براساس اطلاعات مندرج در جدول دریافت کنندگان ارز دولتی، ۱۰۰ شرکتی که بیشترین میزان ارز ترجیحی را دریافت کرده‌اند متعلق به سه واردکننده بزرگ است که بازار کالاهای اساسی را با لابی های پشت پرده قبضه کرده و مقادیر زیادی ارز دولتی را دریافت کرده اند و حالا باید پاسخگو  باشند که چرا با وجود دریافت ارز دولتی اما قیمت کالاها در بازار چند برابر شده است و این ارزها را چه کردند؟ 

به گزارش سرویس اقتصادی تابناک، برخی نام‌ها مانند مدلل، فضلی (گروه گلرنگ) و پایداری (شرکت میهن) شاید برای مردم عادی ناآشنا باشد، اما فعالان اقتصادی از این نام‌ها به سلطان خاصی نام می‌برند ؛ به طوری که با لابی‌های مختلف موفق به دریافت حجم عظیم و بی‌سابقه‌ای از ارز دولتی برای واردات کالا‌های اساسی یا مواد اولیه شده‌اند که در آشفتگی قیمت‌ها در بازار نقش پررنگی دارند که درادامه به معرفی آنها و میزان دریافت ارز آنها اشاره می‌کنیم:

۱. خانواده مدلل (سلطان نهاده های دامی ) 

یکی از بزرگ‌ترین دریافت‌کنندگان ارز دولتی (۲۸ هزار و ۵۰۰ تومانی) در کشور برای واردات کالا‌های اساسی و نهاده‌های دامی است که براساس جداول پیش رو نشان می‌دهد که شرکت‌های زیرمجموعه مدلل توانسته است مبالغ زیادی ارز دولتی دریافت کند و در برخی بازه‌های زمانی، سهم بالایی از کل ارز تخصیص‌یافته به واردکنندگان کالا‌های اساسی را به خود اختصاص دهد. 

انحصاری شدن واردات نهاده‌ها به یک شرکت علاوه بر آنکه امنیت غذایی کشور را در معرض آسیب قرار داده است ، بازار تولیدکنندگان داخلی را هم (مانند دامداران و مرغداران) شکننده کرده است و درنهایت این عوامل موجی شده است تا هم تهیه آن برای تولیدکنندگان دشوار باشد و هم قیمت‌ها در انحصار خانواده مدلل باشد.

خانواده مدلل از عبدالعلی گرفته تا جواد، مسعود و محمد رضا؛ هرکدام با مدیریت شرکت‌هایی مانند کارخانجات «روغن نباتی نازگل« ، «سیمان صنعت سامان» ، « آب معدنی دالاهو » ، « کشت و صنعت شمال» و « کشت و صنعت ماهیدشت» شناخته می‌شوند و در صنایع مختلفی از جمله تولید روغن نباتی، سیمان، مواد غذایی و همچنین در حوزه کشت و صنعت، تخلیه، بارگیری و حتی کشتی رانی فعالیت دارند.

بسیاری خانواده مدلل را با نام «سلطان نهاده‌های دام و طیور و روغن» می‌شناسند و می‌دانند که این خانواده تأثیر زیادی بر قیمت‌ها و عرضه در بازار کالا‌های اساسی دارند به طوری که عملکرد انحصاری آنها در حوزه نهاده‌های دام و طیور باعث شده است که حدود ۴۵ درصد از کل حجم عملیات ذرت در ایران در اختیار شرکت‌های تابعه مدلل‌ها باشد.

بیشترین ارز دولتی نصیب مدلل ها شد 

امسال نیز، شرکت «کشت و صنعت ماهی‌دشت کرمانشاه»، رکورددار دریافت بیشترین ارز دولتی است که معادل ۵۱۱ میلیون دلار است و در رتبه بعدی شرکت «آوا تجارت صبا» است که درحدود ۲۹۰ میلیون دلار ارز دولتی را نصیب خانواده مدلل کرده است؛ این درحالی است که پیش‌تر تخلف ارزی ۳۱.۵ میلیون یورویی این شرکت سوژه رسانه‌ها شد؛ چراکه قرار بود طبق مهلت قانونی نسبت به واردات آن کالا اقدام کند که زمان آن گذشته بود و همچنین مبلغ تعهد آن نیز ایفا نشده باقی ماند.

