به گزارش اقتصادنیوز به نقل از اکوایران، هیچ رئیس‌جمهور آمریکایی از زمان اوج جنگ سرد چنین فشاری بر آمریکای لاتین وارد نکرده است.
دونالد ترامپ نقش واشنگتن در آمریکای لاتین را با شدتی بازسازی کرده که در دهه‌های اخیر دیده نشده بود؛ او بی‌پروا وزن نظامی و اقتصادی ایالات متحده را به میدان آورده و با این منطقه همچون حوزه نفوذ انحصاری خود رفتار می‌کند.
به نوشته وال‌استریت‌ژورنال، هیچ رئیس‌جمهور آمریکایی از زمان اوج جنگ سرد، زمانی که رونالد ریگان تمرکز خود را بر مبارزه با شورشیان چپ‌گرای آمریکای مرکزی و رژیم ساندینیستا در نیکاراگوئه گذاشته بود، چنین فشاری بر منطقه وارد نکرده است.
از مرز مکزیک تا پاتاگونیا، ترامپ دشمنان را با تعرفه‌های سنگین، حملات هوایی و حملات لفظی مجازات می‌کند، در حالی که به دوستان مورد نظرش کمک‌های امنیتی و قراردادهای اقتصادی می‌دهد. یک تحلیلگر این سیاست را «دکترین دانرو» نامید. «دکترین مونرو» قرن نوزدهم سیاست آمریکا در قبال منطقه را هدایت می‌کرد.
این منطقه برای اهداف ترامپ حیاتی است: جلوگیری از مهاجرت و ورود مواد مخدر به ایالات متحده، و در عین حال مقابله با چین که طی دو دهه گذشته روابط اقتصادی و دیپلماتیک خود را در آمریکای لاتین تعمیق داده است.
مایکل شیفتر، پژوهشگر ارشد در اندیشکده «گفت‌وگوی میان‌آمریکایی» در واشنگتن گفت: «ما تا کنون رئیس‌جمهوری آمریکایی به جسارت و تهاجمی بودن ترامپ در آمریکای لاتین ندیده‌ایم. ذهنیت او این است که منطقه حیاط خلوت آمریکاست و حق استراتژیک او در نام حفاظت از وطن و تقویت شعار “اول آمریکا”ست.»
متحدانی که رئیس‌جمهور آمریکا را ستایش می‌کنند و با جهان‌بینی او همسو هستند؛ از خاویر میلی، رئیس‌جمهور آرژانتین تا نایب بوکله در السالوادور، در حال گرفتن قراردادها و استقبال گرم هستند. آن‌هایی که با او مخالفت می‌کنند، از جمله لوئیز ایناسیو لولا داسیلوا رئیس‌جمهور برزیل، نیکولاس مادورو رهبر ونزوئلا و گوستاوو پترو در کلمبیا، خود را در تیررس او قرار داده‌اند.
دیپلمات‌های ارشد دولت ترامپ تجربه زیادی در آمریکای لاتین دارند، از جمله مارکو روبیو وزیر خارجه، پسر مهاجران کوبایی که بارها به منطقه سفر کرده، در حالی که مذاکرات صلح در اوکراین و غزه را هم مدیریت می‌کند. نفر دوم وزارت خارجه، کریستوفر لاندو، سفیر سابق آمریکا در مکزیک است. سفیر جدید آمریکا در مکزیک، ران جانسون، افسر پیشین اطلاعاتی ایالات متحده با تجربه گسترده در آمریکای لاتین است.
به گفته روبیو دولت‌های قبلی نیمکره غربی را نادیده گرفتند و به دشمنان فرصت دادند، و این به منافع آمریکا آسیب رساند. او در مقاله‌ای در وال‌استریت ژورنال نوشت: «در نتیجه ما گذاشتیم مشکلات ریشه کنند، فرصت‌ها را از دست دادیم و شرکا را نادیده گرفتیم. این روند از حالا تمام می‌شود.»
پیش از ترامپ، ایالات متحده معمولاً از متحدان آمریکای لاتین حمایت می‌کرد و کشورهایی را که واشنگتن خودکامه و ضدآمریکایی می‌دانست، یعنی کوبا، ونزوئلا و نیکاراگوئه را منزوی و تحریم می‌کرد، سیاستی که بر اساس ملاحظات گسترده و بلندمدت تعریف شده بود. بیل کلینتون تلاش کرد پیوندهای تجاری قوی‌تری با منطقه برقرار کند، جورج دبلیو بوش دموکراسی را ترویج داد و جنگ با قاچاقچیان مواد مخدر در کلمبیا را تشدید کرد، باراک اوباما روابط کامل دیپلماتیک با کوبا را برقرار ساخت و برای مدتی از خصومت میان دو کشور کاست. تیم بایدن نیز با رهبرانی که دموکراتیک حکومت می‌کردند فارغ از ایدئولوژی‌شان همکاری کرد، و به تسهیل انتخاباتی در ونزوئلا کمک کرد که مادورو در آن به‌سختی شکست خورد.
