به گزارش بهداشت نیوز، دکتر قباد مرادی با اشاره به آمار بالای حیوان‌گزیدگی در کشور اظهار داشت: «سال گذشته حدود ۴۲۰ هزار نفر در کشور دچار حیوان‌گزیدگی شدند و ارائه خدمات درمانی و واکسیناسیون به این حجم از افراد کار بسیار دشواری است. حتی در سال گذشته برای تأمین واکسن‌های اساسی با مشکلات فراوان مواجه بودیم. در موضوع هاری اگر جمعیت سگ‌ها به درستی واکسینه شوند و سایر دستگاه‌ها وظایف خود را انجام دهند، نباید چنین فشاری متوجه وزارت بهداشت باشد.»
مرادی افزود: «امروز حجم عظیمی از منابع مالی وزارت بهداشت صرف تأمین واکسن هاری می‌شود و با روند رو به افزایش حیوان‌گزیدگی، این نگرانی وجود دارد که در آینده توان ادامه این روند را نداشته باشیم. در همه شهرستان‌های کشور افراد به صورت شبانه‌روزی مشغول واکسیناسیون هستند، اما گرفتن حتی یک دلار اعتبار از دولت برای این حوزه بسیار دشوار شده است. ما سالانه خدمات درمان و پیشگیری از هاری را به صدها هزار نفر ارائه می‌دهیم و دیگر توان مالی و نیروی انسانی کافی نداریم.»
او با بیان اینکه روش‌های گذشته برای کنترل هاری کارآمد نبوده، گفت: «حدود ۳۰ سال پیش سگ‌ها را با سم از بین می‌بردند که با مخالفت سازمان محیط زیست مواجه شد. پس از آن روش کشتن با تفنگ اجرا شد و بعدها پروتکل‌های متعددی تدوین گردید، اما هیچ‌یک پاسخگو نبودند. نتیجه این شد که آمار حیوان‌گزیدگی از ۱۰۰ هزار نفر در گذشته به ۴۲۰ هزار نفر در حال حاضر رسیده است. در برخی سال‌ها مرگ ناشی از هاری کمتر از سه مورد بود، اما سال گذشته متأسفانه ۲۳ مورد مرگ گزارش شد که فشار سنگینی را بر وزارت بهداشت وارد کرد.»
حیوان گزیدگی در دو دهه گذشته، چهار برابر شده است
رئیس مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت تأکید کرد: «ما باید با عدد و آمار صحبت کنیم، چون هیچ چیزی صریح‌تر از آن وضعیت کشور را نشان نمی‌دهد. موارد حیوان‌گزیدگی از سال ۱۳۸۰ تاکنون سه تا چهار برابر افزایش یافته است. تنها سال گذشته از نمونه‌های دام‌های اهلی که برای آزمایش فرستاده شد، نتیجه ۱۹۰ رأس دام مثبت بود. این نشان می‌دهد که هاری نه‌تنها در حیات وحش، بلکه در حیوانات اهلی نیز در حال گسترش است.»
مرادی با انتقاد از نبود هماهنگی بین دستگاه‌های مسئول اظهار داشت: «کنترل هاری یک وظیفه مشترک است. ما در وزارت بهداشت به‌شدت به رویکرد وان‌هلث (One Health) معتقدیم و آمادگی داریم با تمام سازمان‌های مرتبط همکاری کنیم، اما هر دستگاه باید مسئولیت خود را بپذیرد. امروز همه می‌گویند مسئول واکسیناسیون سگ‌ها نیستند و این بلاتکلیفی ادامه دارد. در حالی‌که طبق استانداردهای سازمان‌های جهانی، برای کنترل هاری باید حداقل ۷۰ درصد سگ‌ها علیه این بیماری واکسینه شوند.»
سالانه بین ۷ تا ۱۵ میلیون یورو صرف واکسیناسیون هاری می‌شود
وی ادامه داد: «امروز در کشور، سالانه بین ۷ تا ۱۵ میلیون یورو صرف واکسیناسیون هاری می‌شود و این رقم بسیار سنگین است. متأسفانه کشور ما با وجود ظرفیت بالای علمی هنوز توان تولید واکسن و سرم هاری را ندارد. دانشگاه‌های کشور با این همه دیسیپلین و رشته تخصصی، تاکنون نتوانسته‌اند در این زمینه گامی مؤثر بردارند. از سوی دیگر کشتار دسته‌جمعی سگ‌ها هم به دلایل متعدد توصیه نمی‌شود و تنها واکسیناسیون سگ‌ها می‌تواند روش مؤثر و پایدار باشد. سرمایه‌گذاری روی واکسیناسیون سگ‌ها بسیار به‌صرفه‌تر از هزینه‌های واکسیناسیون پس از گزش انسان است.»