سامان مدل بدهکار بزرگ بانک سرمایه

سوال اساسی این است که چگونه باوجود این پرونده‌ها، اما چگونه وزارت جهاد کشاورزی و بانک مرکزی این شرکت را در راس دریافت کنندگان ارز دولتی دارای صلاحیت تشخیص داده‌اند؟ 

البته موضوع بدهی‌های کلان بانکی فردی به نام «سامان مدلل» فرزند مسعود مدلل به بانک‌هایی مانند بانک سرمایه (بدهی ۵ هزار میلیارد ریالی) نیز پیش‌تر مطرح بود که مهر تائیدی بر استفاده از رانت و دریافت سهم عمده از ارز‌های دولتی برای واردات نهاده‌های دامی و کالا‌های اساسی، را به حواشی پیرامون این خانواده مرتبط می‌ کند. درادامه ، جدول زیر میزان دریافت ارز دولتی را از شرکت‌های وابسته به خانواده مدلل به همراه ارز تخصیص داده شده نشان می‌دهد. 

۲- محمد کریم فضلی (گروه گلرنگ)

گروه گلرنگ، با نام محمد کریم فضلی در سال ۱۳۵۱ با شرکت پاکشو بر سر زبان‌ها آمد که درابتدا با تولید محصولات شوینده و آرایشی بهداشتی فعالیت خود را آغاز کرد، اما بعد‌ها به تولید روغن‌های خوراکی (با برند اویلا و فامیلا) پرداخت و درادامه هم با افتتاح فروشگاه‌های زنجیره‌ای «افق کوروش» زیرمجموعه‌ای از این برند است. 

شرکت صنعت غذایی کورش (از زیرمجموعه‌های گروه صنعتی گلرنگ) که در لیست ۱۰ شرکت اصلی واردکننده کالا‌های اساسی قرار دارد که درسال‌های گذشته به دلیل «تخلفات تعهدات ارزی» در فهرست بانک مرکزی قرار داشت که بعد‌ها بر واردات ۱۰۰ درصدی کالا اصرار داشت و تخلف را رد کرد، اما قرار گرفتن نام این شرکت در لیست دریافت‌کنندگان ارز با «عدم رفع تعهد ارزی»، نشان دهنده این است که فرآیند واردات و عرضه به طور کامل و طبق قوانین و مهلت‌های مقرر دولتی انجام نشده است. 

این عدم شفافیت، مقدمه‌ای شد برای شروع سوء استفاده از ارز دولتی که به بی‌نظمی و التهاب در بازار کالا‌های اساسی (روغن و نهاده‌ها) دامن بزند که جدول زیر میزان دریافت ارز دولتی را از شرکت‌های وابسته به گروه گلرنگ (محمد کریم فضلی) به همراه ارز تخصیص داده شده نشان می‌دهد. 

۳- ایوب پایداری (بستنی میهن) 

سومین فردی که در صدر لیست دریافت کنندگان ارزی خودنمایی می‌کند ؛ کسی نیست جز «ایوب پایداری» که شاید بسیاری از مردم آن را با «بستنی میهن» به یاد آورند، اما این نام برای فعالان اقتصادی یادآور «مردی برای همه فصول » است که هم دستی در واردات خودرو‌های چینی با برند GAC دارد و هم درحوزه‌های کشت و صنعت ، نهاده‌های دامی و لبنیات خود را صاحب نظر می داند. 

برخی از شرکت‌های پایداری، اسم برند «میهن» به طور آشکار را یدک می‌کشد مانند «کشت و صنعت سبز غزال میهن»، اما برخی‌های دیگر نیز با اسامی ناشناس‌تر مانند «پاندا، طبیعت سبز یا دیلی مارکت» فعالیت می‌کنند. 

شرکت طبیعت سبز میهن (یکی از زیرمجموعه‌های گروه میهن) در فهرست ۱۰ شرکت برتر دریافت‌کننده ارز دولتی برای واردات کالا‌های اساسی قرار دارد؛ به طوری که این شرکت، ۱۲۷ میلیون دلار از دولت ارز دریافت کرده است که مشخص نیست که آن را با چه قیمتی به بازار برنج عرضه کرده است که باعث افزایش سه برابری قیمت برنج تنها در عرض چند ماه شد و هم آنکه با عرضه قطره چکانی آن به بازار عطش تقاضا را دربازار افزایش داد تا سود بیشتری به جیب بزند.  درادامه جدول زیر، میزان دریافت ارز دولتی را از شرکت‌های وابسته به گروه میهن (ایوب پایداری) به همراه ارز تخصیص داده شده نشان می‌دهد.