به گزارش خبرنگار رکنا، سردار علی ولی‌پور گودرزی، رییس پلیس آگاهی تهران، به‌مناسبت هفتهٔ فراجا در دومین روز هفته مهمان رکنا بود و در گفت‌وگویی تفصیلی با مهدی ابراهیمی سردبیر رکنا به تشریح عملکرد یک‌سالهٔ پلیس آگاهی پایتخت پرداخت.
محورهای گفت‌وگو با سردار گودرزی شامل روند کاهش وقوع انواع جرایم، دستاوردهای عملیات محور، کنترل مجرمان پس از آزادی، تغییر الگوی سرقت، نقش مردم و نهادها در پیشگیری و ضرورت تقویت تعامل میان دستگاه‌ها بود.
در ادامه گفتگو با رئیس پلیس آگاهی تهران را باهم می خوانیم.
یک‌سال از هفته فراجا سال 1403 گذشته؛ با توجه به تغییرات اقتصادی کشور، نسبت به این یک سال چه نوع تغییراتی در جرایم پایتخت داشتیم —از کشفیات تا اقدامات مجرمانه؟
ابتدا باید قدردانی کنم از تلاش شبانه‌روزی همکارانم که بی‌منت کار می‌کنند تا خدمتگزار مردم باشند. از اواخر سال 1401 ما تمرکز جدی روی موضوع سرقت داشتیم؛ پلیس آگاهی، پلیس پیشگیری و یگان‌های دیگر با تقسیم‌کار دقیق و دستگیری‌های هدفمند وارد عمل شدند. نتیجهٔ این برنامه‌ریزی و هماهنگی این بود که از اوایل سال 1402روند رشد بی‌رویهٔ سرقت متوقف شد و در مجموع در سال 1402حدود 12 درصد کاهش وقوع جرم را ثبت کردیم؛ علاوه بر این، کشفیات افزایش چشمگیری داشته است.
همکاری قضایی ، به‌ویژه دادستانی و ریاست دادگستری،بسیار موثر بود؛ جلسات مستمر پیرامون پرونده‌های باندی و کیفی برگزار شد و بازپرس‌های ویژه تعیین گردیدند. برای مجرمان خشن نیز تدابیر قاطع پیش‌بینی شد.
در صحنه‌های دستگیری با اجرای قانون و «به‌کارگیری سِنا» (اقدامات قانونی و قاطع در صحنه) آنها را مهار می‌کنیم تا بازدارنده باشد. برخی از عوامل سرقت‌های مسلحانه تحت تعقیبِ کیفری سخت‌تری قرار گرفتند و در مواردی کیفرخواست «محاربه» صادر و احکام اجرا شده است.
هدف ما این است که نشان دهیم امنیت شوخی‌بردار نیست و برخورد قاطع می‌تواند بازدارندگی ایجاد کند.
بعد از آزادی محکومان، آیا کنترلی روی آنها صورت می‌گیرد؟ سیستم نظارتی‌تان چگونه است؟
بله، کنترل پس از آزادی یکی از محورهای مهم کاری ماست. از لحظه‌ای که زندان اعلام آزادی می‌کند، ما عملیات کنترل را آغاز می‌کنیم. متهمینی که آزاد می‌شوند بر اساس سطح تهدید تقسیم‌بندی می‌گردند: مجرمین سطح یک توسط معاونت‌های تخصصی پلیس آگاهی تحت کنترل دقیق قرار می‌گیرند؛ متهمین با اهمیت کمتر توسط پایگاه‌ها و تجسس کلانتری‌ها رصد می‌شوند. برای افراد دارای سابقهٔ متعدد (مثلاً چهار پرونده یا بیشتر)، پابند الکترونیکی نصب می‌کنیم تا حتی پس از آزادی نیز تحت نظارت باشند. این سازوکارها تأثیرگذار بوده و به شناسایی و جلوگیری از تکرار جرم کمک می‌کند.