مرادی در پایان خاطرنشان کرد: «وضعیت فعلی شایسته ایران نیست. زمانی کشور ما در برنامه‌های سلامت پیشرو بود، اما امروز یکی از ۱۹ کشوری هستیم که هنوز برنامه ملی حذف هاری را به سازمان‌های جهانی ارائه نداده‌ایم. اگر بخواهیم هاری را کنترل کنیم باید زیرساخت‌ها را فراهم کنیم. در کوتاه‌مدت با وضعیت موجود خوش‌بین نیستم، اما اگر همه دستگاه‌ها پای کار بیایند، می‌توانیم به هدف حذف هاری تا سال ۲۰۳۰ امیدوار باشیم. اکنون زمان اقدام است، نه برگزاری نشست‌های تزئینی.»
رئیس سازمان دامپزشکی کشور: باید شکست خود در کنترل هاری را بپذیریم
دکتر علیرضا رفیعی‌پور، رئیس سازمان دامپزشکی کشور، در همایش روز جهانی هاری با اشاره به اهمیت همکاری جهانی برای مقابله با این بیماری گفت: «بشریت از دو قرن قبل تاکنون توانسته با کمک لویی پاستور در برابر این بیماری هولناک موفق باشد. با این حال، اگرچه هاری بیماری‌ای قابل کنترل و پیشگیری است، اما ما در آسیا و آفریقا نتوانسته‌ایم به موفقیت کافی برسیم و باید مردانه درباره این شکست بزرگ صحبت کنیم.»
وی افزود: «از ۵۹ هزار تلفات انسانی ناشی از هاری، ۱۰۰ درصد موارد با واکسیناسیون قابل نجات است و ۹۹ درصد موارد از طریق گزش سگ رخ می‌دهد. با وجود این آمار روشن، همچنان در کشورمان به دلیل نبود آمار دقیق سگ‌ها و گربه‌ها با مشکل مواجه هستیم. ۴۰ درصد موارد مرگ ناشی از هاری کودکان هستند و ۸۰ درصد تلفات در مناطق روستایی و آسیب‌پذیر رخ می‌دهد.»
رفیعی‌پور با اشاره به هزینه‌های سنگین واکسیناسیون پس از گزش تأکید کرد: «اگر هاری قابل پیشگیری است، چرا دستگاه‌های مختلف در چرخه‌ای از غفلت گرفتارند؟ باید این چرخه را بشکنیم و مسئولانه پاسخگو باشیم.»
به گفته رئیس سازمان دامپزشکی کشور، پرسش‌های اساسی همچنان مطرح است: «آیا واکسیناسیون سراسری سگ‌ها می‌تواند به صفر شدن هاری انسانی منجر شود؟ آیا اساساً واکسینه کردن همه سگ‌ها امکان‌پذیر است؟ و مسئولیت این کار با کدام نهاد است؟ این پرسش‌ها دو قرن است که مطرح‌اند و امروز بیش از هر زمان دیگری نیازمند همکاری بین‌بخشی هستیم.»
وی با اشاره به تجربه موفق ژاپن در واکسیناسیون گسترده سگ‌ها گفت: «این کشور می‌تواند الگویی برای ما باشد. تنها با همکاری‌های بین‌بخشی می‌توانیم به هدف صفر شدن تلفات انسانی دست یابیم.»
آمار سگ‌ها و گربه‌های پایتخت از یک تا هفت میلیون تلورانس دارد
رئیس سازمان دامپزشکی کشور یادآور شد: «سازمان‌های جهانی به این نتیجه رسیده‌اند که با اجرای برنامه‌های راهبردی در کشورهای هدف می‌توان تا سال ۲۰۳۰ به حذف تلفات انسانی ناشی از هاری رسید. اما در کشور ما هنوز آمار سگ‌ها و گربه‌ها بین یک تا هفت میلیون متغیر است و این تلورانس آماری بزرگ، پاشنه آشیل برنامه‌های ماست.»
وی در پایان تأکید کرد: «باید بپذیریم که تاکنون در کنترل هاری شکست خورده‌ایم. اگر بتوانیم ابتدا این بیماری را در دو استان تهران و البرز ریشه‌کن کنیم، می‌توان این تجربه را به سراسر کشور تسری داد. امیدوارم این همایش نقطه عطفی باشد تا پس از آن قطعنامه‌ای تصویب و مکاتبه‌ای رسمی تنظیم شود که همه دستگاه‌ها را در جایگاه مسئولیت خود پاسخگو کند.»
رئیس انستیتو پاستور ایران: انستیتو پاستور در رتبه نخست تولید مقالات علمی کشور قرار دارد
دکتر احسان مصطفوی، رئیس انستیتو پاستور ایران، در همایش روز جهانی هاری گفت: «انستیتو پاستور ایران یازدهمین شبکه انستیتو پاستور در جهان است که امروز در ۲۵ کشور دنیا مرکز دارد.»
وی با اشاره به نقش این مرکز در ریشه‌کنی بیماری‌های مهم افزود: «ریشه‌کنی آبله بر پایه واکسن، کنترل طاعون گاوی، اعزام محققان به سراسر دنیا برای کنترل بیماری‌های واگیر و همچنین صادرات واکسن از جمله مهم‌ترین فعالیت‌های انستیتو پاستور ایران بوده است.»
