کمردرد ناگهانی می‌تواند تجربه‌ای بسیار آزاردهنده باشد. این درد اغلب به دلیل کشیدگی یا رگ به رگ شدن عضلات و رباط‌های کمر رخ می‌دهد که معمولاً ناشی از بلند کردن اجسام سنگین، حرکات ناگهانی یا حتی عطسه و سرفه شدید است. یکی از دلایل شایع‌تر، فتق دیسک کمر است که می‌تواند به عصب‌های اطراف فشار آورده و درد شدیدی ایجاد کند که گاهی به پاها سرایت می‌کند (سیاتیک). در موارد کمتر شایع، دلایل پزشکی مانند سنگ کلیه یا تنگی کانال نخاعی نیز می‌توانند عامل این درد باشند. در اکثر مواقع، این درد با استراحت و مراقبت‌های اولیه بهبود می‌یابد، اما در صورت تداوم، نیاز به مراجعه به پزشک است.
کمردرد ناگهانی به دردی گفته می‌شود که بدون هشدار قبلی در ناحیه کمر ایجاد می‌شود و می‌تواند از درد خفیف تا شدید و ناتوان‌کننده متفاوت باشد. این نوع کمردرد معمولاً ناشی از حرکات ناگهانی، کشیدگی عضلات، بلند کردن اجسام سنگین یا مشکلاتی مانند فتق دیسک، آرتروز و اسپاسم عضلات است. کمردرد ناگهانی می‌تواند باعث اختلال در انجام فعالیت‌های روزمره شود و اغلب با علائمی مانند گرفتگی عضلات یا درد تیرکشنده به پاها همراه است. درمان‌های اولیه شامل استراحت، استفاده از کمپرس سرد یا گرم و مصرف داروهای ضد التهاب می‌شوند. تشخیص سریع و درمان درست برای جلوگیری از مزمن شدن این درد اهمیت زیادی دارد
گاهی اوقات، دقیقاً می‌دانید چرا کمرتان درد می‌کند. شاید شما به طرز ناخوشایندی چیزی را بلند کرده‌اید و درد را فوراً احساس کرده‌اید. یا شاید پزشک شما سال‌ها است به شما هشدار می دهد که وضعیت بد بدن شما منجر به درد کمر می‌شود.
ستون فقرات کمری، که در قسمت پایین کمر قرار دارد، نقش مهمی در تحمل وزن بالای بدن ایفا می‌کند. همچنین مسئول حرکات روزمره مانند خم شدن، پیچاندن و هماهنگ کردن ماهیچه‌های باسن، ساق پا و لگن است. به دلیل استفاده زیاد، استخوان‌ها، ماهیچه‌ها، رباط‌ها، دیسک‌ها و اعصاب موجود در ستون فقرات کمری بسیار مستعد آسیب و ساییدگی در طول زمان هستند و باعث ایجاد درد در ناحیه کمر می‌شوند.
کمردرد ناگهانی نوعی درد است که در اثر کشش ماهیچه‌های کمر به ویژه در اثر استرس، خستگی، بلند کردن اجسام سنگین، قرار گرفتن در معرض تهویه مطبوع ایجاد می‌شود و می‌تواند به عنوان علامت برخی از بیماری‌ها نیز دیده شود. وقتی ستون فقرات گردنی که به شکل حرف C است صاف می‌شود، اعصابی که به شانه و پشت می‌روند فشرده شده و تحت فشار قرار می‌گیرند. با این فشار عضلات منقبض می‌شوند و کمردرد ایجاد می‌شود.
کمردرد ناگهانیعلائم کمردرد شامل موارد زیر است:
ممکن است افراد این درد ها را به صورت مداوم داشته باشند و یا ممکن است برخی اوقات این درد را تجربه کنند. در هر صورت احساس این درد در افراد آنها را مجبور می سازد تا به پزشک مراجعه کنند.
