به گزارش خبرنگار مهر، دویست و هفتاد و هشتمین نشست از سلسله کرسی‌های آزاداندیشی و سیزدهمین جلسه با محوریت «گفتمان مقاومت و تفسیر سوره فتح» با سخنرانی حجت‌الاسلام والمسلمین محسن مهاجرنیا، رئیس اندیشکده مطالعات انقلاب اسلامی، شامگاه پنجشنبه در دانشگاه طلوع مهر برگزار شد.
استاد مهاجرنیا در آغاز سخنان خود با اشاره به تکرار واژه «قلب» در سوره فتح، اظهار داشت: خداوند در این سوره چهار بار از قلب انسان‌ها سخن گفته و از این مسیر، ماهیت درونی مؤمنان، منافقان، مُخَلَّفین و مشرکان را تبیین می‌کند و در آیات مربوط به مؤمنین می‌فرماید که «سکینه الهی» بر قلوب آنان نازل شد، در حالی‌که منافقان به زبان چیزی می‌گفتند که در دلشان نبود و کافران نیز به تعصب جاهلی دچار شدند.
وی افزود: در نگاه قرآن، دو زبان برای ارتباط با انسان‌ها وجود دارد؛ یکی زبان عقل که محل استدلال و منطق است و دیگری زبان قلب که مرکز عواطف، احساسات و ایمان به شمار می‌رود.
وی گفت: قرآن کریم با اندیشمندان از طریق عقل و با اهل ایمان از مسیر دل سخن می‌گوید چراکه روح انسان، محور هدایت عقل و قلب و عامل تمایز او از حیوان است.
عضو هیئت مدیره انجمن علمی قرآن و تحول علوم ایران در ادامه، قلوب انسان‌ها را به دو دسته کلی تقسیم کرد و گفت: قرآن کریم از «قلب سلیم» به‌عنوان قلبی یاد می‌کند که آماده دریافت هدایت الهی است و در برابر آن، «قلب مریض» را قرار می‌دهد که دچار گناه، قساوت، شک و غفلت است.
وی ادامه داد: در سوره فتح هر دو دسته قلوب مورد اشاره قرار گرفته‌اند تا نقش درونی انسان‌ها در عرصه سیاست و اجتماع آشکار شود.
این استاد حوزه و دانشگاه با تأکید بر ارتباط تنگاتنگ میان سیاست و جنگ، بیان کرد: در قرآن، میدان سیاست با میدان جهاد درآمیخته است، جایی که سیاست به بن‌بست می‌رسد، جنگ آغاز می‌شود و با پایان جنگ، سیاست دوباره زنده می‌گردد و در ماجرای صلح حدیبیه نیز سه نوع قلب ترسیم می‌شود قلب ایمانیِ مؤمنان، قلب نفاقی منافقان و قلب کفری مشرکان و خداوند درباره مؤمنین می‌فرماید: «هُوَ الَّذی أَنزَلَ السَّکینَةَ فی قُلوبِ المُؤمِنینَ» یعنی در شرایط بحرانی، آرامش الهی بر دل‌های مؤمنان نازل شد و آنان را استوار ساخت.
حجت الاسلام مهاجرنیا با تبیین نسبت میان قلب و سیاست اسلامی تصریح کرد: جوهره حکومت دینی در هدایت انسان‌هاست و این هدایت تنها با اصلاح ظاهر تحقق نمی‌یابد، بلکه نیازمند کار بر باطن و قلوب مردم است و حاکمیتی که دل‌ها را تسخیر نکند، بر بنیانی سست بنا می‌شود و از این‌رو، نخستین وظیفه حکومت اسلامی، تطهیر و تقویت قلوب ایمانی است تا جامعه در برابر بحران‌ها تاب‌آور گردد.
وی با اشاره به نقش الهی «سکینه» در حفظ استقامت جامعه گفت: همان‌گونه که خداوند در دل مؤمنان آرامش نازل کرد، حکومت اسلامی نیز باید قرارگاه تحمل را در دل مردم تقویت کند و اگر ایمان در دل‌ها ریشه‌دار شود، تاب‌آوری جامعه افزایش می‌یابد و مردم در میدان‌های سخت، صحنه را ترک نمی‌کنند.
حجت الاسلام مهاجرنیا سپس به تبیین وظیفه حکومت در قبال قلوب نفاقی و کفری پرداخت و اظهار کرد: حکومت اسلامی باید با منافقانی که دچار شک، تردید و دورویی هستند، برخوردی تربیتی و آگاه‌کننده داشته باشد و در صورت گسترش فتنه و تفرقه، صف آنان را از مؤمنان جدا سازد و درباره کفار نیز، وظیفه حکومت اسلامی تنها مقابله نیست، بلکه هدایت‌گری است؛ همان‌گونه که امام راحل(ره) بر صدور پیام انقلاب تأکید داشتند.
وی در ادامه با اشاره به کارویژه‌های بنیادین سیاست اسلامی گفت: تقویت کرامت انسانی، ایجاد امنیت، رشد علمی و اخلاقی، گسترش عدالت و استقلال از وظایف ذاتی حکومت اسلامی است و امنیت نیز امری قلبی است زیرا قرآن می‌فرماید «أَلا بِذِکرِ اللَّهِ تَطمَئِنُّ القُلوبُ» هنگامی که دل‌ها آرامش یابند، جامعه در برابر فشارها مقاوم‌تر می‌شود.
رئیس اندیشکده مطالعات انقلاب اسلامی در پایان خاطرنشان کرد: حکومت اسلامی باید سیاستی قلب‌محور داشته باشد، یعنی در کنار اداره ظاهر جامعه بر تربیت درونی، ایمان و آرامش دل‌ها نیز تمرکز کند. اگر قلوب مردم سرشار از ایمان و معرفت شود، مقاومت، عدالت و آزادی در جامعه نهادینه خواهد شد.
