به گزارش اقتصادنیوز، سازندگی نوشت: در مرکز خرید پایتخت، جایی که تب‌وتاب تکنولوژی هر روز داغ‌تر می‌شود، امیر جوان ۳۰ ساله‌ای که ماه‌ها برای خرید یک گوشی موبایل، پولش را پس‌انداز کرده با نگاهی پر از تردید به ویترین فروشگاهی خیره شده است. قیمت آیفون ۱۷ پرومکس نیامده سر به فلک کشیده و تا ۳۴۰ میلیون تومان فروش می‌رود. دیروز در یکی از استارت‌آپ‌های فروش به فاصله چند ساعت اعلام شد که تمام آیفون‌های ۱۷ پرومکس به فروش رفته است!
در روزگاری که طبقه متوسط ایرانی زیر فشار تورم و ناامیدی از آینده له می‌شود، صف خرید آیفون ۱۷ با قیمت ۳۴۰ میلیون تومان، چیزی بیش از عطش تکنولوژی است. آنچه می‌بینیم، نشانه‌ای از بحران هویت و میل به دیده شدن در جامعه‌ای فرسوده است. آیفون دیگر ابزار ارتباط نیست، سند تفاخر است؛ مدرک شأن است؛ تکه‌ای از جهان ممنوعه و رویاهای مدرن. در کشوری که فرصت پیشرفت واقعی روزبه‌روز محدودتر می‌شود، نمایش ظاهری موفقیت، جای موفقیت واقعی را گرفته است. مردم برای گوشی‌ای صف می‌کشند که شاید نتوانند آن را راحت بخرند اما می‌توانند با آن شبیه کسانی باشند که آینده دارند. در اینجا، مصرف کالای لوکس نه از وفور که از فقدان می‌آید. فقدان امید، فقدان امنیت و فقدان اعتماد. آیفون در ایران فقط یک کالا نیست؛ نوعی تسلّی برای جمعی که می‌خواهند در برابر واقعیت موجود، چشم ببندند و خود را در وضعیت ناگواری که هستند، نادیده بگیرند. همین مدل گوشی در آمریکا تنها ۱۲۶ میلیون تومان ارزش دارد. با این حال ۳۴۰ میلیون تومان که برای یک گوشی موبایل عددی نجومی است نه‌تنها مانعی برای برخی نیست بلکه به نمادی از پرستیژ، تمایز اجتماعی و پیوستن به دنیای مدرن تبدیل شده است.
با ورود رسمی آیفون ۱۷ پرومکس به بازار ایران، قیمت‌های نجومی این گوشی و هزینه‌های رجیستری آن بار دیگر توجه‌ها را به خود جلب کرده است. از ۲۸ شهریور ماه که عرضه جهانی این مدل آغاز شد، کمتر از ۲۰ روز گذشته و حالا رویه تجاری واردات آن در ایران کلید خورده است. طبق اعلام واردکنندگان، شناسه ارزش گمرکی آیفون ۱۷ در سامانه ثبت سفارش گمرک تأیید شده و امکان رجیستری این گوشی‌ها فراهم است. با این حال قیمت‌های اعلام شده برای آیفون ۱۷ پرومکس در بازار ایران بین ۲۹۵ تا ۳۴۰ میلیون تومان است در حالی که همین مدل در آمریکا و امارات به ترتیب حدود ۱۲۶ و ۱۶۰ میلیون تومان به فروش می‌رسد.
میثم طلعتی که فعال بازار موبایل است گفت: دو روز پیش یک شرکت موفق به واردات رسمی این گوشی‌ها شده و کد رجیستری روی کارت گارانتی آنها درج شده است. او با اشاره به نظارت بر قیمت‌ها، گران‌فروشی را غیرممکن دانست و افزود که قیمت تمام شده این گوشی‌ها با احتساب حقوق گمرکی و سود بازرگانی تا سقف ۱۵ درصد تعیین می‌شود. با این حال برخی سایت‌های فروش آنلاین، قیمت‌هایی بیش از ۳۰۰ میلیون تومان برای این مدل اعلام کرده‌اند. فروشندگان بازار معتقدند این قیمت‌ها حبابی است و توصیه می‌کنند، خریداران تا کاهش قیمت‌ها در یک ماه آینده صبر کنند. به گفته یکی از فروشندگان، پارت‌نامبرهای مختلف آیفون ۱۷ از جمله مدل‌های چین (دو سیم‌کارته)، سنگاپور (یک سیم‌کارته) و آمریکا و عربستان (پشتیبانی از ای‌سیم) در قیمت‌گذاری تأثیر دارند. برای مثال آیفون ۱۷ پرومکس ۲۵۶ گیگابایتی با پارت‌نامبر چین حدود ۲۰۵ میلیون تومان قیمت دارد اما با افزایش نرخ دلار، این قیمت نیز بالا رفته و انتظار می‌رود به‌زودی کاهش یابد. هزینه رجیستری این گوشی‌ها نیز برای مدل ۲۵۶ گیگابایتی حدود ۳۵ تا ۴۰ میلیون تومان و برای مدل ۵۱۲ گیگابایتی ۴۹ تا ۵۰ میلیون تومان اعلام شده است. در مقایسه با بازار جهانی، قیمت آیفون ۱۷ پرومکس ۲۵۶ گیگابایتی در آمریکا حدود ۱۳۷ میلیون و ۸۸۵ هزار تومان و در امارات ۱۵۹ میلیون و ۵۹۵ هزار تومان است.
