به گزارش همشهری آنلاین جنگنده رادارگریز F-۳۵ که زمانی نماد قدرت و پیشرفت فناوری نظامی آمریکا بود، اکنون با مشکلات جدی مالی، فنی و زمانی مواجه شده است. «نشنال اینترست» در گزارشی به این موضوع پرداخت که چرا پنتاگون باید خرید جنگنده‌های F-۳۵ را کاهش دهد و به جای آن پهپاد بخرد.
برنامه‌ی جنگنده F-۳۵ از ابتدا با این وعده مطرح شد که یک هواپیمای چندمنظوره می‌تواند نیازهای مختلف نیروی هوایی، دریایی و متحدان آمریکا را برآورده سازد. اما به مرور زمان این پروژه به نمونه‌ای کلاسیک از «غرور در تدارکات دفاعی» تبدیل شد؛ هزینه‌ها فراتر از پیش‌بینی‌ها رفتند، برنامه‌های ارتقاء با تأخیر مواجه شدند و اتکای بیش از حد به یک پلتفرم گران‌قیمت باعث محدود شدن ظرفیت نوآوری‌های دیگر شد.
ژنرال بازنشسته «جان فراری» در مقاله خود استدلال می‌کند که ایالات متحده باید خریدهای آتی F-۳۵ را کاهش داده و منابع مالی آزاد شده را به سمت پهپادها و سامانه‌های بی‌سرنشین سوق دهد؛ چرا که آینده نبردهای مدرن نه بر تعداد اندک پلتفرم‌های «گران و ممتاز» بلکه بر «انبوهی از سامانه‌های مقیاس‌پذیر» استوار خواهد بود.
این تحلیل هزینه‌های سرسام‌آور و تأخیر در به‌روزرسانی برنامه F-۳۵ را یکی از دلایل خود عنوان کرد. بر اساس برآوردهای رسمی پنتاگون، هزینه طول عمر کل برنامه F-۳۵ بیش از ۲ تریلیون دلار تخمین زده شده است. علاوه بر هزینه خرید هر فروند (حدود ۸۲ میلیون دلار)، نگهداری سالانه هر هواپیما بالغ بر ۱۲.۵ میلیون دلار می‌شود. این هزینه‌های هنگفت باعث می‌شود سهم بسیار بزرگی از بودجه دفاعی آمریکا صرف یک برنامه شود و در نتیجه سایر حوزه‌های نوآفوری، از جمله پهپادها، شبکه‌های ارتباطی و جنگ الکترونیک، با کمبود منابع مواجه شوند.
از سوی دیگر، برنامه‌ی ارتقاء موسوم به «Block ۴» که قرار بود قابلیت‌های نرم‌افزاری و سخت‌افزاری F-۳۵ را ارتقا دهد، سال‌ها عقب افتاده و میلیاردها دلار هزینه اضافی ایجاد کرده است.
همه این مشکلات موجب شده تا در هفته‌های اخیر، کشورهایی مانند اسپانیا و هند برنامه‌های خرید F-۳۵ را کنار بگذارند. همچنین کانادا، سوئیس و پرتغال نیز در تصمیم‌گیری‌های خود مردد هستند. این روند نشان می‌دهد که حتی متحدان نزدیک آمریکا هم به اتکای بیش از حد بر یک هواپیمای فوق‌گران بدبین شده‌اند.
طبق این تحلیل، تحولات جنگ اوکراین به وضوح نشان داده که برابر پدافندهای پیشرفته و جنگ الکترونیک، اتکای صرف به هواپیماهای معدود و گران‌قیمت ریسک بزرگی است. در مقابل، استفاده گسترده از پرنده بدون سرنشین، پهپادهای انتحاری و تاکتیک‌های ازدحامی توانسته در بسیاری از موارد ورق را برگرداند. این تجربه ثابت کرده که «انبوهی و سرعت تولید» بیشتر از «گران بودن یک پلتفرم» اهمیت دارد.
این مدیر سابق بخش «تحلیل و ارزیابی برنامه» در ارتش آمریکا می‌افزاید اگر در ۱۰ سال آینده خرید ۵۰۰ فروند F-۳۵ متوقف شود، حدود ۴۱ میلیارد دلار در هزینه خرید و ۳۴ میلیارد دلار از هزینه نگهداری صرفه‌جویی خواهد شد. در مجموع نزدیک به ۷۵ میلیارد دلار آزاد می‌شود که می‌تواند به سمت توسعه پهپادها و زیرساخت‌های مربوطه هدایت گردد.
برای نمونه با مبلغ فوق می‌توان این تسلیحات را خرید؛ ۱۲,۵۰۰ فروند پهپاد XQ-۵۸A Valkyrie (قیمت تقریبی هرکدام ۶ میلیون دلار)؛ یا حدود ۳,۴۰۰ فروند MQ-۲۸ Ghost Bat (هرکدام حدود ۲۲ میلیون دلار)؛ یا حدود ۶۸۰ سامانه Eurodrone (هرکدام۱۱۰ میلیون دلار)؛ یا حدود ۲,۷۰۰ فروند هواپیمای رزمی مشارکتی (CCA) (هرکدام۲۷.۵ میلیون دلار)، و همچنین امکان خرید ۳۵ هزار پهپاد کم‌هزینه و قابل صرف‌نظر (۲ میلیون دلاری) وجود دارد.
این مقایسه نشان می‌دهد که حذف بخشی از خرید F-۳۵ می‌تواند نیرویی به طور کامل متحول‌کننده در حوزه پهپادها ایجاد کند و ظرفیت عملیاتی آمریکا را در برابر دشمنان هم‌سطحش به‌طور چشمگیری افزایش دهد.
فراری به عنوان یکی از فرماندهان سابق در حوزه آزمایش موشکی تأکید می‌کند که هدف کنار گذاشتن کامل F-۳۵ نیست، بلکه کاهش خریدها و تخصیص منابع به سامانه‌هایی است که با واقعیت جنگ‌های قرن بیست‌ویکم سازگارتر هستند. نیروی هوایی آینده باید متکی بر ترکیب معقولی از پلتفرم‌های ممتاز و انبوهی از پهپادهای ارزان، شبکه‌محور و قابل چشم‌پوشی باشد. چنین رویکردی نه‌تنها واقع‌بینانه‌تر است بلکه با اصول صرفه‌جویی و اصلاح ساختار دفاعی نیز هم‌خوانی دارد.
