به گزارش گروه ترجمه رکنا به نقل از سی ان ان، ایستگاه فضایی بین‌المللی (ISS) یکی از بزرگ‌ترین دستاوردهای بشری است که نزدیک به ۲۵ سال به‌طور مداوم مأموریت سکونت در مدار زمین را محقق کرده است. تاکنون حدود ۳۰۰ نفر از ۲۶ کشور مختلف از این ایستگاه بازدید کرده‌اند. این مجموعه، نمادی درخشان از همکاری بین‌المللی و شاهکاری بی‌همتا در حوزه فناوری محسوب می‌شود.
با این حال، عمر آن رو به پایان است. هرچند بسیار فراتر از مأموریت اولیه ۱۵ ساله‌اش دوام آورده، ناسا برنامه‌ریزی کرده است که این ایستگاه را تا حدود سال ۲۰۳۰ از مدار خارج کند.
سازمان ناسا در حال حاضر با شرکت‌های خصوصی همکاری می‌کند تا گذار به ایستگاه‌های فضایی تجاری را محقق سازد. رقابتی در این زمینه در حال برگزاری است تا بهترین طرح‌ها و یک یا چند شریک برای اجرای آزمایش‌های اولیه انتخاب شوند؛ آزمایشی که شامل یک مأموریت سرنشین‌دار ۳۰ روزه در فضا خواهد بود. در مراحل بعدی، ناسا اساساً خدمات «ایستگاه» را از پیمانکاران خصوصی خریداری خواهد کرد که وظیفه ساخت جانشین مدرن ISS را بر عهده خواهند داشت.
مهلت ارائه طرح‌ها برای این رقابت سال آینده به پایان می‌رسد، اما ناسا از هم‌اکنون با چندین شرکت که در حال توسعه طرح‌های ایستگاه فضایی تجاری هستند همکاری می‌کند.
یکی از این شرکت‌ها، شرکت کالیفرنیایی Vast Space است که قراردادی با اسپیس‌ایکس امضا کرده تا نخستین ایستگاه فضایی تجاری جهان با نام هیون-۱ (Haven-1) را پرتاب کند. این مأموریت برای ماه مه ۲۰۲۶ برنامه‌ریزی شده است.
هیون-۱ یک طراحی تک‌ماژوله و به‌منزله اثبات مفهوم اولیه است که قرار است به مدت سه سال در مدار باقی بماند و از چهار مأموریت دو هفته‌ای پشتیبانی کند که هرکدام با حضور چهار فضانورد انجام خواهد شد.
این ایستگاه با طراحی «انسان‌محور» و برخورداری از یک آزمایشگاه علمی ویژه، قادر خواهد بود از پژوهش‌های ریزگرانشی و فرصت‌های تولیدی در حوزه فناوری‌های پیشرفته از جمله نیمه‌هادی‌ها پشتیبانی کند. Haven-1 هم برای مأموریت‌های دولتی و هم خصوصی در دسترس خواهد بود و زمینه را برای Vast Space فراهم می‌سازد تا تجربه لازم برای پروژه بسیار پیچیده‌تر ساخت جانشین ISS را در صورت پیروزی در رقابت ناسا به دست آورد.
مکس هات، مدیرعامل Vast Space، اظهار داشت: «اولویت نخست ما این است که به معنای واقعی کلمه به یک شرکت ایستگاه فضایی تبدیل شویم؛ شرکتی که ایستگاهی را در مدار مستقر کرده، انسان‌ها را برای مدتی به آن اعزام کرده و آن‌ها را سالم به زمین بازگردانده است. این همان رقابتی است که ما در آن قرار داریم.»