اما ترامپ و تیمش از روز نخست دولت مسیر دهه‌ها سیاست را برعکس کردند و رویکردی توام با رویارویی در پیش گرفتند که نیازمند پاسخ سریع رهبران منطقه‌ای بود.
لحن کار از همان مراسم تحلیف او تعیین شد؛ زمانی که ادعا کرد چین کانال پاناما را کنترل می‌کند و آمریکا دوباره آن را به دست خواهد گرفت. چند روز بعد ترامپ تهدید کرد اگر پترو، رئیس‌جمهور چپ‌گرای کلمبیا و چریک سابق، اجازه فرود پروازهای حامل مهاجران دیپورت‌شده را ندهد، تعرفه ۲۵ درصدی بر این کشور وضع خواهد کرد. پترو به‌سرعت عقب‌نشینی کرد.
ترامپ همچنین بزرگ‌ترین شریک تجاری آمریکا را هدف گرفت و مدعی شد مکزیک با کارتل‌های مواد مخدر متحد شده است. او بر کلودیا شین‌باوم، رئیس‌جمهور مکزیک، فشار آورد تا اجازه دهد نیروهای مسلح آمریکا نقش اصلی را در مبارزه با کارتل‌های مکزیکی ایفا کنند و هشدار داد که در غیر این صورت دولتش به‌طور یک‌جانبه اقدام خواهد کرد. شین‌باوم هرگونه حضور مستقیم نظامی آمریکا را رد کرد.
تحلیلگران می‌گویند رئیس‌جمهور آمریکا به‌طور فزاینده‌ای سیاست را بر اساس شخصیت‌ها و ایدئولوژی رهبران سیاسی و ماهیت معامله‌گرانه روابط بنا می‌کند. برخی رهبران یاد گرفته‌اند که چاپلوسی و مقدار مناسبی لابی حضوری می‌تواند برایشان پاداش بزرگی به همراه داشته باشد.
هیچ کشوری به اندازه آرژانتینِ میلی از این وضعیت سود نمی‌برد؛ او روابط نزدیکی با ایلان ماسک ساخته و زمانی گفته بود شکست ترامپ در انتخابات ۲۰۲۰ «تمدن غرب را در خطر قرار داد.» دولت ترامپ روز چهارشنبه تعهد داد در بحبوحه سقوط ارزش پزو که اصلاحات بازار آزاد میلی را تهدید می‌کند، یک راه نجات مالی به آرژانتین ارائه دهد. اسکات بسنت، وزیر خزانه‌داری، گفت آمریکا می‌تواند یک سوآپ ۲۰ میلیارد دلاری فراهم کند، اوراق قرضه دلاری آرژانتین را بخرد یا از طریق صندوق تثبیت نرخ ارز خزانه‌داری به این کشور اعتبار بدهد.
در همین حال، رهبران چپ‌گرا مانند پترو و مادورو اوضاع بدتری دارند. ترامپ این ماه به کلمبیا که مدت‌ها نزدیک‌ترین متحد آمریکا در جنگ با مواد مخدر بود در گزارش سالانه واشنگتن نمره مردودی داد. سپس، پس از آنکه او در یک تظاهرات در نیویورک از نیروهای آمریکایی خواسته بود از دستورات ترامپ سرپیچی کنند، روز جمعه وزارت خارجه اعلام کرد ویزای پترو را لغو خواهد کرد. و در منطقه کارائیب، ارتش آمریکا در این ماه دست‌کم سه حمله هوایی به قایق‌های مشکوک به حمل مواد مخدر از ونزوئلا انجام داده است؛ ترامپ هشدار داده که حملات بیشتری در راه است.
این رویکرد خطر ایجاد شکاف با رهبرانی را به همراه دارد که به‌دنبال همکاری نزدیک‌تر با آمریکا در حوزه تجارت و سرمایه‌گذاری هستند، اما نسبت به سابقه همسایه شمالی‌شان در مداخله و دخالت نظامی محتاط مانده‌اند. در همین حال، دشمنان آمریکا به‌ویژه چین در تلاش برای بهره‌برداری از این فضا هستند.
