بازار عرضه اولیه سهام در ایالات متحده پس از چند سال رکود دوباره جان گرفته و موج تازه‌ای از ورود شرکت‌ها به بورس، بار دیگر نگاه‌ها را به سمت این بخش از بازار سرمایه معطوف کرده است. درحالی‌که آمارها از رشد قابل‌توجه تعداد و ارزش عرضه‌های اولیه حکایت دارند، سهولت مشارکت سرمایه‌گذاران خرد نیز بیش از هر زمان دیگری در تاریخ بازار سهام آمریکا فراهم شده است. اما کارشناسان این حوزه تاکید می‌کنند که این گشایش تازه، اگر با درک درست از ماهیت پرنوسان عرضه‌های اولیه همراه نباشد، می‌تواند به تجربه‌ای زیان‌بار برای سرمایه‌گذاران تبدیل شود.
بر اساس گزارش وال‌استریت ژورنال، از ابتدای سال ۲۰۲۵ تاکنون بیش از ۱۶۰ شرکت سهام خود را در بورس‌های ایالات متحده عرضه کرده‌اند؛ درحالی‌که در مدت مشابه سال گذشته تنها ۱۰۶ عرضه اولیه انجام شده بود. یک شرکت تحقیقاتی پیش‌بینی کرده است تا پایان سال جاری میلادی تعداد عرضه‌ها به حدود ۱۵۰ مورد برسد و در سال آینده نیز بیش از ۲۵۰ شرکت جدید وارد بورس شوند و در مجموع بیش از ۵۰میلیارد دلار سرمایه جذب کنند؛ رقمی که نسبت به سال جاری افزایشی ۵۰درصدی نشان می‌دهد.
تحلیلگران روند کنونی عرضه اولیه‌ها را نشانه‌ای از بازگشت اعتماد به بازار سرمایه و افزایش تمایل شرکت‌ها به تامین مالی از طریق بورس می‌دانند. دوران رکود اقتصادی و بی‌ثباتی‌های پس از پاندمی کرونا موجب شده بود بسیاری از شرکت‌ها عرضه اولیه خود را به تعویق بیندازند. اکنون اما با ثبات نسبی اقتصاد و تقاضای فزاینده برای سهام شرکت‌های فناوری‌محور، بازار IPO بار دیگر به جریان افتاده است.
در میان عرضه‌های موفق امسال، نام شرکت‌هایی دیده می‌شود که رشد خیره‌کننده‌ای را تجربه کرده‌اند. شرکت Core Weave که در حوزه رایانش ابری مبتنی بر هوش مصنوعی فعالیت دارد، از زمان عرضه در ماه مارس تاکنون ۲۴۰درصد رشد قیمتی داشته است. همچنین شرکت Circle Internet Group، ناشر استیبل‌کوین معروف USDC، از زمان ورود خود به بورس در ژوئن ۳۲۸درصد افزایش قیمت را ثبت کرده است. این ارقام باعث شده‌اند توجه گسترده‌ای به بازار عرضه‌های اولیه جلب شود و بسیاری از سرمایه‌گذاران خرد در پی آن باشند که چگونه می‌توانند در این موج جدید مشارکت کنند.
برخلاف سال‌های گذشته که عرضه‌های اولیه تقریبا در انحصار سرمایه‌گذاران نهادی و ثروتمندان بزرگ بود، اکنون پلتفرم‌های آنلاین کارگزاری مانند Robinhood و چند شرکت دیگر شرایط را برای مشارکت سرمایه‌گذاران خرد فراهم کرده‌اند. این تحول را برخی ناظران دموکراتیزه‌شدن بازار IPO توصیف می‌کنند، چرا که افراد عادی نیز می‌توانند سهام شرکت‌های تازه‌وارد را در همان مراحل ابتدایی خریداری کنند.
برای نمونه، در پلتفرم رابین‌هود هر فرد بالای ۱۸ سال بدون نیاز به حداقل موجودی حساب می‌تواند در عرضه‌های اولیه شرکت کند، درحالی‌که در فیدلیتی تنها مشتریان ممتاز با مانده حساب بالا مجاز به مشارکت هستند. با این حال، ورود آسان به معنای تخصیص قطعی سهام نیست. هر کارگزاری تنها بخشی از سهام عرضه‌شده را از متعهد پذیره‌نویس دریافت می‌کند و آن را میان مشتریان خود تقسیم می‌کند؛ بنابراین سرمایه‌گذار ممکن است کمتر از مقدار درخواستی خود سهم دریافت کند یا اصلا سهامی به او تخصیص داده نشود.
فرآیند مشارکت نیز نیازمند ثبت «اعلام علاقه‌مندی» پیش از عرضه رسمی است؛ اقدامی غیرالزام‌آور که در آن سرمایه‌گذار تعداد سهام مورد نظر خود را اعلام می‌کند. پس از تعیین قیمت نهایی و جزئیات عرضه، سفارش نهایی تایید می‌شود، اما همچنان هیچ تضمینی برای دریافت سهم در نظر گرفته نمی‌شود.
به گفته آنتونی دنیه، مدیرعامل آمریکای Webull، نحوه تخصیص سهام میان مشتریان در کارگزاری‌ها متفاوت است. برخی شرکت‌ها به مشتریان وفاداری که در عرضه‌های پیشین شرکت کرده‌اند اولویت می‌دهند، برخی دیگر اولویت را به کسانی می‌دهند که موجودی بالاتری دارند و برخی نیز ترتیب ثبت‌سفارش را ملاک تقسیم قرار می‌دهند. از این رو، مشارکت در IPO برای هر سرمایه‌گذار تجربه‌ای منحصربه‌فرد است و ممکن است نتیجه آن با انتظار اولیه تفاوت زیادی داشته باشد.