هیون-۱ قطری برابر با ۴.۴ متر و حجمی قابل سکونت معادل ۴۵ مترمکعب (حدود ۱۵۰۰ فوت مکعب) خواهد داشت؛ فضایی تقریباً برابر با یک اتوبوس تک‌طبقه، یعنی حدود یک هشتم حجم قابل سکونت ISS که ۳۸۸ مترمکعب است. این ایستگاه با استفاده از راکت فالکون ۹ اسپیس‌ایکس به مدار پرتاب خواهد شد و نخستین خدمه نیز چند ماه پس از استقرار ایستگاه با فضاپیمای کرو دراگون اسپیس‌ایکس اعزام خواهند شد.
طراحی داخلی این ایستگاه شامل یک پنجره گنبدی ۱.۲ متری، یک میز جمع‌شونده مشترک، فضای خواب خصوصی برای هر خدمه و اینترنت پرسرعت از طریق استارلینک خواهد بود. هات دراین‌باره گفت: «این ایستگاه به‌عنوان یک هتل لوکس طراحی نشده است، اما ما باور داریم که در هر محیطی اگر افراد احساس بهتری داشته باشند، بهتر استراحت کنند و ارتباط مؤثرتری برقرار کنند، در نهایت عملکرد بهتری نیز خواهند داشت.»
از زمان اعلام این پروژه در اواسط سال ۲۰۲۳، تعداد کارکنان Vast Space از حدود ۲۰۰ نفر به ۹۵۰ نفر افزایش یافته است. این شرکت همچنین در تأسیساتی سرمایه‌گذاری کرده که توانایی تولید نه‌تنها ماژول Haven-1 بلکه دو ماژول بزرگ‌تر Haven-2 را در سال دارد؛ پروژه‌ای که در مراحل اولیه به‌عنوان جانشین احتمالی ISS برنامه‌ریزی شده است.
اوایل سال جاری، این شرکت یک نسخه «صلاحیت‌یابی» از هیون-۱ – نمونه‌ای غیرپروازی که صرفاً برای آزمایش‌های زمینی ساخته شده – تکمیل کرد و سازه آن را در برابر فشار و نیروهای پرتاب آزمایش نمود. به‌تازگی نیز آزمایش‌هایی مشترک با ناسا در مرکز پرواز فضایی مارشال در هانتسویل آلاباما انجام شده است.
به موازات آن، Vast ساخت ماژول واقعی را که برای پرواز طراحی شده آغاز کرده و اینک در مراحل پایانی جوشکاری قرار دارد. به گفته هات، پس از این مرحله، فرآیند «یکپارچه‌سازی وسیله» آغاز می‌شود که طی آن تمامی سامانه‌ها مونتاژ و آزمایش خواهند شد. این روند پیش از آغاز عملیات پرتاب در آوریل ۲۰۲۶ تکمیل خواهد شد و پرتاب برای ماه مه همان سال هدف‌گذاری شده است.
هات افزود: «نقطه عطف بعدی ما اعلام خدمه هیون-۱ و فعالیت‌های دقیق مأموریت آنان خواهد بود.» او تأکید کرد که مشتریان اصلی این شرکت آژانس‌های فضایی خواهند بود، به‌ویژه کشورهای نوظهوری که در پی اعزام نخستین فضانوردان خود به مدار هستند. همچنین، Vast به جذب افراد خصوصی و خودتأمین مالی‌شده نیز می‌اندیشد؛ جایگاهی که با بهایی نامشخص اما بسیار بالا در اختیار کسانی قرار خواهد گرفت که آموزش‌های جدی دیده و در فضا به انجام فعالیت‌های «مهم» خواهند پرداخت.
بخشی از این فعالیت‌ها احتمالاً در آزمایشگاه علمی ایستگاه انجام خواهد شد که Vast با همکاری شرکای تجاری خود توسعه داده است. یکی از این شرکا، شرکت Redwire Space مستقر در فلوریدا است که پیش‌تر تحقیقاتی در زمینه سلول‌های بنیادی و تشخیص سرطان در ISS انجام داده است.
