بورس اوراق بهادار تهران در هفته منتهی به نهم مهرماه ۱۴۰۴ شرایطی پرنوسان و متفاوت را پشت سر گذاشت. فعال شدن مکانیسم ماشه و بازگشت تحریم‌های اتحادیه اروپا علیه ایران، یکی از مهم‌ترین عوامل اثرگذار بر معاملات بود که فضای بازار را با هیجان، نگرانی و البته تحلیل‌های گوناگون همراه کرد. در حالی‌که برخی از معامله‌گران انتظار داشتند بازار سهام تحت فشار شدید قرار گیرد، گروه دیگری از فعالان بر این باور بودند که بورس ایران پیش‌تر اثرات عمده تحریم‌ها را تجربه کرده و بخش زیادی از این فشارها در قیمت‌ها منعکس شده است.
از سوی دیگر، تغییرات نرخ ارز در بازار آزاد و صعود بهای دلار به بالای ۱۱۵ هزار تومان، نگاه سرمایه‌گذاران به صنایع صادرات‌محور را تقویت کرد. به این ترتیب، در کنار افت و خیز شاخص کل، شاهد جابه‌جایی نقدینگی میان صنایع مختلف و رشد تقاضا در نمادهای پتروشیمی، فلزی و معدنی بودیم. این تحولات در شرایطی رخ داد که بازار همچنان با چالش کمبود نقدینگی و تردید سرمایه‌گذاران حقیقی مواجه است. گزارش پیش‌روی خبرنگار گسترش نیوز مروری دارد بر روند معاملات از ۵ تا ۹ مهر، واکنش بورس به مکانیسم ماشه، دیدگاه فعالان بازار سرمایه و چشم‌انداز هفته آینده را در مطلب زیر بخوانید.
بورس تهران هفته را با روندی متعادل آغاز کرد. در روز شنبه (۵ مهر) شاخص کل با رشد ملایم همراه شد و صنایع دلاری مورد توجه قرار گرفتند. اما از میانه هفته با انتشار خبر فعال شدن مکانیسم ماشه، فضای بازار تغییر کرد. روز دوشنبه (۷ مهر) شاخص کل با افت قابل توجهی مواجه شد و حجم معاملات کاهش یافت. با این حال، در روزهای پایانی هفته بار دیگر تقاضا در نمادهای صادرات‌محور افزایش پیدا کرد و بخشی از افت‌های پیشین جبران شد.
آمارها نشان می‌دهد که شاخص کل در این بازه به طور کلی نوسانی نزدیک به دو درصد را تجربه کرد. گروه‌های بانکی و خودرویی در وضعیت منفی باقی ماندند، در حالی که سهام فلزی، پتروشیمی و معدنی‌ها توانستند بخشی از نقدینگی را جذب کنند.
مکانیسم ماشه یا همان بازگشت خودکار تحریم‌ها، در سطح سیاسی و اقتصادی بازتاب زیادی داشت. بازار سرمایه نیز بی‌نصیب نماند. بسیاری از معامله‌گران در روز نخست انتشار این خبر دست به فروش زدند و همین امر باعث افت دسته‌جمعی نمادها شد. با این حال، تحلیلگران معتقدند بورس ایران پیش‌تر نیز تحت شدیدترین فشارهای تحریمی قرار گرفته و بخش عمده‌ای از آثار منفی پیشاپیش در قیمت‌ها لحاظ شده است.
برخی کارشناسان بازار بر این باورند که تحریم‌های جدید اثر عملی قابل توجهی بر معاملات بورس نخواهد گذاشت، چراکه مسیرهای صادراتی و تامین مالی ایران پیش‌تر به سمت منطقه و شرکای غیراروپایی تغییر جهت داده است. در عین حال، نگرانی از محدودیت‌های مالی و بانکی در کوتاه‌مدت می‌تواند نوسانات را افزایش دهد.
فعالان بازار سرمایه در گفت‌وگوهای خود طی هفته اخیر دو دسته موضع داشتند. گروه نخست بر این نکته تأکید کردند که افت شاخص‌ها ناشی از هیجان مقطعی است و صنایع کامودیتی‌محور با توجه به نرخ بالای ارز و رشد قیمت‌های جهانی همچنان جذابیت دارند. گروه دوم اما بر ضعف نقدینگی و بی‌اعتمادی سرمایه‌گذاران خرد تأکید کرده و معتقدند برای بازگشت رونق، نیاز به تصمیم‌های حمایتی از سوی سیاست‌گذاران وجود دارد.
به گفته یکی از کارگزاران بازار، ورود سرمایه‌های تازه به بورس نیازمند ثبات در قوانین و اطمینان‌بخشی به سهامداران است. وی معتقد است اگر دولت برنامه مشخصی برای حمایت از بازار ارائه ندهد، رکود معاملاتی در ماه‌های آینده ادامه خواهد یافت. در مقابل، برخی دیگر از تحلیلگران تاکید کردند که صنایع صادراتی به دلیل رشد نرخ دلار می‌توانند در سه‌ماهه آینده سودآوری قابل توجهی را تجربه کنند.
با توجه به شرایط موجود، انتظار می‌رود بورس در هفته آینده همچنان تحت تأثیر اخبار سیاسی و اقتصادی باشد. نوسانات نرخ ارز عامل کلیدی برای جهت‌گیری صنایع خواهد بود. در صورت ادامه رشد دلار، صنایع پتروشیمی، فلزی و معدنی جذابیت بیشتری پیدا می‌کنند. در مقابل، گروه‌های بانکی و خودرویی به دلیل محدودیت‌های تحریمی و مشکلات ساختاری احتمالاً همچنان با فشار عرضه مواجه خواهند بود.
کارشناسان معتقدند اگرچه بازار در کوتاه‌مدت دچار هیجان و افت و خیز خواهد شد، اما در میان‌مدت چشم‌انداز صنایع دلاری مثبت باقی می‌ماند. بنابراین می‌توان پیش‌بینی کرد که بورس تهران در هفته آینده بیشتر با روندی نوسانی و متعادل همراه شود و سرمایه‌گذاران حرفه‌ای در صنایع صادرات‌محور فعال‌تر باشند.
