سخنرانیهای دونالد ترامپ رئیس جمهوری آمریکا در مجمع عمومی سازمان ملل، طی چهار سال ریاستجمهوریاش، به صحنهای برای نمایش دیدگاههای ملیگرایانه و سیاست «اول آمریکا» بدل شد. از تهدید نابودی کره شمالی در نخستین حضورش در سال ۲۰۱۷، تا تأکید بر میهنپرستی در برابر جهانیگرایی، و نهایتاً متهم کردن چین در بحبوحه همهگیری کرونا در سال ۲۰۲۰. او همواره تلاش کرد پیام خود را بر محور حاکمیت ملی، مقابله با چندجانبهگرایی و دفاع از دستاوردهای دولتش منتقل کند. در این گزارش به محور سخنرانیهای ترامپ در مجمع عمومی سازمان ملل در دور اول ریاست جمهوریاش پرداختهایم.
۲۰۱۷ – نخستین سخنرانی ترامپ در مجمع عمومی (۱۹ سپتامبر ۲۰۱۷)
موضوعات اصلی: ترامپ در نخستین سخنرانی خود در سازمان ملل تصویری تیره و تقابلی از اوضاع جهان ترسیم کرد و بازگشت به ملیگرایی سختگیرانه را خواستار شد. او تهدید کرد با خطر هستهای کره شمالی و فعالیتهای ایران مقابله خواهد کرد و حاکمیت ملی را به عنوان یک اصل راهنما ستود. ترامپ از «واقعگرایی اصولی» سخن گفت و اعلام کرد که این موضوع بر دفاع از منافع ملی هر کشور استوار است. ترامپ همچنین دولت سوسیالیستی ونزوئلا را مقصر سقوط این کشور دانست و گفت مشکل سوسیالیسم در ونزوئلا به دلیل اجرای دقیق آن است، نه سوءاجرا.
چندجانبهگرایی در برابر ملیگرایی: ترامپ آشکارا حاکمیت ملی را بر چندجانبهگرایی مقدم دانست. او تأکید کرد که سازمان ملل برای همکاری میان «ملتهای قوی و مستقل» است نه برای تحمیل نوعی «حاکمیت جهانی». جمله معروف او این بود: «بهعنوان رئیسجمهوری ایالات متحده همیشه آمریکا را در اولویت قرار میدهم؛ همانطور که شما نیز باید کشور خود را در اولویت قرار دهید».
جملات شاخص ترامپ در سخنرانی: لحن سخنرانی ترامپ تهاجمی بود. او تهدید کرد که کره شمالی را اگر تهدیدی علیه آمریکا یا متحدانش باشد «بهطور کامل نابود خواهد کرد» و رهبر آن، کیم جونگاون را «مرد موشکی در مأموریتی انتحاری» نامید. او توافق هستهای ایران را «یکی از بدترین توافقها» و «مایه شرمساری آمریکا» خواند. درباره ونزوئلا گفت: «مشکل ونزوئلا این نیست که سوسیالیسم بد اجرا شده، بلکه این است که سوسیالیسم بهخوبی اجرا شده است».
واکنشها و جنجالها: تهدید نابودی کره شمالی باعث شوک و حیرت بسیاری از هیاتها شد. دبیرکل سازمان ملل، آنتونیو گوترش، نیز تلویحاً سخنان آتشین ترامپ را نقد کرد و هشدار داد این لحن میتواند به «سوءتفاهمهای مرگبار» بیانجامد. سکوت سرد و نبود تشویق، بهویژه در بخشهایی که انتظار کفزدن میرفت، نشاندهنده نگرانی گسترده بود. بسیاری از تحلیلگران این سخنرانی را «پرخاشگرانه» و «بیسابقه» در تاریخ سازمان ملل توصیف کردند.
اعلام سیاستهای جدید: ترامپ زمینه خروج از برجام (در ۲۰۱۸) را فراهم کرد و انزوای جهانی کره شمالی را خواستار شد. او همچنین نسبت به مداخله احتمالی در ونزوئلا هشدار داد. در مجموع، پیام او بازگشت به ملیگرایی سختگیرانه و بدبینی نسبت به توافقهای چندجانبه بود.
۲۰۱۸ – «آمریکا اول» بازتعریفشده (۲۵ سپتامبر ۲۰۱۸)
موضوعات اصلی: ترامپ با خودستایی از دستاوردهای اقتصادی آمریکا سخن را آغاز کرد و گفت دولتش در کمتر از ۲ سال بیش از هر دولت دیگری در تاریخ آمریکا موفقیت داشته است، جملهای که باعث خنده حضار شد. او توقف آزمایشهای موشکی کره شمالی پس از دیدار با کیم جونگاون را یک پیروزی بزرگ دانست. ترامپ از خروج آمریکا از برجام دفاع کرد و ایران را مسئول بیثباتی خاورمیانه دانست. انتقال سفارت آمریکا به بیت المقدس، جنگ تجاری با چین و انتقاد از اوپک نیز در میان صحبتهای او بود.
ملیگرایی در برابر چندجانبهگرایی: ترامپ رسماً اعلام کرد: «ما ایدئولوژی جهانیگرایی را رد میکنیم و دکترین میهنپرستی را در آغوش میگیریم». ترامپ خروج آمریکا از شورای حقوق بشر سازمان ملل و عدم پذیرش دیوان کیفری بینالمللی را نشانه دفاع از حاکمیت ملی دانست .
