میدان‌های خورشیدی سنتی با تخریب گسترده جنگل‌ها، میان انرژی پاک و محیط زیست تعارض ایجاد کرده‌اند؛ اما فناوری نوین «درختان خورشیدی» نشان می‌دهد که می‌توان بدون قربانی‌کردن طبیعت، همان ظرفیت تولید برق را حفظ کرد و گامی هوشمندانه به‌سوی توسعه پایدار برداشت.
به گزارش ایمنا، در حالی‌که انرژی خورشیدی به‌عنوان یکی از ستون‌های اصلی گذار به آینده‌ای پاک شناخته می‌شود، اجرای پروژه‌های خورشیدی در مقیاس بزرگ بدون هزینه‌های زیست‌محیطی نبوده است. در بسیاری از نقاط جهان، احداث نیروگاه‌های خورشیدی زمینی مستلزم پاک‌سازی گسترده جنگل‌ها و تخریب زیست‌بوم‌هایی است که خود نقش حیاتی در خنک‌سازی زمین و حفظ تنوع زیستی دارند. این تناقض میان توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر و حفظ منابع طبیعی، چالشی جدی برای سیاست‌گذاران و مهندسان محیط زیست ایجاد کرده است.
نمونه‌ای واقعی از این بحران در جنگل‌های ساحلی کره جنوبی رخ داده است. در یکی از پروژه‌های بزرگ نصب پنل‌های خورشیدی، حدود ۹۸ درصد از منطقه جنگلی به صفحات خورشیدی تبدیل شده است. پژوهشگران معتقدند تمام پوشش جنگلی به سطحی خاکستری و مصنوعی تبدیل شده است که نه‌تنها چهره بصری محیط را تغییر داده، بلکه نشانه‌ای از اختلال شدید اکولوژیکی از جمله از دست رفتن پوشش گیاهی بومی، تکه‌تکه شدن زیستگاه‌ها و کاهش تنوع زیستی است.
پژوهشی جدید که در نشریه علمی ساینتیفیک ریپورتس منتشر شده و توسط پایگاه خبری تک اکسپلور گزارش شده، راه‌حلی نوآورانه «درختان خورشیدی» را معرفی کرده است. این فناوری با الهام از فرم طبیعی درختان طراحی شده و هدف آن تولید برق خورشیدی بدون نیاز به تخریب پوشش گیاهی است. درختان خورشیدی، برخلاف پنل‌های تخت سنتی، به‌صورت عمودی و با ساختاری شبیه درخت ساخته می‌شوند و می‌توانند در فضاهای محدود مانند حاشیه مسیرهای پیاده‌روی یا کنار جاده‌ها نصب شوند.
دان-بی اوم، پژوهشگر ارشد مؤسسه دریایی کره، با استفاده از شبیه‌سازی، بررسی کرده است که اگر در پروژه جنگل‌های ساحلی کره جنوبی به‌جای پنل‌های تخت از درختان خورشیدی استفاده می‌شد، چه نتیجه‌ای حاصل می‌شد. نتایج این شبیه‌سازی بسیار امیدوارکننده بود. طبق یافته‌ها، اگر درختان خورشیدی در امتداد مسیرهای پیاده‌روی موجود و حاشیه‌های طبیعی نصب می‌شدند، پروژه می‌توانست همان ظرفیت تولید برق را حفظ کند، بدون آن‌که نیازی به تخریب جنگل باشد. در واقع، با این روش، ۹۹ درصد از پوشش جنگلی دست‌نخورده باقی می‌ماند.
این یافته‌ها نشان می‌دهند که توسعه انرژی خورشیدی نباید به قیمت نابودی منابع طبیعی تمام شود. درختان خورشیدی با طراحی عمودی و کم‌جا، می‌توانند در مناطق شهری، حاشیه جاده‌ها، پارک‌ها و حتی در فضاهای صنعتی نصب شوند. بعضی مدل‌ها به‌گونه‌ای طراحی شده‌اند که به‌عنوان ایستگاه شارژ خودروهای برقی نیز عمل کنند و این ویژگی آن‌ها را به بخشی از زیرساخت حمل‌ونقل پاک تبدیل می‌کند.
در کشورهایی که قیمت زمین بالا است، درختان خورشیدی می‌توانند صرفه‌جویی قابل‌توجهی در هزینه‌ها ایجاد کنند. به‌جای نیاز به زمین‌های وسیع برای نصب پنل‌های تخت، این فناوری با اشغال حداقل فضا، همان میزان انرژی را تولید می‌کند. این ویژگی، به‌ویژه در مناطق شهری یا جنگلی، مزیتی حیاتی محسوب می‌شود.
از منظر زیست‌محیطی نیز حفظ پوشش گیاهی و جلوگیری از تکه‌تکه شدن زیستگاه‌ها، به حفظ تنوع زیستی و پایداری اکولوژیکی کمک می‌کند. جنگل‌ها نه‌تنها منابع اکسیژن و جذب‌کننده دی‌اکسید کربن هستند، بلکه نقش مهمی در تنظیم دمای زمین، حفظ منابع آبی و پشتیبانی از حیات وحش دارند. درختان خورشیدی، با حفظ این منابع، به‌جای رقابت با طبیعت، در کنار آن قرار می‌گیرند.
