اهمیت کریدور شمال زمانی دوچندان می‌شود که بدانیم مسیرهای جایگزین، مانند کانال سوئز یا مسیرهای دریایی از جنوب آسیا، با چالش‌های امنیتی، هزینه‌های بالا و زمان طولانی مواجه‌اند. ایران با موقعیت جغرافیایی ممتاز خود، می‌تواند مسیر کوتاه‌تر، امن‌تر و اقتصادی‌تری را برای انتقال کالا میان شمال و جنوب فراهم کند. این مزیت راهبردی، نه‌تنها برای کشورهای منطقه بلکه برای بازیگران جهانی نیز جذاب است و ایران را به یک بازیگر کلیدی در زنجیره تأمین جهانی تبدیل می‌کند.
در همین راستا، دولت آمریکا با اعمال تحریم‌های گسترده و فشارهای سیاسی، تلاش کرده تا مانع از توسعه این کریدور شود. هدف اصلی واشنگتن، جلوگیری از تبدیل ایران به یک مرکز ترانزیتی منطقه‌ای است که بتواند با دور زدن تحریم‌ها، درآمدهای پایدار و نفوذ ژئوپلیتیکی کسب کند. از کارشکنی در پروژه‌های مشترک با روسیه و هند گرفته تا فشار بر شرکت‌های حمل‌ونقل و بیمه، همه نشان از نگرانی آمریکا نسبت به جایگاه ایران در این مسیر دارد.
با این حال، ایران با تکیه بر دیپلماسی منطقه‌ای و همکاری با کشورهای همسو، توانسته بخش‌هایی از این کریدور را فعال نگه دارد. توافقات با روسیه، هند، آذربایجان و حتی برخی کشورهای اروپایی نشان می‌دهد که اراده سیاسی برای توسعه این مسیر وجود دارد. در کنار آن، سرمایه‌گذاری در بنادر چابهار و بندرعباس، توسعه خطوط ریلی مانند رشت–آستارا و تقویت زیرساخت‌های لجستیکی، گام‌هایی مؤثر در جهت تحقق اهداف این کریدور است.
در نهایت، کریدور شمال–جنوب نه‌تنها یک مسیر حمل‌ونقل است، بلکه نمادی از مقاومت اقتصادی ایران در برابر فشارهای خارجی و تلاش برای ایفای نقش مستقل در نظم نوین جهانی است. اگر ایران بتواند این مسیر را به‌طور کامل فعال کند، نه‌تنها تحریم‌ها را بی‌اثر خواهد کرد، بلکه به الگویی برای کشورهای دیگر در مقابله با سلطه‌جویی‌های اقتصادی تبدیل خواهد شد.
وزیر راه و شهرسازی گفت: کریدور ریلی و جاده‌ای کلاله (ارس) که کشورمان در حال حاضر بر بخش جاده‌ای آن تاکید دارد، مسیری است که کشور آذربایجان را از خاک ایران دوباره وارد نخجوان می‌کند و این مسیر ادامه دارد بنابراین همچنان این کریدور با محوریت ایران همچنان پابرجاست.
با توافق طرح «صلح و توسعه» و ورود آمریکا به کریدور زنگزور یا همان TRIPP این ادعا مطرح شده که هدف از این توافق کریدوری، ایجاد پایگاه جدیدی برای آمریکا در شمال غرب آمریکا و حذف ایران از کریدورهای ترانزیتی منطقه‌ای بوده است و واگذاری ٩٩ ساله حق انحصاری مدیریت کریدور زنگزور به آمریکا این نگرانی و تهدید را ایجاد کرده که ایران در تبادلات منطقه‌ای و قفقاز محدود شود.
«فرزانه صادق»، وزیر راه و شهرسازی درباره ادعاهای مطرح شده مبنی بر حذف ایران از مسیر ترانزیتی زنگزور و مبادلات ترانزیتی ایران در این مسیر با وقوع تحولات اخیر و توافق صلح و توسعه تاکید کرد: حذف ایران از این کریدور اساسا معنا ندارد. کریدور ریلی و جاده‌ای کلاله (ارس) که کشورمان در حال حاضر بر بخش جاده‌ای آن تاکید دارد، مسیری است که کشور آذربایجان را از خاک ایران دوباره وارد نخجوان می‌کند و این مسیر ادامه دارد بنابراین همچنان این کریدور با محوریت ایران همچنان پابرجاست.
وی ادامه داد: آن مسیری که کشور ارمنستان درباره آن با کشور آمریکا به تفاهمنات اولیه رسیده، اساسا مسیری نیست که به خاک کشور ما ارتباط پیدا کند.
وزیر راه و شهرسازی گفت: به ضرس قاطع می‌توانم بگویم که با تامین منابع مالی که اولویت قرار دارد، به سرعت کریدور ارس را تکمیل می‌کنیم و این مسیر منطقه تقویت خواهد شد.
صادق افزود: اما باید توجه داشت مسیر که آنها (آمریکا و ارمنستان) درباره آن به تفاهم اولیه رسیده‌اند از ارتفاعات سنگینی عبور می‌کند که بعید است که در آینده نزدیک تمکیل شود. حال اینکه کریدور ارس – کلاله پابرجاست البته به شرطی که بتوانیم هر چه سریع تر زیرساخت‌های آن را تکمیل کنیم.
وی درباره زمان تکمیل این کریدور گفت: واقعیت این است تونل‌های سختی در مسیر وجود دارد و نیاز به علمیات عمرانی قابل توجهی دارد اما امیدواریم با تامین منابعی که انجام خواهد شد، ظرف یک سال آینده این کریدور را به سرانجام برسانیم.
وزیر راه و شهرسازی همچنین درباره تضمین عبور بار روسیه و آذربایجان از مسیر راه آهن رشت-آستارا اظهار داشت: عدد و رقم پیش بینی شده این است که مسیر رشت- آستار ظرفیت عبور ١۵ میلیون تن بار را داشته باشد اما نکته مهم این است که ۵ میلیون تن با تفاهمنامه بین آذربایجان و روسیه تضمین شده است.
توجه داشته باشیم که ریل آذربایجان موجود و حاضر است اما به جهت مسیر ریلی رشت- آستارا وارد تعامل و مفاهمه شده و تضیمن عبور حداقل ۵ میلیون تن بار را دریافت کرده است.
صادق تاکید کرد: وقتی کشور واسط تضمین ۵ میلیون تن بار را گرفته قطعا روسیه هم این مسیر را برای انتقال بار انتخاب می‌کند. نکته مهم دیگر این است که تجار هندی و پاکستانی بیشترین پیگیری را برای راه اندازی این مسیر ریلی دارند چراکه متوجه هستند که اتصال١۶٢ کیلومتر راه آهن تا چه میزان می‌تواند در کاهش هزینه‌های حمل و نقل بار موثر است.