| شماره | دلیل کمر درد ناگهانی | توضیح مختصر | روش‌های درمان سریع |
|---|---|---|---|
| ۱ | کشیدگی یا رگ به رگ شدن عضلات و رباط‌ها | کشیدگی بیش از حد یا پارگی جزئی عضلات و رباط‌ها به دلیل حرکات ناگهانی یا بلند کردن اجسام سنگین | استراحت، کمپرس سرد، داروهای ضد التهاب، فیزیوتراپی |
| ۲ | اسپاسم عضلانی | گرفتگی ناگهانی و انقباض غیرارادی عضلات کمر | ماساژ، حرکات کششی آرام، داروهای شل کننده عضلات |
| ۳ | برآمدگی یا پارگی دیسک بین مهره‌ای | فشار دیسک به عصب‌های نخاعی باعث درد شدید و ناگهانی می‌شود | داروهای ضد التهاب، استراحت، فیزیوتراپی، در موارد شدید جراحی |
| ۴ | آرتروز ستون فقرات | تخریب غضروف مفاصل مهره‌ها که منجر به التهاب و درد می‌شود | داروهای ضد التهاب، فیزیوتراپی، ورزش‌های مناسب |
| ۵ | پوکی استخوان | کاهش تراکم استخوان و شکنندگی مهره‌ها که ممکن است منجر به شکستگی و درد ناگهانی شود | مصرف کلسیم و ویتامین D، داروهای ضد پوکی استخوان، استراحت |
| ۶ | فتق دیسک کمر | خروج مواد داخلی دیسک و فشار بر روی اعصاب ستون فقرات | داروهای ضد درد، فیزیوتراپی، استراحت، جراحی در موارد جدی |
| ۷ | وضعیت نامناسب بدن | نشستن یا ایستادن غلط که فشار اضافه بر کمر وارد می‌کند | اصلاح وضعیت نشستن و ایستادن، تمرینات اصلاحی، استراحت |
| ۸ | افزایش وزن | اضافه وزن باعث فشار بیشتر بر ستون فقرات می‌شود | کاهش وزن، ورزش منظم، رژیم غذایی مناسب |
| ۹ | فعالیت بدنی نامناسب | انجام ورزش یا کار بدنی بدون آمادگی و گرم کردن | استراحت، گرم کردن قبل از فعالیت، تقویت عضلات کمر |
| ۱۰ | شکستگی مهره‌ها | در اثر ضربه شدید یا پوکی استخوان رخ می‌دهد | مراجعه فوری به پزشک، استراحت مطلق، درمان تخصصی |
| ۱۱ | التهاب مفصل‌های ستون فقرات | بیماری‌های التهابی مانند روماتیسم مفصلی باعث درد می‌شوند | داروهای ضد التهاب قوی، فیزیوتراپی، کنترل بیماری |
| ۱۲ | تنگی کانال نخاع | کاهش فضای کانال نخاع و فشار بر روی اعصاب | درمان دارویی، فیزیوتراپی، جراحی |
| ۱۳ | مشکلات کلیوی (مثلاً سنگ کلیه) | دردهای ارجاعی از کلیه به ناحیه کمر | درمان مشکلات کلیوی، داروهای مسکن، مراجعه به پزشک |
| ۱۴ | بیماری‌های داخلی | بیماری‌های گوارشی یا قلبی که درد به کمر منتشر می‌شود | درمان بیماری زمینه‌ای، مراقبت پزشکی |
| ۱۵ | استرس و فشار عصبی | تنش‌های عصبی باعث افزایش اسپاسم عضلانی و درد می‌شود | آرام‌سازی، مدیتیشن، ورزش ملایم |
| ۱۶ | اندومتریوز | وجود بافت رحم خارج از رحم که منجر به درد لگن و کمر می‌شود | درمان دارویی، جراحی، مراجعه به پزشک زنان |
| ۱۷ | فیبرومیالژیا | درد و خستگی مزمن عضلات که باعث درد کمر نیز می‌شود | داروهای کاهش درد، ورزش‌های ملایم، روان درمانی |
| ۱۸ | اسکولیوز | انحراف جانبی ستون فقرات که می‌تواند باعث درد شود | فیزیوتراپی، بریس، جراحی در موارد خاص |
| ۱۹ | دررفتگی یا جابجایی مهره‌ها | جابجایی مهره‌ها که باعث فشار عصبی و درد شدید می‌شود | درمان تخصصی، فیزیوتراپی، جراحی |
| ۲۰ | کم تحرکی و ضعف عضلات شکم و کمر | عضلات ضعیف باعث فشار بیشتر بر ستون فقرات می‌شوند | ورزش منظم، تقویت عضلات کمر و شکم، اصلاح سبک زندگی |
علت کمردرد ناگهانی حرکات ناگهانی است که می‌تواند باعث آسیب عضلانی یا رباط‌ها شود، مانند: بلند کردن اجسام سنگین، وضعیت نامناسبی که روی کمر و ماهیچه‌ها تاثیر می‌گذارد، ورزش نکردن، اضافه وزن، مشکلات مفاصل و ستون فقرات مانند فیبرومیالژیا، اسکولیوز و کیفوز (قوز پشت). علل شایع کمردرد عبارتند
کشیدگی ماهیچه یا رباظ
بلند کردن وزنه‌های سنگین مکرر یا حرکت ناگهانی ناخوشایند می‌تواند ماهیچه‌های پشت و رباط‌های ستون فقرات را تحت فشار قرار دهد. فشار مداوم بر پشت می‌تواند باعث اسپاسم دردناک عضلات شود.
