به گزارش اقتصادنیوز به نقل از عصرایران، در سال های اخیر ، هر گاه زمین لرزه ای در ایران رخ می دهد، بلافاصله فضای مجازی پر می شود از شایعاتی با این مضمون که "زلزله نبود و مربوط به آزمایش هسته ای" بود.
شب گذشته نیز زلزله ای در زواره، واقع در استان اصفهان رخ داد. این زلزله که 5.3 ریشتر بزرگی داشت در عمق 10 کیلومتری زمین رخ داد. با این حال صدها کیلومتر دورتر از کانون زلزله نیز احساس شد، از جمله در تهران که فاصله هوایی و مستقیم اش با کانون زلزله، حدود 270 کیلومتر است.
وسعت جغرافیایی این لرزش، بار دیگر همان شایعه قدیمی را دامن زد: بالاخره ایران بمب اتمش را تست کرد!
اما واقعیت این است که به دو دلیل علمی، این شایعه به طور صد در صد مردود است:
اول این که زلزله در عمق 10 کیلومتری زمین رخ داده است. این را نه تنها مرکز لرزه نگاری موسسه ژئوفیزیک ایران که USGS آمریکا نیز که زمین لرزه های سراسر جهان را رصد می کند؛ اعلام کرده است.
توضیح این که برای آزمایش هسته ای در زیر زمین، لازم است، حفاری عمیقی در محل آزمایش صورت گیرد چون عمق کافی برای جلوگیری از باز شدن شکاف و نشت رادیواکتیویته لازم است.
عمق لازم برای آزمایش هسته ای عوامل مختلفی چون جنس زمین، عمودی یا افقی بودن حفاری، نوع بمب و قدرت آن بستگی دارد. بیشترین عمقی که تا کنون در آن، آزمایش اتمی صورت گرفته مربوط به آمریکاست که 1.5 کیلومتر زیر زمین بوده است.
روس ها و فرانسوی ها حداکثر در عمق یک کیلومتری آزمایش اتمی انجام داده اند. گفته می شود کره شمالی هم توانسته در این عمق آزمایش اتمی انجام دهد.
آزمایش های هسته ای انگلیس و چین در عمق 800 - 700 متری بوده و هند و پاکستان نیز توانسته اند در عمق حداکثر 600 متر آزمایش هسته ای انجام دهند.
بنابراین، وقتی از عمق 10 کیلومتری کانون زلزله صحبت می کنیم، عملاً موضوع آزمایش هسته ای، منتفی است.
اما نکته دوم مربوط به نوع لرزش هاست. لرزش‌های ناشی از زلزله طبیعی و انفجار هسته‌ای زیرزمینی به راحتی توسط دستگاه‌های لرزه‌نگاری (seismographs) قابل تفکیک‌اند.
شکل موج های ناشی از زلزله و انفجار هسته ای کاملا با هم متفاوت اند؛فرکانس و دامنه ها نیز همین طور: انفجارها معمولاً موج‌های با فرکانس بالاتر و شروع تندتر دارند ولی زلزله‌ها غالباً طیف گسترده‌تر و امواج طولانی‌تر دارند.
الگوی انتشارشان نیز فرق می کند: زلزله معمولی حاصل شکستگی یک صفحه گسلی است، که باعث دو قطبی شدن حرکت می‌شود ولی انفجار مثل یک منبع نقطه‌ای کروی است و تقریباً در همه جهت‌ها فشار یکنواخت آزاد می‌کند.
با توجه به حساسیت موضوع، سازمان‌هایی مثل USGS و همچنین شبکه‌های بین‌المللی مانند CTBTO - Comprehensive Test Ban Treaty Organization از شبکه‌های لرزه‌نگاری جهانی برای تفکیک این دو نوع رویداد استفاده می‌کنند. با توجه به همین دقت نظر است که انفجارهای کرهٔ شمالی در پوونگه‌ری در سال های ۲۰۰۶، ۲۰۰۹، ۲۰۱۳ توسط لرزه‌نگارها از «زلزله طبیعی» تفکیک شدند و به‌عنوان انفجار هسته‌ای گزارش شدند.
علاوه بر لرزه‌نگاری، داده‌های ماهواره‌ای و حسگرهای گازهای رادیواکتیو هم می‌توانند انفجار هسته‌ای را از زلزله طبیعی جدا کنند.
اگر لرزش دیشب زواره، دلیلی دیگری مانند تست هسته ای یا حمله به تاسیسات هسته ای و نظامی داشت، اولاً در عمق 10 کیلومتری رخ نمی داد و ثانیاً امواج و فرکانس و الگوهای انفجاری از خود بروز می داد. اگر چنین می شد، بعد از چنان انفجاری، دنیا دچار انفجار خبری می شد نه این که فلان کانال تلگرامی پی به این راز ببرد و کسی نفهمد!