ریچ بولینگ، معاون پیشرفت شرکتی Redwire، اظهار داشت: «بخش عمده‌ای از فعالیت‌های اولیه ما در هیون-۱ ادامه همان پژوهش‌های دارویی و تولیدی خواهد بود که در ISS انجام داده‌ایم. ما مفتخریم بخشی از چنین پروژه تاریخی باشیم که می‌تواند با سرعت بخش خصوصی پیش برود. انتظار داریم Haven-1 سکویی کارآمد برای پژوهش و تولید باشد، هرچند در ابتدا از نظر فضای موجود برای محموله‌ها محدودتر از ISS خواهد بود.»
Vast تنها شرکتی نیست که ناسا برای آغاز توسعه ایستگاه‌های فضایی تجاری با آن همکاری می‌کند. استارلب به‌عنوان یک سرمایه‌گذاری مشترک میان ایرباس و پیمانکار دفاعی نورثروپ گرومن، شرکت بلو اوریجین متعلق به جف بزوس، و همچنین شرکت Axiom Space که در سال ۲۰۲۲ نخستین مأموریت کاملاً خصوصی به ISS را اجرا کرد، نیز در این عرصه فعال هستند.
ساندرا هوپلیک-موسبرگر، معمار و پژوهشگر فضایی در دانشگاه فنی وین، گفت: «خوشحال‌کننده است که شاهد ظهور ایستگاه‌های متنوع هستیم. از دیدگاه طراحی، آغاز با یک ایستگاه تک‌ماژوله رویکردی منطقی است زیرا امکان آزمایش سامانه‌های حیاتی را فراهم می‌آورد، پیچیدگی را کاهش می‌دهد و اقتصادی‌تر است. با این حال، چشم‌انداز کلان باید از همان ابتدا در طراحی لحاظ شود؛ آغاز یک ایستگاه فضایی همانند آغاز یک روستا است، انتخاب نقطه شروع مسیر آینده را مشخص می‌کند.»
فردریک شارمن، دانشیار معماری و طراحی شهری در دانشگاه ایالتی مورگان که بر زیستگاه‌های فضایی تمرکز دارد، نیز گفت: «پروژه هیون-۱ بار دیگر نیازهای روزمره انسان‌ها – فراتر از صرفاً بقا – را در کانون قابلیت سکونت و پرواز فضایی قرار می‌دهد. تمرکز Vast بر آسایش و استقلال خدمه قابل تحسین است.»
با این حال، اداره ایستگاه‌های فضایی تجاری هزینه‌های هنگفتی به همراه دارد. اولیویه دو وک از مؤسسه فناوری ماساچوست (MIT) گفت: «ما تحقیقاتی در زمینه ایستگاه‌های فضایی تجاری و نه‌تنها امکان‌پذیری فنی آن‌ها، بلکه ابعاد لجستیکی و اقتصادی‌شان انجام داده‌ایم – و محاسبات در این زمینه بسیار دشوار است.» او توضیح داد که هزینه جاری ISS حدود ۱۲ میلیون دلار در روز است که نیمی از آن صرف حمل‌ونقل خدمه و محموله می‌شود.
وی افزود: «برای اینکه یک ایستگاه فضایی تجاری آینده توان ادامه فعالیت داشته باشد، باید هزینه‌های عملیاتی سالانه خود را بین ۱ تا ۲ میلیارد دلار نگه دارد؛ رقمی معادل روزانه ۲.۷ تا ۵.۵ میلیون دلار که کمتر از نصف هزینه‌های ISS است.»
Vast هزینه‌های عملیاتی هیون-۱ را اعلام نکرده، اما گفته است تا زمان پرتاب این ایستگاه حدود یک میلیارد دلار – ترکیبی از سرمایه خصوصی بنیان‌گذار آن، جد مک‌کالب که پیش‌تر در صنعت رمزارز ثروت هنگفتی به دست آورده بود، و همچنین درآمد مشتریان – سرمایه‌گذاری خواهد شد.
