انتظار یک قرن برای رسیدن به خانه، شاید جمله‌ای تکراری و کلیشه‌ای به نظر برسد، اما واقعیتی تلخ است که نمی‌توان آن را نادیده گرفت. هر سال در شورای سه‌جانبه‌ای درباره حداقل دستمزد تصمیم‌گیری میشود؛ گاهی این افزایش ۲۰ درصد، گاهی ۳۰ درصد و به ندرت و به صورت استثنایی تا ۵۰ درصد تعیین میشود. با این حال، این ارقام با قانون کار همخوانی ندارند و هیچ ارتباطی با نرخ تورم سالانه یا هزینه واقعی سبد معیشت خانوارها ندارند.
در این شورا همه چیز با چانه‌زنی و قدرت اثرگذاری افراد تعیین میشود. رقم‌های تعیین‌شده در اغلب مواقع با فاصله زیاد از تورم و فاصله بسیار عمیق با سبد معیشت تعیین میشود. نتیجه تصمیمات شورای عالی کار، عقب‌ماندگی مستمر دستمزد از رشد قیمت کالاهای مصرفی را رقم زده و این عقب‌ماندگی در مقایسه با رشد قیمت‌های کلیدی با رشد دستمزد عیان است.
بررسی توان خرید دستمزد تعیین‌شده سالانه در اواخر دوره محمود احمدی‌نژاد، دوره حسن روحانی، دوره ابراهیم رئیسی و آغاز کار مسعود پزشکیان، سقوط رفاه مردم را نشان می‌دهد. در سال ۱۳۸۸ به عنوان سال شروع دور دوم ریاست‌جمهوری احمدی‌نژاد و سالی که تحریم‌های شدید علیه ایران در حال پایه‌گذاری بود، با حداقل دستمزد سالانه می‌شد ۱۱ سکه تمام و یک نیم‌سکه بهار آزادی خرید. یعنی اگر کارگر دستمزد ماهانه خود را خرج نمی‌کرد و دربست کنار می‌گذاشت با ۱۲ ماه حقوقش می‌توانست ۱۱/۵ سکه تمام‌بهار آزادی خریداری کند.
امروز یعنی در شهریور ۱۴۰۴ و دومین سال ریاست‌جمهوری پزشکیان که بیش از یک دهه فشارهای تحریم بر گرده اقتصاد وارد شده، با حداقل دستمزد در طول یک سال می‌توان یک سکه تمام و یک ربع سکه خرید. یعنی توان خرید حداقل دستمزد در برابر سکه در طول ۱۶ سال ۸۹ درصد کمتر شده است.
روند این سال‌ها را که نگاه می‌کنیم تا سال ۱۳۹۱ افت شدید قدرت خرید را می‌بینیم. از سال ۱۳۹۲ تا ۱۳۹۵ دوباره قدرت خرید در حال ترمیم بود ولی از سال ۱۳۹۶ به بعد سقوط دوباره شروع شد و توان خرید هر سال از سال قبل کمتر شد. بررسی‌های هم‌میهن نشان می‌دهد از سال ۱۳۹۶ به بعد تنها سالی که توان خرید دوباره افزایشی شد، سال ۱۴۰۴ است. به‌طوری‌که در سال ۱۴۰۳ افراد با یک سال دستمزد خود می‌توانستند ۰/۸ یک سکه تمام‌بهار آزادی را خریداری کنند اما در شهریور امسال قدرت خریدشان به یک سکه تمام و یک ربع‌سکه بهار آزادی افزایش پیدا کرده است.
دقیقاً همین روند در مقایسه دو شاخص دستمزد و نرخ دلار هم قابل مشاهده است. در سال ۱۳۸۸ با یک ماه حقوق کارگری می‌شد ۲۶۲ دلار از بازار آزاد خریداری کرد. اما توان خرید کارگران با یک ماه حقوق خود به ۷۷ دلار در سال ۱۴۰۳ رسید. یعنی بیش از ۷۰ درصد توان خرید کمتر. در سال ۱۴۰۴ دوباره قدرت خرید دستمزد در برابر دلار بالاتر رفت و به ۱۰۶ دلار در ماه رسید.
در خلال این سال‌ها باز هم افت قدرت خرید در سال‌های ۱۳۹۰ و ۱۳۹۱ مشهود است ولی از سال ۱۳۹۲ دوباره توان خرید بیشتر میشود و از ۱۰۹ به ۲۰۰ دلار در ماه می‌رسد. باز هم از سال ۱۳۹۶ به بعد کاهش قدرت خرید دیده میشود. هرچند در دو سال ۱۴۰۰ و ۱۴۰۲ قدرت خرید اندکی بهبود پیدا می‌کند ولی از ۱۰۷ دلار در ماه فراتر نمی‌رود.
قیمت مسکن که از سوی بانک مرکزی اعلام میشود از سال ۱۳۹۵ به بعد موجود است و قیمت سال‌های قبل وجود ندارد تا نرخ‌ها از سال ۱۳۸۸ بررسی شود. در سال ۱۳۹۵ میانگین قیمت هر مترمربع مسکن در شهر تهران چهار میلیون و ۵۶۷ هزار تومان اعلام شده است. با توجه به دستمزد اعلامی وزارت کار، در سال ۱۳۹۵ با یک سال دستمزد می‌شد ۲/۱ مترمربع مسکن در تهران خریداری کرد.
قیمت مسکن در ۹ سال گذشته ۱۸۳۷ درصد افزایش پیدا کرده و در مرداد ۱۴۰۳ به ۸۸ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان رسید. برآورد حداقل دستمزد یک‌ساله در این سال ۸۵ میلیون و ۵۹۹ هزار تومان است. بنابراین با یک سال دستمزد اعلامی وزارت کار در سال ۱۴۰۳ می‌شد ۰/۹ مترمربع مسکن در شهر تهران خریداری کرد. بنابراین قدرت خرید مسکن از سال ۱۳۹۵ تا ۱۴۰۳، بیش از ۵۷ درصد کاهش پیدا کرده است. به عبارت دیگر اگر برای خرید خانه‌ای ۵۰ متری، کارگران باید ۵۰ سال دستمزد خود را هزینه می‌کردند؛ مدت انتظار خانه‌دار شدن در سال ۱۴۰۳ به بیش از ۱۰۰ سال رسیده است.