این کنترل چقدر تاثیرگذار بوده است؟
خیلی تأثیرگذار است. ترکیبِ تقسیم‌بندی مجرمان، نصب پابند الکترونیکی و نظارت میدانی باعث شده که شاهد کاهش قابل‌توجهِ تکرار جرم باشیم. افزون بر این، پس از دستگیری متهمین، با هماهنگی قضایی منازل و مخفیگاه‌ها مورد بازرسی قرار می‌گیرند که منجر به کشف اموال مسروقه و رفع نگرانی مردم می‌شود. این روند هم به افزایش رضایتمندی کمک کرده و هم به ما امکان داده که پرونده‌های معوق را پیگیری کنیم.
دربارهٔ سرقت مسلحانه / الگوی سرقت‌ها تغییر کرده؛ چه اقداماتی موجب این تغییر شده است؟
در گذشته سرقت‌های مسلحانه هدفمندتری مثل طلافروشی‌ها بیشتر دیده می‌شد، اما امروز بیشتر با زورگیری مسلحانه یا سرقت از منازل مواجه‌ایم. چند عامل باعث این تغییر الگو شده است: اول اینکه بسترهای اقتصادی و بانکی تغییر کرده ، دولت الکترونیک و کاهش نقدینگی در بانک‌ها باعث شده که بانک‌ها دیگر هدف آسانی برای سرقت نباشند.
دربارهٔ طلافروشی‌ها، ما سیاست «تمرکزگرایی صنف» را تشویق و پیگیری کردیم؛ تجمیع طلافروشی‌ها در بازارها و پاساژهای تحت پوشش نگهبانی و حضور پلیس، امکان کنترل بهتر را فراهم کرده است.
همزمان به طلافروش‌ها و صنوف آموزش دادیم و از آنها خواستیم در محل‌هایی فعال شوند که پوشش حفاظتی و نظارتی دارد.
دربارهٔ سرقت منزل نیز بارها هشدار داده‌ایم که نگهداری طلا و ارز در منزل خطرناک است و سارقین منزل برای برخی «تجارت پرسود» شده‌اند؛ پلیس آگاهی با شدت با این جرایم برخورد کرده و پرونده‌های مسلحانه را دنبال می‌کنیم.
نتیجهٔ این اقدامات کاهش حدود ۲۲ درصدی سرقت منزل و کاهش بیش از ۶۳ درصدی در سرقت‌های مسلحانه (نسبت به سال گذشته) بوده است.
نمونهٔ پرونده‌هایی که به محاربه ختم شد را هم اشاره کردید. این برخوردها چه اثرات بازدارنده‌ای داشت؟
این برخوردها بسیار بازدارنده‌اند، وقتی با یک باند سریالی که با سلاح وارد منازل می‌شدند برخورد قاطع می‌کنیم و در مواردی کیفرخواست محاربه صادر می‌شود و احکام اجرا می‌گردد، پیام واضحی به مجرمان ارسال می‌شود که ادامهٔ فعالیت برای آنها گران تمام خواهد شد. همین دستگیری‌های هدفمند و کشفیات سلاح غیرمجاز یکی از عوامل اصلی کاهش وقوع جرایم است.
کاهش سن مجرمان / آیا واقعاً سن مجرمان پایین آمده؟ توصیه شما برای جلوگیری از سوق یافتن نوجوانان به جرم چیست؟
پایین آمدن سن مجرمان به‌صورت جزئی و نه بسیار چشمگیر رخ داده است؛ تا حدی دلیلش افزایش دسترسی و هوشمندی نسل جدید و امکاناتی است که در اختیار نوجوانان هست. بچه‌های امروز مهارت‌های فنی بالاتری دارند و بعضاً فکر می‌کنند راه صدساله را یک‌شبه می‌توان رفت.