علل شایع کمردرد ناگهانیبرآمدگی یا پارگی دیسک‌ها
دیسک‌ها به عنوان بالشتک بین استخوان‌ها (مهره‌ها) در ستون فقرات عمل می‌کنند. مواد نرم داخل دیسک می‌توانند برآمده یا پاره شده و بر روی یک عصب فشار بی‌آورند. ممکن است پارگی دیسک و یا برآمدگی آن بدون کمردرد باشد که اغلب به صورت تصادفی هنگامی که به دلایل دیگری تصویر برداری انجام می‌دهید، مشاهده می‌شود.
آرتروز
آرتروز می‌تواند کمر را درگیر کند. در برخی موارد، آرتریت در ستون فقرات می‌تواند منجر به تنگ شدن فضای اطراف نخاع شود، وضعیتی که تنگی نخاع نامیده می‌شود.
پوکی استخوان
پوکی استخوان که بیشتر در زنان دیده می‌شود، می‌تواند باعث کمردرد، شکستگی استخوان‌های پشت و در نتیجه کوتاه شدن قد شود. درد و حساسیت متمرکز در پشت می‌تواند بسیار شدید باشد. به منظور جلوگیری از قوز پشت ناشی از کمردرد، ورزش‌هایی که عضلات پشت را تقویت می‌کنند، علاوه بر درمان دارویی توصیه می‌شود.
کمردرد ناگهانی علل گوناگونی می‌تواند داشته باشد که شناختن این موارد در پیشگیری از این اتفاق بسیار موثر است. گرفتگی عضلات یکی از دلایل اصلی بروز انواع کمردرد است که اغلب به دلیل انجام فعالیت‌های روزمره و فعالیت ورزشی به شیوه نادرست و غیر اصولی بروز می‌یابد. ممکن است گرفتگی عضلات کمر با پیچ‌خوردگی رباط‌ها همراه باشد.
التهابات مفاصل از دیگر علل کمردرد ناگهانی است. برخی نارسایی‌های داخلی نظیر التهابات موجود در کیسه صفرا، التهاب پانکراس، سنگ کلیه و بیماری‌هایی از این قبیل می‌توانند زمینه‌ساز بروز این درد شوند. تغییرات به وجود آمده در ستون فقرات در زمان افزایش سن و تخریب دیسک بین مهره‌ای از عوامل بروز کمردرد ناگهانی است. در ادامه به مهم‌ترین دلایل ایجاد کمردرد ناگهانی اشاره خواهیم کرد:
دلایل متعددی می‌توانند باعث ایجاد کمردرد ناگهانی شوند. این درد می‌تواند ناشی از آسیب‌های مکانیکی یا برخی بیماری‌های زمینه‌ای باشد. در ادامه به مهم‌ترین دلایل آن اشاره می‌شود:
۱. آسیب‌های مکانیکی و عضلانی:
۲. شرایط پزشکی و بیماری‌ها:
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر کمردرد ناگهانی شما با هر یک از علائم زیر همراه بود، فوراً به پزشک مراجعه کنید:
استفاده از مسکن یکی از بهترین روش‌های درمان فوری برای کمردرد ناگهانی است. انتخاب نوع دارو و مسکن به نوع درد بستگی دارد. دردهایی که ریشه عصبی دارند با مسکن‌هایی نظیر گاباپنتین قابل کنترل است، اما برای تسکین دردهایی که ریشه غیرعصبی دارند، از داروهای تسکین‌دهنده نظیر ایبوپروفن، ناپروکسن سدیم، کورتیزون، آمپول‌های غیراستروئیدی اپیدورال و … استفاده می‌شود.
یکی دیگر از روش‌های تسکین کمردرد شامل پماد و کرم‌های تسکین دهنده است که از طریق پوست منتقل می‌شود و تاثیر بسیار زیادی در تسکین درد دارد. نتایج استفاده از قرص‌ها و پماد مسکن سریعا بروز می‌یابد و استفاده از این روش برای تسکین سریع درد نقش موثری دارد.
