار سرمایه داخلی به روی شرکای نزدیک است. در ماه ژوئیه، مجارستان حدود ۵ میلیارد یوان اوراق موسوم به «پاندا باند» منتشر کرد که بزرگ‌ترین انتشار حاکمیتی یوان تاکنون به‌شمار می‌آید. بنا به گزارش فایننشال تایمز در ۸ سپتامبر، شرکت‌های انرژی روسیه مجوز انتشار اوراق یوانی را دریافت کرده‌اند. کنیا نیز احتمالاً بدهی‌های دلاری خود به چین را به یوان تبدیل کند. در همین حال، برزیل در حال بررسی اوراق قرضه جدید است و مقامات پاکستانی برای جلب نظر وام‌دهندگان احتمالی به پکن سفر کرده‌اند.
علیرغم تمام هیاهوها، مقامات چینی چشم‌انداز بلندمدتی دارند. پان گونگ‌شنگ، رئیس بانک مرکزی چین در یک سخنرانی مهم در ماه ژوئن اعلام کرد که نظام مالی جهانی در حال «چندقطبی شدن» است و در آینده دلار مجبور به رقابت با ارزهای دیگر، از جمله یوان خواهد بود.
چین امیدوار است چنین رقابتی نیاز این کشور به کاهش وابستگی به دلار را ، بی‌آنکه مجبور به آزادسازی جریان‌های سرمایه و نرخ ارز، ممکن سازد. این احتمال وجود دارد که در نهایت، یوان به یک ارز جهانی با «ویژگی‌های چینی» تبدیل شود.
