به گزارش خبرگزاری مهر، آیت الله عبدالله جوادی آملی در جلسه درس اخلاق در مسجد اعظم قم با اشاره به محور مباحث اخلاق اسلامی اظهار کرد: مهم‌ترین منابع اخلاق اسلامی قرآن کریم و کلمات نورانی اهل‌بیت علیهم‌السلام است و نهج‌البلاغه در این میان جایگاهی ویژه دارد؛ کتابی که دربردارنده خطبه‌ها، نامه‌ها و کلمات حکیمانه امیرالمؤمنین علی علیه‌السلام است.
این مرجع تقلید به شرح کلمات حکیمانه نهج‌البلاغه پرداخت و افزود: به کلام نورانی آن حضرت رسیدیم که «ثمره دور اندیشی سلامت است»، انسان‌شناسی در کلام امیرالمؤمنین نشان می‌دهد که تمامی اعضا و جوارح انسان هماهنگ و هدفمند آفریده شده‌اند و هر یک طبیب خویش‌اند؛ از دستگاه گوارش تا حواس ادراکی و قوای نفسانی که هر یک مانند طبیبی درونی هستند؛ اما این مجموعه نیازمند رهبری عاقلانه است تا سلامت فرد و جامعه تأمین شود.
آیت الله جوادی آملی با تبیین نقش عقل و نفس در هدایت انسان تصریح کرد: دستگاه ادراکی و عملی انسان هر دو مدیر و رهبر خاص خود را دارند؛ عقل رهبر اندیشه‌ها و تنظیم‌کننده اوهام و خیالات است، و نفس مأمور مدیریت امور جسمانی و تمایلات است؛ هماهنگی این دو، انسان را به مقام عالم ربانی می‌رساند.
این استاد برجسته سطوح عالی حوزه با اشاره به ضرورت ریاضت نفس و جهاد اکبر گفت: فتاوای عقل و فطرت باید بر خواهش‌های نفس اماره غلبه کند. عقل به‌عنوان فرمانده، نفس را مسلح به وجدان و لوامه کرده است؛ نفس لوامه همچون «قیامتِ کوچک» در درون همه انسان‌ها هشدار می‌دهد و هرگاه رفتار خلافی صورت گیرد، انسان را به بازگشت و جبران وادار می‌سازد.
وی اظهار کرد: وجود این ساختار نشان می‌دهد که ذات اقدس الهی نه تنها دستگاه اندیشه و انگیزه را تنظیم کرده، بلکه رهبران و قوانین درونی آن‌ها را نیز معین نموده و راه‌های جنگ داخلی و راه‌های پیروزی را مشخص ساخته است. بنابراین شناخت خواسته‌ها و رهبران درونی و پیروی از فتاوای عقل و وجدان، زمینه‌ساز صلح داخلی است و کسی که هوای نفسانی را مغلوب و عقل را غالب سازد، در حقیقت پیروز حقیقی است
آیت الله جوادی آملی افزود: معرفتِ خواسته‌ها و رهبران درونی و ایجاد صلح داخلی، محور اصلی اخلاق است تا عقل بر هوس غالب شود.
وی در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به توصیه‌های نهج‌البلاغه درباره پرهیز از لجاجت و شتاب‌زدگی، خاطرنشان کرد: لجاجت در مباحث علمی و اجتماعی مانع درک حقیقت می‌شود. امیرالمؤمنین علیه‌السلام در نامه به مالک اشتر هشدار دادند که لجاجت و تندروی نظم جامعه را بر هم می‌زند.
این مرجع تقلید در پایان با شرح جمله نورانی حضرت امیر علیه‌السلام «الطَّمَعُ رِقٌّ مُؤَبَّدٌ» تأکید کرد: انسان باید ابتدا خود را از بند طمع و هوس آزاد کند، تا بتواند آزادی و کرامت حقیقی را در جامعه پاس بدارد. بردگی واقعی آن است که انسان گرفتار حرص و طمع درونی باشد.
وی اظهار کرد: انسان یا گرفتار بردگی ظاهری است که ناشی از سلطه استعمار و استبداد قدرت‌های شرق و غرب است، یا دچار بردگی باطنی است که ریشه در هوس‌ها و خواهش‌های نفسانی دارد. بردگی باطنی خطرناک‌تر است؛ زیرا انسان را به اسارت درونی می‌کشاند.
وی افزود: اگر کسی گرفتار طمع شد، باید بداند که بنده است؛ پیش از آنکه به فکر آزاد کردن دیگران باشد، نخست باید خود را آزاد کند. آزادی حقیقی آن است که انسان از قید حرص و هوس رهایی یابد.
