در حالی که ریشه‌های این بحران روشن است، از ناوگان فرسوده حمل‌ونقل و مصرف سوخت بی‌کیفیت گرفته تا مدیریت ناکارآمد انرژی، سیاست‌گذاران ترجیح داده‌اند با مُسکن‌های مقطعی به استقبال این بیماری مزمن بروند. بی‌برنامگی در نوسازی خودروها، تعلل در توسعه حمل‌ونقل عمومی، و نبود شفافیت در اجرای مصوبات، همه نشانه‌هایی از انفعال نهادی در مواجهه با یکی از جدی‌ترین تهدیدهای زیست‌محیطی کشور است.
تداوم این وضعیت نه‌تنها سلامت شهروندان را به خطر انداخته، بلکه هزینه‌های سنگینی بر دوش اقتصاد گذاشته است. از افزایش مرگ‌ومیر ناشی از بیماری‌های تنفسی گرفته تا افت بهره‌وری کاری و کاهش کیفیت زندگی، آلودگی هوا امروز به معضلی ملی تبدیل شده که نمی‌توان با تصمیمات نمادین حلش کرد. جامعه به‌درستی می‌پرسد که نقش وزارتخانه‌های مربوطه، شهرداری‌ها و سازمان محیط زیست در این میان چیست و چرا هیچ پاسخ روشنی داده نمی‌شود.
برای خروج از این چرخه معیوب، کشور نیازمند یک عزم واقعی و هماهنگی میان نهادهاست. توسعه حمل‌ونقل پاک، حذف سوخت‌های آلاینده، و نوسازی صنایع و خودروها تنها با برنامه‌ریزی درازمدت و نظارت مستمر ممکن است. در غیر این صورت، هر زمستان با همان جمله تکراری روبه‌رو خواهیم شد: «آلودگی هوا از حد مجاز گذشت»؛ جمله‌ای که سال‌هاست به بخش ثابت زندگی شهری ایرانیان بدل شده است.
هوای پایتخت در ۱۸روز ابتدایی مهر امسال نسبت به مدت مشابه در سال قبل آلوده‌تر بود؛ این در حالی است که در مهر امسال از شدت ترافیک تهران نسبت به مهر سال گذشته کاسته شد، با وجود این، کاهش بارندگی، خشکی تالاب‌ها و بروز پدیده گردوغبار باعث شد تا کاهش ترافیک و تردد خودروهای شخصی نتواند اثر مثبت خود را بر هوای پایتخت برجای بگذارد.
از ۱۸روز ابتدایی مهر امسال هوای تهران تنها ۸ روز در وضعیت قابل قبول قرار داشت، این در حالی بود که در مهر سال گذشته هوای پایتخت برای ۱۵روز در وضعیت قابل قبول قرار داشت. هوای تهران در پایان سومین هفته مهر ماه برای تمامی گروه‌ها در وضعیت آلوده قرار گرفت؛ شاخص کنترل کیفیت هوا برای ساعت ۱۴روز گذشته به ۱۶۲واحد رسید.
افزایش غلظت ذرات معلق کوچک‌تر از ۲.۵میکرون عامل بروز این آلودگی بود. کاهش بارندگی، خشکی هوا و خشک شدن تالاب‌های اطراف تهران در بروز این آلودگی هوا موثر بود. درحالی‌که کاهش آلودگی هوا یکی از مطالبات جدی شهروندان تهرانی بوده و استنشاق هوای آلوده، شهروندان پایتخت به‌خصوص کودکان و گروه‌های حساس را در معرض بیماری‌های متعدد قرار داده، با وجود این هر سال بر منشأ بروز آلودگی هوا در پایتخت افزوده و حل چالش آلودگی هوای تهران دشوارتر از قبل می‌شود.
از ابتدای مهر امسال تا روز جمعه هجدهم این ماه، هوای پایتخت برای ۸ روز در وضعیت قابل قبول، برای ۸ روز در وضعیت ناسالم برای گروه‌های حساس و در روزهای دهم و هجدهم مهر ماه برای ساعاتی در وضعیت آلوده برای تمامی گروه‌های سنی قرار داشت. این در حالی بود که در ۱۸ روز ابتدایی مهر ماه سال گذشته هوای پایتخت در ۱۵ روز در وضعیت قابل قبول و تنها ۳ روز برای گروه‌های حساس ناسالم بود. تهران در ۱۸ روز ابتدایی مهر بارندگی نداشت؛ این در حالی بود که در مهر سال گذشته بارندگی‌ها از هفته دوم ماه آغاز شد و این موضوع با افزایش سطح رطوبت هوا در کاهش غلظت ذرات آلاینده موثر بود.
