همشهری‌آنلاین - پروانه بندپی: چند روز پیش، آماری نگران‌کننده از افزایش ابتلا به سرطان در استان مازندران منتشر شد که توجه کاربران و رسانه‌ها را به خود جلب کرد.
این خبر را رئیس دانشگاه علوم پزشکی مازندران اعلام کرده و گفته بود: «تنها در ۶ ماه اول امسال، بیش از ۴۵۰۰ دوره شیمی‌درمانی فقط در مرکز درمانی آمل انجام شد؛ آماری که نشان‌دهنده روند رو به افزایش ابتلا به سرطان در استان و لزوم مداخلات پیشگیرانه فوری است.»
چند سال پیش نیز رسانه‌ها از "سونامی سرطان‌های گوارش در مازندران" خبر داده بودند. موضوعی که بهانه گفتگوی همشهری با یک مسئول استانی شد.
دلایل رشد آمار سرطان در مازندران
دکتر محمدصادق رضایی، رئیس دانشگاه علوم پزشکی مازندران درباره شایع‌ترین سرطان‌ها در این استان به همشهری می‌گوید: «در آخرین سالی که بررسی اپیدمیولوژیک انجام شده، سرطان‌های پستان، پروستات، معده، کولون (روده بزرگ) و پوست به ترتیب رتبه اول تا پنجم را در استان دارند. ضمنا سرطان معده از نظر تعداد مبتلایان جدید هر سال، رتبه دوم استان را دارد.»
رضایی با بیان این که در آمار ابتلا تفاوت معناداری بین زنان و مردان وجود ندارد و تفاوت‌ها ناچیز است، درباره گروه‌های سنی درگیر سرطان می‌گوید: «بیشترین موارد جدید سرطان در گروه‌های سنی ۵۵ تا ۷۵ سال قرار دارند.»
او درباره دلایل افزایش آمار سرطان در این استان هم می‌گوید: «افزایش میانگین سن جمعیت، سبک زندگی ناسالم و البته گسترش امکانات تشخیصی و درمانی از مهم‌ترین دلایل این موضوع هستند.»
متخصصان حوزه سرطان نیز می‌گویند مصرف دخانیات، کم‌تحرکی، رژیم‌های غذایی فست‌فودی، مصرف زیاد غذاهای پرچرب، مصرف زیاد گوشت، مصرف نکردن میوه‌ها و سبزیجات، استفاده از سموم محصولات کشاورزی و استرس در ابتلا به سرطان نقش دارند و رعایت کردن هر یک از این موارد، احتمال ابتلا را تا ۵۰ درصد کاهش می‌دهد. رضایی هم این نکته را تایید می‌کند و می‌گوید: «سبک زندگی ناسالم، مصرف دخانیات، تغذیه ناسالم و پرخطر و کاهش تحرک بدنی از اصلی‌ترین عوامل رشد سرطان در کشور هستند. سرطان امروز یکی از چالش‌های مهم بهداشت عمومی است و اگر خانواده‌ها نسبت به غربالگری و تغییر الگوی زندگی بی‌تفاوت باشند، طی یک دهه آینده با بحران بزرگ‌تری مواجه خواهیم شد.»
به گفته رضایی تشخیص زودهنگام می‌تواند مرگ‌ومیر ناشی از سرطان را تا بیش از ۵۰ درصد کاهش دهد. غربالگری و مشاوره‌های تخصصی سرطان‌های شایع مانند پستان، روده بزرگ و دهانه رحم، مهم‌ترین اقدام برای کاهش بار بیماری و افزایش طول عمر بیماران است.
۴ دلیل شیوع سرطان بین شمالی‌ها
کارشناسان می‌گویند شیوع سرطان‌های دستگاه گوارش در شمال ایران بیشتر است. به‌طوری‌که سالانه ۴۰ تا ۴۵ نفر در ۱۰۰ هزار نفر در استان‌های مازندران، گیلان، گلستان و اردبیل به سرطان معده یا مری مبتلا می‌شوند. به گفته کارشناسان، هرچه به سمت جنوب حرکت می‌کنیم، سرطان روده بزرگ شیوع بیشتری دارد.
درباره دلایل شیوع سرطان‌های گوارش در استان‌های شمالی که مازندران در صدر جدول آنها قرار دارد، دکتر ایرج خسرونیا، فوق تخصص بیماری‌های گوارش و کبد به همشهری می‌گوید: «تحقیقاتی که اخیراً توسط تیم تحقیقاتی دکتر رضا ملک‌زاده، موسس پژوهشکده بیماری‌های گوارش و کبد دانشگاه علوم پزشکی تهران انجام شده، نشان داده که در منطقه شمال ایران به ویژه گرگان و مازندران، تعداد افرادی که به سرطان‌های دستگاه گوارش مبتلا می‌شوند، بیشتر از سایر مناطق کشور است.»
