به گزارش مشرق، ترخیص کالا از گمرک به عواملی چون نوع کالا، کشور مبدأ، حجم کاری گمرک، کامل بودن اسناد و حتی تغییرات ناگهانی در قوانین و بخشنامه‌ها بستگی دارد و در شرایط عادی حداقل زمان معمول برای ترخیص یک محموله استاندارد که تمامی اسناد و مجوزهای آن کامل و بدون نقص باشد حدود یک هفته کاری طول می‌کشد و ناقص بودن مدارک، دریافت مجوز از سازمان‌های مختلف و یا تغییرات ناگهانی می‌تواند مدت زمان ترخیص کالا را طولانی‌تر کند و به شکل قابل توجهی افزایش دهد؛ به طوری که از چند هفته تا حتی یک یا دو ماه نیز به درازا بکشد و منجر به رسوب کالا در گمرکات شود.
طولانی شدن فرآیند ترخیص کالا و در نهایت رسوب آنها در گمرکات کشور سال‌هاست که مورد انتقاد بسیاری از فعالان اقتصادی قرار گرفته است. بسیاری از این فعالان و بازرگانان کالای خود را وارد کشور می‌کنند، ولی به دلیل ماندن چندروز، چند هفته و بعضا چندماه در گمرکات باید مبالغ قابل توجهی را به عنوان هزینه دموراژ، هزینه حمل، خدمات بندری و گمرکی بپردازند که در نهایت باعث می‌شود قیمت تمام شده کالا افزایش یابد و واردکنندگان دیگر رغبتی به ترخیص کالا نداشته و آن را رها کنند. رها شدن کالا نیز در نهایت باعث فاسد شدن آنها یا ترخیص با تاخیر بسیار زیاد است.
بنابر نظر کارشناسان کاهش زمان ترخیص کالا مزایای زیادی برای دولت، فعالان اقتصادی و مصرف‌کنندگان دارد. از جمله اینکه با کوتاه شدن زمان توقف کالا در گمرک هزینه‌های انبارداری و سایر هزینه‌های جانبی کاهش می‌یابد. همچنین سرمایه با سرعت بیشتری به چرخه تولید و تجارت باز می‌گردد و باعث می‌شود کالاها با قیمت مناسب‌تر و سرعت بیشتر به بازار برسند. از طرفی فرآیند ساده‌تر و سریع‌تر، جذابیت بیشتری برای سرمایه‌گذاری و تجارت بین المللی ایجاد می‌کند.
در این راستا چندی پیش فرود عسگری - رئیس کل گمرک ایران در نشست خبری با خبرنگاران در توضیح چرایی معطلی کالاها در گمرکات کشور اظهار کرده بود که در کنار مشکلات مربوط به تخصیص ارز موضوعات مرتبط با ثبت سفارش هم وجود دارد، به ویژه به دلیل مشکلات مربوط به ویرایش ثبت سفارش کالاها فرآیند ترخیص کالا از گمرکات طولانی‌تر می‌شود و متولی ثبت سفارش هم وزارت صنعت، معدن و تجارت است و این مشکلات در حوزه اختیارات گمرک نیست.
رئیس کل گمرک ایران همچنین اعلام کرد که ممکن است صاحبان کالا پس از اظهار در دریافت مجوزهای موردی از جمله استاندارد، محیط زیست، غذا و دارو و ... معطلی‌هایی داشته باشند که این موارد نیز خارج از حوزه وظایف و اختیارات گمرک است.
عسگری با استقبال از برنامه وزیر اقتصاد برای کاهش زمان ترخیص کالا به سه روز در گمرکات نیز بیان کرده بود که اگر مشکلات مرتبط با تخصیص ارز و ثبت سفارش و یا سایر مجوزهای موردی برطرف شود، گمرک ایران آمادگی دارد طبق روال سال‌های قبل ترخیص کالاها از گمرکات را سه روزه انجام دهد.
در راستای اهمیت این موضوع سید علی مدنی‌زاده - وزیر امور اقتصادی و دارایی نیز اخیرا در جلسه شورای گفت‌وگوی دولت و بخش خصوصی اعلام کرد که وعده کاهش زمان ترخیص کالا به سه روز عملیاتی می‌شود و جزئیات این برنامه به‌زودی اطلاع‌رسانی خواهد شد.
مقام عالی وزارت اقتصاد همچنین عنوان کرده که اولویت فعلی وزارت اقتصاد این است که با اخذ مجوزهای لازم از دولت و اصلاح آئین‌نامه‌ها، فرآیند ترخیص کالاها به صورت سریع انجام شود. در مرحله بعد، اصلاح قانونی که موجب بروز رسوب کالا شده در دستور کار قرار دارد. لایحه اصلاح این قانون آماده و برای تصویب به مجلس ارسال خواهد شد.
به گفته وی این اقدام بخشی از برنامه ۱۰۰ روزه وزارت اقتصاد است که هفته گذشته به همکاران وزارتخانه ابلاغ شد و جزئیات آن در برنامه به صورت کامل آمده است. برنامه گمرک نیز در این بسته وجود دارد که مشخص می‌کند موانع موجود چگونه و با چه جدول زمانی برطرف خواهند شد.
وزیر اقتصاد با اشاره به اینکه یکی از مهم‌ترین پروژه‌های گمرک، هوشمندسازی فرآیندها و بهره‌گیری از ظرفیت بخش خصوصی در اداره گمرک‌ها است گفته که اصلاح سیاست‌هایی که در دولت و مجلس منجر به بروز مشکلاتی مانند تخصیص ارز، تعیین منشأ ارز و الزامات ثبت سفارش شده‌اند در دستور کار قرار دارد تا موانع قانونی برطرف و فرآیندها تسهیل شوند.
نباید از نظر دور داشت که طولانی شدن فرآیند ترخیص کالا در گمرک‌ها از جمله چالش‌های قدیمی تجارت کشور است که باعث افزایش هزینه‌ها، رسوب کالا و کاهش جذابیت سرمایه‌گذاری می‌شود. در این راستا با برنامه جامع‌ای که برای تسهیل ترخیص کالا و کاهش زمان آن به سه روز در نظر گرفته شده، اجرای موفق این طرح می‌تواند نه‌تنها هزینه‌های واردکنندگان را کاهش دهد، بلکه سرمایه را سریع‌تر به چرخه تولید و تجارت بازگردانده و کالاها با سرعت و قیمت مناسب‌تری به بازار عرضه خواهد شد.
