درست خوابیدن در کنار مدت زمان خواب اهمیت زیادی دارد. پژوهش‌ها نشان می‌دهند که نحوه قرارگیری بدن هنگام خواب می‌تواند تاثیراتی مستقیم بر عملکرد معده، قلب و حتی سیستم عصبی داشته باشد.
تغییر حالت بدن در خواب قادر است مسیر حرکت اسید معده در مری را تغییر دهد، عملکرد دیافراگم و ریه‌ها را تحت تأثیر قرار دهد و حتی سیستم عصبی را بازتعریف کند. اصلاحات کوچک در وضعیت خواب می‌تواند نه تنها در راحتی فرد بلکه در حفظ سلامت او نقش مؤثری داشته باشد.
تحقیقات انجام شده توسط دانیل سیمادیبراتا از دانشگاه اندونزی نشان می‌دهد که خوابیدن به پهلوی چپ در مقایسه با خوابیدن روی پهلوی راست یا پشت، تأثیرات قابل توجهی بر کاهش رفلاکس اسید معده دارد.
بیماری بازگشت اسید معده به مری (GERD) زمانی رخ می‌دهد که اسید معده به سمت مری بازمی‌گردد. پژوهش‌ها تأکید دارند که فرد در هنگام خوابیدن به پهلوی چپ معده پایین‌تر از مری قرار می‌گیرد؛ در نتیجه احتمال بازگشت اسید به مری کاهش می‌یابد.
یک فراتحلیل در سال ۲۰۲۳ نشان داد که خوابیدن به پهلوی چپ، مدت زمان تماس مری با اسید معده را به طور میانگین دو درصد کم می‌کند و سرعت پاکسازی اسید را بین ۷۵ تا ۸۲ ثانیه افزایش می‌دهد. این یافته‌ها نشان می‌دهند که خوابیدن به پهلوی چپ می‌تواند علائم رفلاکس شبانه را کاهش داده و زندگی با این بیماری را آسان‌تر کند.
تحقیقات همچنین به طراحی ابزارهای پوشیدنی اشاره دارند که با ایجاد لرزش‌های ملایم، فرد را به خوابیدن در پهلوی چپ هدایت کرده و از خوابیدن روی پهلوی راست جلوگیری می‌کنند. استفاده از چنین ابزارهایی باعث شد که افراد ۶۱ درصد زمان شب را روی پهلوی چپ سپری کنند. این ابزارها به ایجاد شب‌های بدون رفلاکس نیز کمک کردند بدون اینکه نیاز به مصرف دارو باشد.
تحقیقات نشان داده‌اند که خوابیدن به پهلوی راست ممکن است تجمع اسید را در نزدیکی اتصال مری و معده افزایش دهد، در حالی که خوابیدن به پهلوی چپ این احتمال را کاهش می‌دهد. خوابیدن به پشت نیز اثراتی مشابه خوابیدن به پهلوی راست دارد و به بهبود رفلاکس کمک چندانی نمی‌کند.
علاوه بر این، خواب مناسب می‌تواند بر روی میکروبیوم روده نیز تأثیر بگذارد. تحقیقاتی در سال ۲۰۲۲ و ۲۰۲۳ نشان دادند که خواب با کیفیت منجر به رشد باکتری‌های مفید روده می‌شود، در حالی که خواب ناکافی با افزایش باکتری‌های التهاب‌زا مرتبط است.
کار در شیفت شب می‌تواند چرخه طبیعی بدن را برهم زند. تحقیقات جامعی نشان داده‌اند که خطر ابتلا به زخم معده در کارکنان شیفتی بیشتر است، به طوری که در برخی مطالعات این خطر برای آن‌ها دو برابر بیشتر از کارکنان روزکار گزارش شده است.
پیشنهاد شده است که تنظیم بهتر زمان کاری و برنامه‌ریزی مناسب وعده‌های غذایی می‌تواند به کاهش خطر زخم معده کمک کنند. همچنین رعایت اصول خواب سالم در خانه می‌تواند تأثیرات زیادی در پیشگیری از آسیب‌های گوارشی ناشی از شیفت شب داشته باشد.
برای بیماران دارای نارسایی قلبی، خوابیدن به پهلوی چپ ممکن است ناراحتی ایجاد کند؛ زیرا فشار بیشتر بر قلب وارد می‌شود. تحقیقات نشان داده‌اند که این افراد بیشتر ترجیح می‌دهند به پهلوی راست بخوابند، چراکه این وضعیت می‌تواند به بازگرداندن تعادل سیستم عصبی کمک کند.
همچنین، خوابیدن به پهلو می‌تواند از خروپف جلوگیری کند، در حالی که خوابیدن به پشت معمولا مشکلات تنفسی را تشدید و فشار بیشتری بر قلب وارد می‌کند. توصیه می‌شود افراد دارای مشکلات قلبی از پزشک خود مشاوره بگیرند تا بهترین وضعیت خواب برای آن‌ها تعیین شود.
برای کاهش رفلاکس شبانه، پیشنهاد می‌شود دست کم سه ساعت پیش از خواب شام صرف شود و پهلوی چپ برای خواب انتخاب شود. استفاده از بالش‌های مناسب که باعث حفظ راستای مناسب سر، گردن و ستون فقرات می‌شوند، نیز می‌تواند مفید باشد.
ایجاد محیطی تاریک، آرام و خنک همراه با برنامه خواب منظم نیز به تنظیم بهتر سیستم‌های گوارشی و قلبی کمک می‌کند. به همین دلیل، توجه به وضعیت خواب به عنوان یک عامل کلیدی در حفظ سلامت عمومی و بهبود کیفیت زندگی توصیه می‌شود.