در ترکیه اما قیمت این مدل به ۳۵۸ میلیون و ۸۰۰ هزار تومان می‌رسد که حتی از ایران هم گران‌تر است. با توجه به متوسط حقوق ماهانه ۲۰ میلیون تومانی در ایران، خرید این گوشی نیازمند پس‌انداز بیش از ۱۵ ماه حقوق است، در حالی که در آمریکا و امارات به ترتیب با حقوق یک ماه، می‌توان ۴ یا ۳ دستگاه از این مدل خرید.
در جامعه‌ای با شکاف طبقاتی شدید، میل روانی به «شبیه شدن» به طبقات بالاتر بسیار قوی است. آیفون در ذهن جمعی ایرانی‌ها، نماد جهانی طبقه بالا و زندگی مرفه است.
خرید آن ولو با قرض، وام یا فروش دارایی، راهی برای محو موقت احساس فرودستی است. چنین خریدی، نوعی مقاومت نمادین در برابر تبعیض اقتصادی است.
از منظر جامعه‌شناسی، خرید گوشی آیفون، به‌ویژه مدل‌های گران‌قیمت مانند آیفون ۱۷ پرومکس، فراتر از یک انتخاب کاربردی برای رفع نیازهای ارتباطی، معانی و کارکردهای اجتماعی متعددی دارد. در جوامع مدرن به ویژه در ایران که شکاف طبقاتی و تفاوت‌های اقتصادی-اجتماعی برجسته است، آیفون به‌عنوان یک کالای لوکس و نماد جایگاه اجتماعی عمل می‌کند.
بر اساس نظریه‌های جامعه‌شناسی مصرف مانند نظریه تورستن وبلن درباره مصرف نمایشی، خرید چنین کالاهایی اغلب با هدف نمایش ثروت، تفاخر و تمایز اجتماعی انجام می‌شود. آیفون به دلیل قیمت بالا و برندینگ قدرتمند خود به ابزاری برای ابراز هویت و کسب منزلت اجتماعی تبدیل شده است به‌ویژه در میان قشر مرفه یا افرادی که می‌خواهند، خود را در این طبقه جای دهند. در ایران، جایی که قیمت آیفون ۱۷ پرومکس (حدود ۲۹۵ تا ۳۴۰ میلیون تومان) معادل بیش از ۱۵ ماه حقوق متوسط یک فرد است، خرید این گوشی می‌تواند نشانه‌ای از دسترسی به منابع مالی قابل توجه یا تمایل به جبران کمبودهای اجتماعی از طریق مصرف باشد. این پدیده را می‌توان با مفهوم «سرمایه فرهنگی» پیر بوردیو نیز تحلیل کرد، جایی که انتخاب برندهای خاص مانند اپل، نشان‌دهنده سلیقه‌ای متمایز و تلاش برای پیوستن به گروه‌های اجتماعی خاص است.
علاوه بر این، آیفون در ایران به دلیل محدودیت‌های اقتصادی و تفاوت قیمت با بازارهای جهانی (مثلاً ۱۳۷ میلیون تومان در آمریکا) به نمادی از جهانی شدن و دسترسی به فرهنگ غربی تبدیل شده است. این موضوع در میان جوانان که تحت تأثیر شبکه‌های اجتماعی و فرهنگ جهانی هستند، برجسته‌تر است و خرید آیفون می‌تواند تلاشی برای همگامی با روندهای جهانی یا نمایش سبک زندگی مدرن باشد. از سوی دیگر، جامعه‌شناسی انتقادی ممکن است این رفتار را به‌عنوان نشانه‌ای از مصرف‌گرایی و تأثیر سرمایه‌داری جهانی بر ارزش‌های محلی تفسیر کند، جایی که افراد تحت فشار تبلیغات و هنجارهای اجتماعی به خرید کالاهایی ترغیب می‌شوند که لزوماً با نیازهای واقعی آنها همخوانی ندارد. با این حال برخی فروشندگان به «حباب قیمت» اشاره کرده‌اند و توصیه می‌کنند که خریداران برای کاهش قیمت صبر کنند که نشان‌دهنده، آگاهی نسبی جامعه از ارزش واقعی این کالا در برابر قیمت نجومی آن است.
در مجموع، خرید آیفون در ایران نه‌تنها یک تصمیم اقتصادی بلکه عملی اجتماعی است که با مفاهیمی چون هویت، جایگاه، تمایز و تأثیرات جهانی‌سازی گره خورده است.
در نهایت باید این را گفت که پدیده خرید آیفون ۱۷ با قیمت ۳۴۰ میلیون تومان، آینه‌ای از چند بحران توأمان در جامعه ایران است. اول بحران هویت طبقه متوسط؛ دوم بحران اعتماد به آینده اقتصادی؛ سوم بحران معنا در زندگی روزمره؛ و در آخر گسترش نمایش‌گرایی به جای تجربه واقعی زیستن.
به همین دلیل صف خرید آیفون ۱۷ فقط صف خریداران یک کالای لوکس نیست؛ صفی است برای دیده شدن، برای احساس بودن و برای فرار از فراموشی!