بنجامین گدان، پژوهشگر «ابتکار مطالعات آمریکای لاتین» در دانشگاه جانز هاپکینز گفت: «این رفتار یک قدرت نیست که بخواهد خودش را به‌عنوان شریک بین‌المللی مرجع منطقه جا بیندازد. اگر این یک استراتژی باشد، پس آن‌ها نتیجه گرفته‌اند که می‌توان منطقه را با زورگویی وادار به تسلیم و وفاداری کرد.»
او تردید داشت که آیا دولت واقعاً درگیر منطقه‌ای فراتر از توقف مهاجرت و قاچاق مواد مخدر هست یا نه. آمریکا کمک‌هایی را که زمانی حسن‌نیت ۶۶۰ میلیون نفر در منطقه را جلب کرده بود کاهش داده است؛ از برنامه‌هایی برای کاهش جنگل‌زدایی آمازون گرفته تا بهبود فرصت‌های شغلی در آمریکای مرکزی و کمک به کشاورزان کلمبیایی برای گرفتن سند مالکیت زمین.
تحلیلگران می‌گویند این سیاست می‌تواند ناپایدار باشد، یک روز پیشنهاد گفت‌وگو با ونزوئلا مطرح می‌شود، چند روز بعد رویکرد سختگیرانه‌تر. کشورهایی مانند مکزیک یا کشورهای آمریکای مرکزی که بیشترین وابستگی را به آمریکا دارند، به طور خاص آسیب‌پذیرند.
تامی پیگوت، معاون سخنگوی وزارت خارجه، در بیانیه‌ای گفت سیاست خارجی دولت در منطقه «بر اولویت‌دادن به منافع ملی ما و ایستادن کنار شرکای منطقه‌ای» متمرکز است. او افزود: «از مبارزه با مهاجرت غیرقانونی، معرفی باندهای خشن به‌عنوان سازمان‌های تروریستی خارجی، و پاسخگو کردن رژیم‌های غیرمشروع در نیمکره ما، این دولت در تعهد خود برای امن‌تر، قوی‌تر و شکوفاتر کردن نیمکره ما عقب‌نشینی نخواهد کرد.»
برزیل، به‌عنوان قدرت بزرگ منطقه با صادرات رو به رشد به چین، در روابط رو به تیرگی خود با ترامپ هنوز جای مانور دارد.
ترامپ که از محکومیت رئیس‌جمهور پیشین و متحد خود در بزرگ‌ترین کشور آمریکای لاتین خشمگین بود، در یک سخنرانی لوئیز ایناسیو لولا داسیلوا، رئیس‌جمهور برزیل را به سانسور و سرکوب متهم کرد؛ سخنرانی‌ای که دو ماه پس از اعمال تعرفه‌های ۵۰ درصدی آمریکا علیه این کشور ایراد شد. وزارت خزانه‌داری آمریکا پیش‌تر قاضی دیوان عالی برزیل را که رهبری محاکمه کیفری علیه رئیس‌جمهور پیشین، ژائیر بولسونارو را بر عهده داشت، و همچنین همسر او را تحریم کرده بود.
ترامپ روز سه‌شنبه در سخنرانی خود در مجمع عمومی سازمان ملل گفت: «برزیل اوضاع خوبی ندارد. بدون ما، آن‌ها شکست خواهند خورد، همان‌طور که دیگران شکست خورده‌اند.»
لولا داسیلوا نیز در سخنرانی‌اش در سازمان ملل گفت: «هیچ توجیهی برای اقدامات یک‌جانبه و خودسرانه علیه نهادها و اقتصاد ما وجود ندارد.»او گفت: «در برابر چشمان جهان، برزیل پیامی برای همه دیکتاتورهای بالقوه و حامیانشان فرستاد: دموکراسی و حاکمیت ما غیرقابل مذاکره است.» کارشناسان آمریکای لاتین اذعان می‌کنند که نمی‌دانند سیاست ترامپ چه مسیری در پیش خواهد گرفت.
خود ترامپ هم متناقض به نظر می‌رسید. در همان سخنرانی در سازمان ملل که برزیل را هدف گرفت، اشاره کرد که لحظاتی قبل به طور اتفاقی با داسیلوا، رهبر کاریزماتیک برزیل، روبه‌رو شده است. ترامپ گفت: «من او را دیدم، او من را دید، و همدیگر را در آغوش گرفتیم. در واقع او آدم بسیار خوبی به نظر می‌رسید. او من را دوست داشت، من هم او را دوست داشتم. و من فقط با کسانی کار می‌کنم که دوستشان دارم.» او بعداً اضافه کرد: «حداقل برای حدود ۳۹ ثانیه، شیمی فوق‌العاده‌ای بین ما وجود داشت.»
