گروه دیپلماتیک – همشهری آنلاین: امانوئل مکرون رئیس‌جمهور فرانسه، که کشورش این روزها بیش از پیش در حال از دست دادن نفوذ سیاسی در آفریقا روبه رو است تمام سرمایه سیاسی‌اش را روی مراکش گذاشته تا آخرین پایگاه نفوذ فرانسه در این قاره را حفظ کند. این چرخش ناگهانی از الجزایر به سوی مراکش، در شرایطی صورت گرفته که نه جایگاه ژئوپلیتیکی و نه ظرفیت اقتصادی مراکش برای چنین نقش بزرگی کافی نیست.
به اعتقاد ناظران، درحالی‌که فرانسه نفوذ خود را در منطقه ـ به ویژه الجزایرـ از دست می‌دهد، انتخاب مراکش به‌عنوان شریک راهبردی، بیشتر به یک تصمیم اضطراری شباهت دارد تا یک راه‌حل واقعی.
چرا مراکش؟ چرا حالا؟
- مکرون با وجود اختلافات گذشته، به سمت مراکش متمایل شده است.
- رباط متهم به جاسوسی از مکرون با نرم‌افزار «پگاسوس» بود.
- فرانسه از طرح خودمختاری مراکش در صحرای غربی حمایت کرد.
- این چرخش باعث بحرانی شدن روابط با الجزایر شد.
- الجزایر در پاسخ، سفیر خود را فراخواند و همکاری‌ها را تعلیق کرد.
نگاهی به شرایط اقتصادی و تجاری مراکش
- حجم تجارت دوجانبه مراکش و فرانسه در ۲۰۲۴: ۱۴.۸ میلیارد دلار
- توازن تجاری تقریباً متعادل؛ مراکش میزبان دلخواه سرمایه‌گذاران فرانسوی
- اما در مقابل، فرانسه در الجزایر بازارهای بزرگی را از دست داده است.
- صادرات غلات فرانسه به الجزایر تقریباً به صفر رسیده است.
- صادرات فرانسه به الجزایر: ۵ میلیارد یورو در معرض خطر قرار دارد
بحران روابط منطقه‌ای فرانسه در آفریقا
- خروج کامل نیروهای فرانسه از سنگال، مالی، نیجر و بورکینافاسو
- روابط متشنج با تونس (چرخش به‌سوی ایتالیا و خلیج فارس)
- در لیبی، فرانسه با حمایت از ژنرال حفتر، علیه دولت رسمی در غرب کشور ایستاده است.
- نتیجه: تضعیف نفوذ، بی‌ثباتی و کاهش فرصت‌های اقتصادی و مهاجرتی
مراکش؛ شریک ضعیف اما تنها گزینه باقی‌مانده
- فرانسه تنها به مراکش و ساحل‌عاج به‌عنوان رابطان منطقه‌ای تکیه دارد.
- بدهی خارجی مراکش تقریبا معادل 50 درصد از تولید ناخالص داخلی این کشور است.
- قدرت اقتصادی و دیپلماتیک مراکش برای بازیگری منطقه‌ای ناکافی است.
آیا امتیازهای مراکش واقع‌گرایانه‌اند؟
- مراکش دسترسی به اقیانوس اطلس را به کشورهای ساحل پیشنهاد داده اما
- هیچ مرز مستقیمی با این کشورها ندارد.
- مسیرهای ساده‌تر و ارزان‌تری به خلیج گینه و بنادر آفریقای غربی وجود دارد.
طرح مکرون برای سرمایه‌گذاری بر روی مراکش نمونه‌ای دیگر از زیاده‌خواهی دیپلماتیک فاقد پشتوانه اجرایی است. روزنامه فرانسوی لوموند نوشته که تصمیم مکرون بیشتر ناشی از رنجش شخصی است چون رئیس‌جمهور الجزایر به تماس تلفنی او پاسخ نداده است!
تارنمای میدل ایست آی هم نوشته: فرانسه در آفریقا به‌شدت در حال عقب‌نشینی است. مراکش، با وجود همکاری اقتصادی مطلوب، توانایی جبران این عقب‌نشینی را ندارد. مکرون با پشت کردن به الجزایر و پناه بردن به رباط، وارد قمار خطرناکی شده که بیشتر ناشی از کمبود گزینه‌های جایگزین است تا یک استراتژی منطقی.