فیزیوتراپی و حرکات اصلاحی
فیزیوتراپی یکی از درمان‌های تاثیرگذار برای کنترل درد کمر است. این روش در مواردی به عنوان درمان مکمل در کنار مصرف دارو برای تسکین درد در ناحیه کمر مورد استفاده قرار می‌گیرد. انجام فیزیوتراپی ضمن تقویت عضلات کمر و شکم باعث افزایش انعطاف‌پذیری و بهبود وضعیت کمر می‌شود.
همچنین متخصص با بررسی فعالیت روزمره و شناسایی حرکات نادرست و غیراستانداردی که به کمر و پاها منتقل می‌کند، حرکات صحیح و اصولی را به فرد میآموزد. برای مثال نوع نشستن پشت میز کار، بالا رفتن از پله، پیاده‌روی و … از جمله مواردی است که نیاز به بازنگری در حالت قرارگیری بدن دارد.
ورزش‌ها
برخی از ورزش‌ها نظیر انجام حرکات کششی و یوگا از جمله روش‌هایی هستند که به کاهش درد کمک می‌کند. حرکات ورزشی مختلفی برای کنترل درد وجود دارد که توسط بهترین کلینیک درد در تهران ارائه می‌شود.
در مواردی پزشک به بیماران توصیه می‌کنند که ناحیه کمر خود را گرم نگه دارند و مدتی فعالیت‌های سبک نظیر پیاده‌روی انجام دهند. انجام برخی حرکات ورزشی به عنوان یکی از درمان‌های فوری برای کمردرد ناگهانی به شمار می‌رود.
عمل جراحی
عمل جراحی و اقدامات تهاجمی از دیگر روش‌های بهبود کمر درد است که اغلب زمانی مورد استفاده قرار می‌گیرد که سایر روش‌های غیرتهاجمی در بهبود فرد موثر نباشد. یکی از این راهکارها، استفاده از روش نوروتومی فرکانس رادیویی است.
در این روش با استفاده از یک سوزن نازک و ظریف که در اطراف ناحیه درد وارد پوست شده است، امواج رادیویی به اعصاب انتقال داده می‌شود که این کار منجر به قطع سینگنال‌های درد می‌شود. در روش دیگر که تحت عنوان کاشت محرک‌های عصبی شناخته می‌شود، تکانه‌های الکتریکی به اعصاب خاص می‌رسد و در کنترل درد اثر می‌گذارد.
در صورتی که در درمان مشکلات موجود در ناحیه کمر نظیر فتق دیسک، باریک شدن ستون فقرات و … روش‌های بالا پاسخگو نباشد، از روش جراحی استفاده می‌شود.
کمر درد ناگهانی در زنان می‌تواند ناشی از عوامل مختلفی باشد که نسبت به مردان و سایر گروه‌ها متفاوت است. یکی از مهم‌ترین دلایل این درد تغییرات هورمونی در چرخه قاعدگی، بارداری یا دوران یائسگی است که باعث فشار و التهاب در بافت‌های اطراف کمر می‌شود. علاوه بر این، شرایطی مانند دیسمنوره (دردهای قاعدگی)، انواع بیماری‌های زنانه مانند اندومتریوز، مشکلات تخمدان، التهاب لگن، یا کیست‌های تخمدانی نیز می‌توانند باعث بروز درد ناگهانی کمر شوند. همچنین آسیب‌های عضلانی در نتیجه بلند کردن نادرست اجسام یا حرکات ناگهانی نیز نقش مهمی دارند. این دردها عموما با علائم جانبی مثل درد لگن یا مشکلات ادراری همراه هستند.
در مردان، علت کمردرد ناگهانی اغلب به دلایل مکانیکی و فیزیولوژیکی مرتبط است. کشیدگی عضلات و رگ به رگ شدن لیگامنت‌ها ناشی از بلند کردن اجسام سنگین یا انجام حرکات ناگهانی نادرست یکی از علل شایع است. همچنین مشکلات داخلی مانند فتق دیسک بین مهره‌ها می‌تواند به ریشه‌های عصبی فشار بیاورد و باعث درد شدید شود. آرتروز ستون فقرات که به مرور باعث سفتی و کاهش حرکت می‌شود هم یکی دیگر از دلایل مهم است. در برخی موارد، وجود سنگ کلیه و مشکلات ارگان‌های داخلی نیز ممکن است موجب درد ناگهانی در ناحیه کمر شود.