جملات شاخص ترامپ در سخنرانی: مهمترین لحظه خنده حضار به ادعای ترامپ درباره دستاوردهایش بود. او با لحنی آرامتر نسبت به ۲۰۱۷ سخن گفت اما همچنان کشورمان را مورد حمله خود قرار داد و از «دکترین میهنپرستی» دفاع کرد.
واکنشها و جنجالها: خنده حضار به تیتر اصلی رسانهها تبدیل شد. رهبران اروپایی، از جمله امانوئل مکرون رئیس جمهوری فرانسه، آشکارا با رویکرد «هر کشوری برای خودش» مخالفت کردند. نمایندگان کشورمان سخنرانی را تحریم کردند و در سالن حضور نیافتند.
سیاستهای جدید: ترامپ بازگشت تحریمهای ایران را از پنج نوامبر اعلام کرد. او همچنین از توافق تجاری جدید آمریکا، مکزیک و کانادا (USMCA) و قرارداد تازه با کره جنوبی خبر داد.
۲۰۱۹ – «آینده از آنِ میهنپرستان است» (۲۴ سپتامبر ۲۰۱۹)
موضوعات اصلی: ترامپ با این جمله معروف سخنرانی خود را آغاز کرد: «آینده از آنِ میهنپرستان است، نه جهانیگرایان». او از مهاجرت غیرقانونی بهعنوان تهدید یاد کرد، سوسیالیسم در ونزوئلا و کوبا را محکوم کرد و بار دیگر ایران را عامل «مرگ و ویرانی» خواند. همچنین بر تحریمهای شدیدتر ایران تأکید کرد. در عین حال از روند نزدیکتر شدن کشورهای عربی به اسرائیل استقبال کرد که زمینهساز «توافق ابراهیم» در سال بعد شد.
ملیگرایی در برابر چندجانبهگرایی: ترامپ جهانیگرایی را شکستخورده دانست و گفت: «رهبران خردمند همیشه منافع مردم خود را اول قرار میدهند». او تأکید کرد هر کشور باید «اول ملت خود را در اولویت قرار دهد» و این را پایه همکاری بینالمللی معرفی کرد.
جملات و لحن: شاخصترین جمله: «آینده از آنِ میهنپرستان است». لحن ترامپ آرام و یکنواخت بود و حتی وزیر بازرگانیاش در حین سخنرانی چرت زد.
واکنشها: سخنان ترامپ بازتاب کمتری نسبت به سالهای قبل داشت، اما نگرانی از ترویج ناسیونالیسم افراطی را برانگیخت. دبیرکل سازمان ملل بر خلاف ترامپ، چندجانبهگرایی را خواستار شد و هشدار داد جهان در آستانه «شکاف بزرگ» میان آمریکا و چین است.
اعلام سیاستهای جدید: ترامپ برای نخستین بار در سازمان ملل از جنبش اعتراضی هنگکنگ حمایت و تحریمهای تازهای علیه بانک مرکزی ایران را اعلام کرد. همچنین بر توافقهای تجاری جدید با ژاپن و انگلیس تأکید کرد و از روند صلح افغانستان و خروج نیروهای آمریکایی سخن گفت.
۲۰۲۰ – سال همهگیری کرونا: چین در کانون انتقاد (۲۲ سپتامبر ۲۰۲۰)
موضوعات اصلی: سخنرانی نهایی ترامپ بهصورت ویدئویی بود. او بیشتر به همهگیری کرونا پرداخت و بارها چین را مقصر معرفی کرد: «باید کشوری که این طاعون را به جهان رها کرد پاسخگو شود». ترامپ از «موفقیتهای آمریکا» در واکسن و درمان سخن گفت و وعده داد واکسن بهزودی توزیع خواهد شد. او همچنین چین را به آلودگی زیستمحیطی گسترده متهم کرد.
ترامپ در ادامه به آنچه موفقیتهای سیاست خارجی آمریکا نامید، اشاره کرد که کشتن البغدادی و ترور شهید قاسم سلیمانی، نابودی داعش، توافق صلح صربستان و کوزوو و مهمتر از همه توافقهای عادیسازی روابط اسرائیل با امارات و بحرین (توافق ابراهیم) در میان ادعاهای وی به چشم می خورد.
ملیگرایی در برابر چندجانبهگرایی: ترامپ بار دیگر تأکید کرد: «من با افتخار آمریکا را اول قرار میدهم، همانطور که شما باید کشور خود را اول قرار دهید». او تمرکز سازمان ملل بر «مشکلات واقعی» مانند تروریسم و قاچاق انسان را خواستار شد و نهادهای جهانی را ناکارآمد دانست.
جملات و لحن: جمله کلیدی: «سازمان ملل باید چین را پاسخگو بداند». او بارها از عبارت «ویروس چینی» استفاده کرد که جنجالبرانگیز شد. لحن سخنرانی کوتاه، تند و شبیه پیام انتخاباتی بود.
واکنشها: چین سخنان ترامپ را «بیاساس» خواند و او را به پخش «ویروس سیاسی» متهم کرد. دبیرکل سازمان ملل هشدار داد که جهان نباید به سمت «شکاف بزرگ» میان آمریکا و چین برود. بسیاری از متحدان آمریکا از نبود دعوت به همکاری جهانی در مبارزه با کرونا ناامید شدند.
اعلام سیاستهای جدید: ترامپ توافق ابراهیم را بهعنوان آغاز «خاورمیانهای نوین» اعلام کرد. او همچنین مدعی شد که تحریمهای سازمان ملل علیه ایران دوباره فعال شدهاند.