راهکار ما دو شاخه است: اول، برخورد قضایی و اصلاحی برای کسانی که زیر سن قانونی‌اند
هدف اصلاح و بازگرداندن آنهاست؛ دوم، پیشگیری اجتماعی و آموزشی
این باید از خانواده آغاز و در مدرسه و دانشگاه ادامه یابد. تعامل با آموزش‌وپرورش و دستگاه‌های فرهنگی ضروری است تا از ترک تحصیل پیشگیری شود، چون آمار نشان می‌دهد کسانی که تحصیل را ادامه می‌دهند کمتر درگیر جرایم می‌شوند.
نقش مردم و صنوف در این موفقیت‌ها چقدر بوده؟ چه کارهایی برای ردیابی اموال و مال‌خرها انجام داده‌اید؟
مردم نقش محوری دارند؛ بسیاری از کشفیات نتیجهٔ گزارش‌های مردمی است. اگر مردم بی‌تفاوت باشند، ما این میزان کشف را نخواهیم داشت. دربارهٔ مال‌خرها، ما از روش «مهندسی معکوسِ ردیابی اموال» استفاده می‌کنیم: وقتی اموالی کشف می‌شود، مسیر ورود کالا تا فروشنده و مال‌خر را پیگیری می‌کنیم. برای صنوف هم کارگاه‌های آموزشی گذاشتیم، دفترچه راهنما منتشر کردیم و از آنها خواستیم هنگام بازرسی توسط پلیس منبع اموال را توضیح دهند. این اقدام‌ها موجب شده مال‌خرها شناسایی شوند و از آنها به سارقان برسیم؛ بلافاصله پس از دستگیری، منازل و مخفیگاه‌ها با حکم قضایی بازرسی می‌شوند که منجر به کشف اموال و افزایش رضایت شهروندان می‌گردد.
چه اقداماتی برای کاهش زمان «فاصلهٔ وقوع تا کشف» انجام داده‌اید؟
ما آموزشهای تخصصی برای کارآگاهان داریم .روزهای پنجشنبه نشست‌های آموزشی که کارآگاهان قدیم تجربیاتشان را به نسل جدید منتقل کنند و ابزار و تجهیزات نوین فراهم کرده‌ایم. پرونده‌های مهم و باندی بلافاصله به پلیس آگاهی ارجاع می‌شوند تا در کلانتری معطل نمانند؛ بازسازی صحنه، تحقیقات فنی و تنظیم گزارشات به‌موقع را تقویت کردیم. اصل کار ما دستگیری هدفمندِ باندهاست؛ وقتی باندی شناسایی و منهدم می‌شود، تکرار جرم کاهش می‌یابد و فاصلهٔ وقوع تا کشف کوتاه می‌شود.
چه پیشنهادی به دستگاه‌های دیگر (شهرداری، اداره برق، صداوسیما و غیره) دارید تا در کاهش جرم همکاری کنند؟
تعامل بین‌دستگاهی ضرورت است: روشنایی معابر، ساماندهی پارکینگ‌ها، اطلاع‌رسانی و آموزش از طریق صداوسیما و رسانه‌ها، تشویق نصب ردیاب برای خودرو و موتور سیکلت و ساخت بناهای ایمن، همه جزء وظایف دستگاه‌هاست. ما از همکاری قوه قضاییه قدردانی می‌کنیم اما سایر دستگاه‌ها باید نقش خود را ایفا کنند تا پیشگیری مؤثر شود.
جمع‌بندی پایانی؟ چه پیامی برای مردم دارید؟
ترکیبِ «قانون بازدارنده» و «فرهنگ‌سازی مستمر» باید همزمان پیگیری شود. قانون باید به‌صورتی بازدارنده تدوین شود تا تخلف صرفه نداشته باشد و فرهنگ‌سازی در تمام سطوح ، از خانواده تا مدرسه و رسانه ، ادامه یابد.
از مردم می‌خواهم هر اطلاع و مشاهداتی دارند به پلیس اطلاع دهند؛ ما متعهدیم هر گزارش را پیگیری کنیم حتی اگر در ابتدا ناقص باشد. پلیس با تمام توان، شبانه‌روزی کار می‌کند تا امنیت و آسایش مردم را تأمین کند.