به گفته خسرونیا نتایج این تحقیق بزرگ نشان داده یکی از دلایل ابتلا به سرطان در این مناطق، "مصرف ماده مخدر ناس" است. ناس یک گیاه است که با مواد شیمیایی ترکیب می‌شود و بیشتر افرادی آن را مصرف می‌کنند که در مزارع و گندمزارها و شالیزارها که رطوبت و آب زیاد است، فعالیت دارند. چون کار در طوبت بالا باعث استخوان‌درد می‌شود، این ماده مخدر هم به نوعی آرام‌بخش است و هم برای دردهای استخوانی خوب است.
او تاکید می‌کند: «اکثر کسانی که در شمال کشور کار می‌کنند، در حوزه‌های برنج‌کاری مشغول به فعالیت هستند و به همین دلیل دچار مشکلاتی مانند استخوان‌درد و کمردرد می‌شوند و متاسفانه این افراد تشویق می‌شوند به مصرف مواد مخدر از جمله ناس که عامل ابتلا به سزطان‌های گوارش است.»
به گفته فوق تخصص بیماری‌های گوارش و کبد، علت دوم آمار بالای ابتلا به سرطان‌های دستگاه گوارش در شمال کشور، مصرف تریاک است. آمار نشان می‌دهد که مصرف‌کنندگان تریاک بیشتر از سایرین گرفتار سرطان‌های دستگاه گوارش می‌شوند. برخلاف آنچه قبلاً گفته می‌شد که مصرف تریاک مانع بروز سرطان است، تحقیقات اخیر نشان می‌دهد که تریاک، خود یکی از عوامل ایجاد سرطان دستگاه گوارش است.» پیشتر هم دکتر رضا ملک‌زاده، استاد ممتاز بیماری های گوارش و کبد دانشگاه علوم پزشکی تهران درباره ارتباط بیماری‌ها و مرگ‌ها با مصرف طولانی‌مدت تریاک گفته بود «نتایج یک مطالعه داخلی نشان داده که مصرف مستمر تریاک، خطر مرگ بر اثر بیماری‌های قلبی و عروقی، سرطان‌ها و بیماری‌های تنفسی را تا ۸۶ درصد افزایش می‌دهد. همچنین بر اساس شواهد قوی علمی، مصرف تریاک می‌تواند منجر به بروز ۶ نوع سرطان شود.»
مراقب ماهی شور باشید
خسرونیا به این موضوع مهم هم اشاره می‌کند که ماهی‌های شور، یکی دیگر از عوامل ابتلا به سرطان‌های دستگاه گوارش مثل مری و معده است و مصرف این ماهی‌ها در مناطق شمالی کشور بالا است. استعمال دخانیات هم از دیگر عوامل مؤثر در ایجاد سرطان است.
او درباره راه‌های پیشگیری از ابتلا بیان می‌کند: «برای پیشگیری از بروز این بیماری، لازم است که رژیم غذایی در این مناطق اصلاح شود. همچنین مواد مخدر مثل ناس، تریاک، شیره و سایر موارد مشابه مصرف نشوند.»
شیوع بالای این سرطان در جنوب
این استاد دانشگاه در ادامه درباره دلایل شیوع بالای سرطان روده بزرگ در استان‌های جنوبی کشور هم می‌گوید: «آمار نشان می‌دهد که در مناطق با فقر غذایی و مشکلات تغذیه‌ای، بروز سرطان دستگاه گوارش بیشتر است. رژیم‌های غذایی نادرست و همچنین مصرف بی‌رویه ادویه‌جات بیش از حد باعث تحریک روده بزرگ و افزایش خطر ابتلا به سرطان می‌شود.»
۴۰ درصد سرطان‌ها قابل پیشگیری هستند
سرطان‌ها از جمله عوامل اصلی مرگ ومیر در جهان هستند و بعد از بیماری‌های قلبی عروقی، سرطان‌ها دومین عامل مرگ و میر در ایران هستند. هرچند طبق گفته کارشناسان، بیش از ۴۰ درصد سرطان‌ها قابل پیشگیری هستند به شرط آن که سبک زندگی سالم رعایت شود؛ یعنی افراد از مصرف دخانیات و الکل پرهیز کنند، تغذیه متعادل و غنی از میوه و سبزیجات داشته باشند، فعالیت بدنی منظم انجام دهند، وزن خود را در محدوده سالم نگه دارند و معاینات و غربالگری‌های دوره‌ای را نیز انجام دهند.