به گفته رئیس انستیتو پاستور، حدود ۳۰ سال پیش فعالیتی در این مرکز آغاز شد که به پایه‌گذاری قطب بیوتکنولوژی پزشکی و دارویی کشور انجامید. او خاطرنشان کرد: «راه‌اندازی دوره فراورده‌های بیولوژیک نیز منجر به شکل‌گیری رشته‌های بیوتکنولوژی پزشکی و دارویی شد.»
دکتر مصطفوی ادامه داد: «در حال حاضر ۶ گروه تحقیقاتی در حوزه بیماری‌های واگیر در انستیتو پاستور فعالیت می‌کنند و این مرکز در میان دانشگاه‌های تراز اول کشور، رتبه نخست را در تولید مقالات علمی به خود اختصاص داده است.»
وی با اشاره به نقش آموزشی انستیتو گفت: «تاکنون بیش از ۴۰۰ دانش‌آموخته در رشته‌های تخصصی از انستیتو پاستور فارغ‌التحصیل شده‌اند که نقش مهمی در ارتقای دانش بیوتکنولوژی کشور داشته‌اند. همچنین برگزاری برنامه‌های آموزشی کوتاه‌مدت از دیگر خدمات این مرکز است.»
رئیس انستیتو پاستور ایران در پایان یادآور شد: «امروز به مناسبت بزرگداشت سالگرد درگذشت لویی پاستور، دانشمند بزرگی که نخستین واکسن هاری را به جامعه بشریت عرضه کرد، گرد هم آمده‌ایم.»
رئیس سازمان نظام دامپزشکی: مقابله با هاری نیازمند برنامه جامع و تقسیم مسئولیت میان همه دستگاه‌هاست
دکتر عباسعلی مطلبی، رئیس سازمان نظام دامپزشکی کشور، در همایش روز جهانی هاری با تأکید بر اهمیت رویکرد «سلامت واحد» (One Health) گفت: «باید بپذیریم که بیماری‌های قابل انتقال از حیوان به انسان تنها به هاری محدود نمی‌شوند. در کنار هاری، بیماری‌های خطرناک دیگری در حوزه زئونوزها وجود دارد که منشأ آنها دام است و این مسئله همکاری همزمان دامپزشکی، پزشکی، محیط زیست و سایر دستگاه‌ها را ضروری می‌سازد.»
وی با اشاره به تشکیل شورای هماهنگی زئونوزها در کشور افزود: «برای مقابله با این بیماری‌ها نیازمند یک اقدام جمعی هستیم. به همین دلیل شورایی با حضور چهار وزیر تشکیل شد تا مدیریت زئونوزها را به‌طور مشترک بر عهده بگیرند. وقتی همه می‌دانیم ریشه هاری در دام است، باید مشخص کنیم که چه اقداماتی در این حوزه انجام داده‌ایم. در زمینه شناسنامه‌دار کردن حیوانات خانگی صاحب‌دار گام‌هایی برداشته‌ایم، اما جایگاه حیات وحش در این برنامه‌ها همچنان مغفول مانده است.»
رئیس سازمان نظام دامپزشکی کشور ادامه داد: «باید متولی اصلی مشخص شود. آیا مسئولیت واکسیناسیون و کنترل حیوان‌گزیدگی بر عهده شهرداری‌هاست یا دستگاه‌های دیگر؟ موارد حیوان‌گزیدگی در کشور افزایش یافته و نمی‌توان بدون تقسیم وظایف مشخص به هدف حذف هاری تا سال ۲۰۳۰ دست یافت. در طول دوران مسئولیتم تلاش زیادی کردم بخشی از بودجه سلامت به این حوزه اختصاص یابد.»
مطلبی با بیان اینکه کارهای محدودی در حوزه حیات وحش انجام شده، گفت: «سازمان حفاظت محیط زیست باید برای کنترل بیماری در حیات وحش وارد عمل شود، چرا که منشأ اصلی بیماری در آنجاست. علاوه بر این، آموزش صاحبان سگ و مردم در نحوه مواجهه با حیوان‌گزیدگی باید جدی‌تر دنبال شود.»
او ظرفیت‌های سازمان نظام دامپزشکی را فرصتی مهم دانست و توضیح داد: «این سازمان بیش از ۵۰ هزار عضو دارد و ۴۴۲۲ مرکز درمانی در سراسر کشور فعال هستند. همچنین ۷۲۷ مرکز مایه‌کوب در اختیار داریم که می‌توانند به‌عنوان بخشی از زنجیره همکاری با دیگر دستگاه‌ها در شناسایی و واکسیناسیون نقش‌آفرینی کنند.»
وی در پایان تصریح کرد: «برای دستیابی به حذف هاری، باید یک برنامه جامع تدوین شود، منشأ و مخزن بیماری مشخص گردد و همه امکانات کشور روی میز گذاشته شود. تنها در این صورت می‌توان به کنترل مؤثر هاری امیدوار بود.»