در کنار جذابیت‌های احتمالی، کارشناسان مالی هشدار می‌دهند که بازار عرضه اولیه ذاتا پرنوسان و سفته‌بازانه است. مارسل میو، برنامه‌ریز مالی در شرکت Simplify Wealth Planning، می‌گوید: «بزرگ‌ترین خطرات در IPOها نوسان شدید و ارزش‌گذاری بیش از اندازه است. قیمت‌ها در روزهای اول ممکن است جهش بزرگی داشته باشند اما سقوط‌های سریع نیز بسیار شایع است.»
نمونه اخیر این وضعیت شرکت Figma است. سهام این شرکت طراحی نرم‌افزار در روز نخست عرضه خود در ۳۱ژوئیه بیش از سه برابر شد، اما طی دو ماه بعد بیش از ۵۰ درصد از ارزش خود را از دست داد. چنین مثال‌هایی یادآور این واقعیت هستند که هیجان اولیه بازار لزوما به معنای سود پایدار نیست و ورود بدون تحلیل به این نوع سهام می‌تواند زیان‌بار باشد.
کارشناسان توصیه می‌کنند سرمایه‌گذاران پیش از خرید سهام عرضه اولیه، شرکت مورد نظر را از نظر مدل کسب‌وکار، تیم مدیریتی، وضعیت مالی، رقبا و چشم‌انداز رشد به دقت بررسی کنند. همچنین، وجود بدهی بالا، نبود مسیر مشخص برای سودآوری و ساختار مدیریتی غیرشفاف از جمله نشانه‌های هشداردهنده هستند که نباید نادیده گرفته شوند.
رابرت جیتر، مشاور مالی در شرکت Back Bay Financial Planning، بر ضرورت واقع‌بینی تاکید دارد و پیشنهاد می‌کند سهم سرمایه‌گذاری در IPOها از کل سبد سرمایه‌گذار بیش از ۵ تا ۱۰درصد نباشد. او می‌گوید: «عرضه اولیه‌ها می‌توانند فرصت‌هایی برای رشد باشند، اما اگر سهم زیادی از پرتفوی به آنها اختصاص داده شود، نوسان شدید می‌تواند اثر منفی جدی بر کل سبد بگذارد.»
برخی تحلیلگران مانند تام تولی، نویسنده کتاب «استراتژی‌های پرفایده در عرضه‌های اولیه معتقدند که بهترین زمان برای خرید سهام شرکت‌های تازه‌وارد، نه در روز نخست عرضه، بلکه چند روز یا حتی چند هفته بعد است، زمانی که قیمت‌ها ثبات نسبی یافته و هیجان اولیه فروکش کرده است. او می‌گوید IPOها می‌توانند برای کسانی مناسب باشند که با نوسان زیاد کنار می‌آیند، اما برای بسیاری از سرمایه‌گذاران خرد، صبر و تحلیل دقیق منطقی‌تر است.
رونق اخیر عرضه‌های اولیه را می‌توان نشانه‌ای از رشد مجدد اعتماد در اقتصاد نوآورانه آمریکا دانست. اکثر شرکت‌هایی که امسال وارد بورس شده‌اند در حوزه فناوری، هوش مصنوعی فعالند؛ بخش‌هایی که در دوران پساکرونا موتور محرک رشد اقتصادی محسوب می‌شوند. با این حال، همین تمرکز بالا بر بخش فناوری می‌تواند منبعی از ریسک باشد، زیرا در صورت تغییر جهت بازار یا افزایش مقررات‌گذاری، ارزش‌گذاری‌های کنونی ممکن است به سرعت اصلاح شود.
از منظر کلان، بازار IPO به‌عنوان شاخصی از تمایل سرمایه‌گذاران به ریسک عمل می‌کند. هرگاه اقتصاد در مسیر رشد و نقدینگی فراوان باشد، عرضه‌های اولیه رونق می‌گیرند و برعکس، در دوران رکود، این بازار نخستین بخشی است که دچار انجماد می‌شود. بنابراین رونق فعلی، هرچند نشانه‌ای از امید است، اما هنوز تا تکرار تب شدید سال‌های ۲۰۲۰ و ۲۰۲۱ فاصله دارد.
ظهور پلتفرم‌های دیجیتال مانند رابین‌هود باعث شده حجم بالایی از سرمایه‌های خرد وارد بازار IPO شود. این موضوع از یک سو می‌تواند به تعمیق بازار کمک کند، اما از سوی دیگر، در نبود آموزش کافی، احتمال بروز رفتارهای هیجانی و شکل‌گیری حباب‌های قیمتی را افزایش می‌دهد. کارشناسان تاکید می‌کنند که برای پیشگیری از این پدیده باید آموزش مالی و شفافیت اطلاعات پیش از عرضه بهبود یابد تا سرمایه‌گذاران بتوانند تصمیم‌های آگاهانه‌تری بگیرند.
بازار عرضه اولیه سهام آمریکا اکنون در نقطه عطف تازه‌ای قرار دارد. شرکت‌ها به دنبال سرمایه‌گذاری‌های جدید هستند و سرمایه‌گذاران خرد بیش از هر زمان دیگری درهای ورود به این بازار را در برابر خود گشوده می‌بینند. اما همان‌طور که تاریخ بارها نشان داده است، مسیر IPOها پر از هیجان‌های زودگذر و ریسک‌های پنهان است. برای موفقیت در این بازار، تحلیل جای هیجان را می‌گیرد و صبر و واقع‌بینی، کلید اصلی عبور از دام سودهای کوتاه‌مدت خواهد بود.
