به گزارش اقتصادنیوز به نقل از پایگاه اطلاع‌رسانی مرکز اسناد انقلاب اسلامی، سندی از ساواک نشان می‌دهد که «عذری» سفیر اسبق اسرائیل در ایران موفق شد با برگزاری میهمانی‌ها و بهره‌گیری از شبکه‌های شخصی و سیاسی خود حدود بیست‌وپنج میلیون دلار [در ادامه سند آمده که ممکن است مبلغ فوق ۲.۵ میلیون دلار باشد] از ایران جمع‌آوری و به اسرائیل منتقل کند.

این خبر در نگاه نخست صرفا گزارشی امنیتی درباره روابط ایران و اسرائیل به نظر می‌رسد، اما اگر با رویکردی انتقادی به آن بنگریم، عمق پیامدهای اقتصادی و اجتماعی چنین اقداماتی آشکار می‌شود. در دهه پنجاه خورشیدی، ایران اگرچه به ظاهر از رونق نفتی برخوردار بود، اما اقتصاد کشور به‌شدت به واردات وابسته و در برابر خروج ارز آسیب‌پذیر بود. انتقال میلیون‌ها دلار به مقصد اسرائیل نه تنها نشانه‌ای از اولویت‌های سیاسی رژیم پهلوی بود، بلکه به صورت مستقیم بر بازار ارز داخلی تأثیر گذاشت و به افزایش نرخ دلار در بازادر چنین شرایطی، کمک مالی به اسرائیل را باید نه تنها یک تصمیم سیاسی، بلکه اقدامی دانست که نشان‌دهنده جدایی آشکار حکومت از مطالبات واقعی جامعه بود. در حالی‌که بخش بزرگی از مردم ایران با گرانی و کمبود امکانات دست‌وپنجه نرم می‌کردند، بخشی از منابع مالی کشور صرف تقویت یک دولت خارجی می‌شد که نزد افکار عمومی منطقه مشروعیت چندانی نداشت. این تضاد میان رفاه از دست‌رفته مردم و حمایت پنهان از اسرائیل، بر بی‌اعتمادی عمومی نسبت به حکومت افزود و در کنار سایر بحران‌ها به گسترش نارضایتی اجتماعی انجامید.

انتقاد اصلی به چنین سیاست‌هایی این است که اولویت منافع متحدان خارجی بر رفاه و توسعه داخلی قرار گرفت. اگر همین مبالغ صرف آموزش، بهداشت یا سرمایه‌گذاری‌های عمرانی می‌شد، می‌توانست نقشی مهم در بهبود شرایط زندگی ایرانیان ایفا کند، اما انتقال آن به خارج از کشور، تنها به سود قدرت‌های سیاسی دیگر تمام شد. بنابراین، این سند محرمانه نه یک گزارش ساده تاریخی، بلکه شاهدی است بر اینکه چگونه تصمیم‌های سیاسی پشت درهای بسته، به افزایش نرخ دلار، تضعیف اقتصاد ملی و شکل‌گیری شکاف عمیق میان دولت و ملت منجر شد؛ شکافی که در نهایت به فروپاشی نظام پهلوی کمک کرد.