نرگس کیانی: از نخستن دوره جشنواره تئاتر فجر در چهارمین سال پیروزی انقلاب تا چهل و چهارمین دوره آن در سال جاری، ۲۳ مرد بر صندلی دبیری این رویداد تکیه زده‌اند. مردانی که برخی از آن‌ها مدیر مرکز هنرهای نمایشی بوده‌اند، برخی نویسنده و کارگردان تئاتر، برخی استاد دانشگاه و.... عنوان بیست‌وسومین دبیر جشنواره‌ی تئاتر فجر اما به مردی رسیده که نامش بیش از هر چیز یادآور ریاست  ۴۲ ماهه‌ی (دی ۱۳۹۷ تا خرداد ۱۴۰۱) او بر شورای نظارت و ارزشیابی اداره‌کل هنرهای نمایشی است؛ وحید فخرموسوی. او که در حال حاضر معاونت اجرایی اداره‌کل هنرهای نمایشی را بر عهده دارد، تنها در فاصله‌ی چهار ماه مانده به برگزاری جشنواره چهل‌وچهارم، از سوی سرپرست معاونت امور هنری به‌عنوان دبیر این رویداد منصوب شد. دبیری که پیش از شروع کار با چالش‌هایی از جمله ضیق‌وقت شدید برای انتشار فراخوان و همچنین دعوت از گروه‌های خارجی برای شرکت در بخش بین‌الملل در شرایط کنونی مواجه است.

۲۳ مرد در طول ۴۴ دوره

دست‌اندرکاران جشنواره «سراسری» تئاتر فجر که از دوره‌ی هفدهم (۱۳۷۷) به جشنواره‌ای «بین‌المللی» تبدیل شد در دهه نخست شاهد تکیه زدن دو مرد بر صندلی دبیری بودند؛ از دوره‌ اول تا پنجم (۱۳۶۵ تا ۱۳۶۱) طاها عبدخدایی و از دوره‌ پنجم تا دهم (۱۳۷۰ تا ۱۳۶۶) علی منتظری، دو دبیر که هر دو مدیران‌کل وقت مرکز هنرهای نمایشی هم بودند. حسین جعفری، حسین فرخی، محمود عزیزی، رحیم نجفی‌برزگر، حسین سلیمی، مجید شریف‌خدایی، فرهاد مهندس‌پور، حسین مسافرآستانه، سعید کشن‌فلاح، مجید سرسنگی، حسین پارسایی، محمد حیدری، رحمت امینی، اسماعیل عالی‌زاد (قادر آشنا)، اردشیر صالح‌پور، سعید اسدی، نادر برهانی‌مرند، کورش زارعی، مهدی حامد سقایان و خیرالله تقیانی‌پور ۲۰ مرد دیگری بودند که به دبیری جشنواره تئاتر فجر رسیدند. کسانی که برخی از آن‌ها مدیریت مرکز هنرهای نمایشی را بر عهده داشتند، برخی کارگردان و نمایشنامه‌نویس و بعضا بازیگر بودند و تعدادی چهره‌های آکادمیک و مدرس دانشگاه. در دوره‌ی چهل‌وچهارم اما نوبت به مردی رسیده است که بیشترین دوره‌ی مدیریتی‌اش را در شورای نظارت و ارزشیابی یا حول‌وحوش آن گذارنده است. چنان‌چه در خبر اعطای حکم دبیری به او از سوی محمدمهدی احمدی، سرپرست معاونت امور هنری بیش از این به چشم نمی‌خورد؛ مدیریت بخش ارزشیابی و نظارت جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر در چهار دوره، دبیری سومین دوره جشنواره تئاتر سردار آسمانی ویژه پاسداشت سپهبد شهید قاسم سلیمانی، دبیر جشنواره بین‌المللی تئاتر مقاومت و دبیر اجرایی سومین جشنواره تئاتر ستاره ناهید.

  وقت اندک برای به صف کردن داخلی‌ها/ منزوی‌تر از همیشه برای دعوت از خارجی‌ها

فارغ از سابقه‌ و کارنامه‌ی کاری دبیر چهل‌وچهارمین جشنواره‌ی تئاتر فجر، چنان‌چه اشاره شد او هم‌اکنون با دو معضل اساسی روبه‌روست. یکی کمبود وقت برای انتشار فراخوان و دعوت از گروه‌های تئاتری برای حضو در جشنواره. فخرموسوی کمترین زمان ممکن را برای انتشار فراخوان جشنواره در اختیار دارد و حتی اگر کار را همین امروز به سرانجام برساند گروه‌های نمایشی نهایتا چهار ماه (از مهرماه تا دی‌ماه) زمان خواهند داشت تا آثار خود ارائه و در صورت پذیرفته‌شدن آماده بازبینی شوند.

نکته‌ی دیگر را با نگاهی به بخش بین‌الملل جشنواره‌ی چهل‌وسوم پیشاپیش می‌توان حدس زد؛ کیفیت نمایش‌های حاضر در بخش ملل چهل‌وسومین جشنواره تئاتر فجر، ازجمله نقاط ضعف این رویداد بود. بخشی که مژگان وکیلی، مدیر بخش بین‌الملل در نشست خبری این رویداد در موردش گفت هنرمندانی از ۴۵ کشور مانند روسیه، نروژ، سوئد، کانادا، کشورهای آفریقایی و… در فراخوان جشنواره شرکت کرده‌اند. این‌که چرا با وجود شرکت هنرمندانی به گفته وکیلی از نروژ، سوئد و... در نهایت ۹ اثر با کیفیت نازل از کشورهای ارمنستان، قرقیزستان، تونس، عراق، پرتغال و ترکیه، روسیه و ازبکستان شامل هفت اثر صحنه‌ای و دو نمایش خیابانی انتخاب شد، سوالی بی‌جواب است. این‌که «امکان مراوده با کمپانی‌های مهم تئاتری چندان مساعد نیست و ‌باید بیش‌ازپیش به انزوای فرهنگی تئاتر کشور عادت کرد.» نیز نکته‌ای دردناک است که چاره‌ای جز پذیرش آن وجود ندارد. انزوایی که پس از جنگ ۱۲ روزه و فعال شدن اسنپ‌بک احتمالا بیش از پیش چهره خواهد نمایاند.

59244