کمردرد ناگهانی در نوجوانان کمتر رایج است اما می‌تواند ناشی از رشد سریع در دوران بلوغ باشد که در آن ماهیچه‌ها و استخوان‌ها هماهنگی لازم را ندارند. علاوه بر این، انجام ورزش‌های سنگین یا حرکات غلط در ورزش مانند فوتبال یا ژیمناستیک می‌تواند به کشیدگی عضلانی و آسیب‌های مهره‌ای منجر شود. استفاده بلندمدت از وسایل الکترونیکی با وضعیت نشستن نامناسب نیز می‌تواند فشار بر عضلات و ستون فقرات ایجاد کند. در موارد نادر، مشکلات مادرزادی و شرایط التهاب مفصلی نیز باید بررسی شود.
کمر درد در دوران بارداری عموماً به دلیل تغییرات آناتومیکی و فیزیولوژیکی بدن اتفاق می‌افتد. افزایش وزن و رشد جنین وزن بیشتری بر ستون فقرات وارد می‌کند. همچنین تغییر در مرکز ثقل بدن و قوس کمر ممکن است باعث فشار روی عضلات شود. هورمونی به نام ریلاکسین که برای شل کردن رباط‌ها و مفاصل لگن ترشح می‌شود، باعث ناپایداری مفاصل کمر و درد می‌گردد. علاوه بر این، جدا شدن عضلات شکمی که از قفسه سینه تا لگن کشیده شده‌اند، می‌تواند عامل دیگری برای این درد باشد. استرس روانی دوران بارداری نیز ممکن است شدت درد کمر را افزایش دهد.
در دختران، به ویژه در سنین نوجوانی، کمردرد ناگهانی ممکن است ناشی از تغییرات هورمونی دوران بلوغ و همچنین عوامل مکانیکی مثل نشستن یا ایستادن نادرست باشد. فعالیت بدنی نامناسب و فشارهای روانی نیز می‌تواند در بروز این درد نقش داشته باشد. عفونت‌های ادراری که در این سنین نسبتا شایع است نیز ممکن است باعث درد ناگهانی در ناحیه کمر گردد. همچنین مشکلات ساختاری لگن یا غیرطبیعی بودن ستون فقرات مانند اسکولیوز می‌تواند یکی از دلایل درد باشد.
درد ناگهانی کمر معمولاً به دلیل آسیب‌های عضلانی یا کشیدگی رباط‌های پشتیبان ستون فقرات رخ می‌دهد. این درد می‌تواند ناشی از حرکات ناگهانی، بلند کردن اجسام سنگین یا قرار گرفتن در وضعیت‌های نامناسب باشد. علاوه بر این، مشکلاتی مثل بیرون زدگی یا پارگی دیسک بین مهره‌ها، التهاب مفاصل یا تنگی کانال نخاعی نیز باعث بروز درد ناگهانی و شدید می‌شوند. در برخی موارد، عفونت‌ها یا مشکلات ارگان‌های داخلی مثل کلیه یا کیسه صفرا نیز ممکن است علت این درد باشند.
درد شدید و ناگهانی کمر معمولاً به علت آسیب‌های جدی‌تر مانند شکستگی مهره‌ها یا فتق دیسک اتفاق می‌افتد که به عصب‌های نخاع فشار وارد می‌آورند. همچنین اسپاسم عضلانی شدید، التهاب مفاصل بین مهره‌ای یا بیماری‌های التهابی لگن می‌توانند منجر به درد ناگهانی و بسیار شدید شوند. در برخی موارد، عفونت‌های ستون فقرات یا بیماری‌های بدخیم مانند سرطان که به استخوان‌ها گسترش یافته است، ممکن است باعث بروز درد شدید در این ناحیه شود.
کمر درد ناگهانی در زنان ممکن است ناشی از اختلالات ویژه مربوط به سیستم تولید مثل باشد؛ به‌عنوان مثال، فیبروم‌های رحمی، اندومتریوز یا کیست تخمدان می‌تواند با درد شدید و ناگهانی کمر همراه باشد. این دردها عموماً با علائم دیگری مثل خونریزی غیرطبیعی یا درد لگن همراه هستند. همچنین، استرس روانی و سبک زندگی کم‌تحرک می‌تواند به دردهای مزمن و ناگهانی در ناحیه کمر منجر شود. از سوی دیگر، برخی زنان به دلیل پوکی استخوان که در آن کاهش تراکم استخوان رخ می‌دهد، بیشتر مستعد آسیب و درد ناگهانی کمر هستند.
دکتر باغبان، جریان کلینیک
