به گزارش همشهری آنلاین، در سال‌های اخیر استفاده از دستگاه‌هایی به نام «ضد تگرگ» با هدف کاهش خسارت بارش تگرگ به باغ‌ها و مزارع و حتی خودروها در برخی نقاط کشور رواج یافته است.
کارکرد این دستگاه‌ها محل بحث کارشناسان است و برخی آن را راهکاری فناورانه برای کاهش خسارات جوی می‌دانند و برخی دیگر نسبت به پیامدهای احتمالی آن بر الگوی بارش هشدار می‌دهند و نگرانند.
ضد تگرگ چگونه کار می‌کند؟
مهدی رهنما رئیس سابق پژوهشگاه هواشناسی و علوم جو مطالعات انجام شده اظهار کرد: این دستگاه‌ها که در دنیا با عنوان «اسلحه ضد تگرگ» نیز شناخته می‌شوند، معمولا با استفاده از گازهایی مانند استیلن یا بوتان کار می‌کنند. در ایران دستگاه‌های ضد تگرگ معمولا با گاز استیلن کار می‌کنند. گاز، درون دستگاه منفجر و موجی شوکی به‌صورت عمودی به سمت جو فرستاده می‌شود. این امواج به ذرات جامد موجود در ابر برخورد می‌کنند و باعث می‌شوند این ذرات شکسته یا به ذرات مایع تبدیل شوند.
وی ادامه داد: مکانیزم دستگاه از شکل‌گیری تگرگ‌ها جلوگیری می‌کند. حتی در منابعی آورده شده که این فرایند باعث تبدیل ذرات جامد به مایع و در نتیجه بارش باران به جای تگرگ می‌شوند. بر اساس مکانیزم، این دستگاه تنها از بزرگ شدن هسته‌های یخ جلوگیری می‌کند.
پژوهشگر حوزه هواشناسی و علوم جو توضیح داد: عملکرد این دستگاه‌ها به 2 صورت خودکار یا با همراهی اپراتور انسانی است. برخی دستگاه‌ها به سامانه‌های پیش‌بینی و هشدار هواشناسی متصل هستند و به‌صورت خودکار فعال می‌شوند، اما اغلب نمونه‌های موجود در ایران به‌صورت دستی کار می‌کنند و برای شلیک امواج در زمان مناسب به اپراتور نیاز دارند.
بررسی آثار بلندمدت ضد تگرگ یک نیاز پژوهشی است
این عضو هیات علمی پژوهشگاه هواشناسی و علوم جو در پاسخ به پرسشی درباره تأثیر بلندمدت این دستگاه‌ها بر اقلیم یا الگوی بارش مناطق نیز گفت: تاکنون پژوهش جامع و بلندمدتی در این زمینه انجام نشده است.
وی ادامه داد: به نظر می‌رسد نه در ایران و نه حتی در بسیاری از کشورها مطالعات منظم درباره اثر اقلیمی این دستگاه‌ها وجود ندارد. در واقع این موضوع یک نیاز پژوهشی است که دریابیم استفاده گسترده از دستگاه‌های ضد تگرگ می‌تواند در درازمدت بر الگوی بارش تأثیر منفی بگذارد یا خیر.
از باغ‌های شمال غرب تا پارکینگ‌های ایران‌خودرو در تهران
رئیس سابق پژوهشگاه هواشناسی و علوم جو کشور اظهار کرد: در سال‌های اخیر باغداران برای محافظت از محصولات خود در برابر تگرگ، به‌ویژه در استان‌های آذربایجان شرقی و غربی، از این دستگاه استفاده کرده‌اند.
وی افزود: استفاده از دستگاه ضد تگرگ حتی در مناطق صنعتی نیز گسترش یافته است. به عنوان مثال، در تهران به‌ویژه در پارکینگ‌های روباز شرکت‌های خودروسازی مانند ایران‌خودرو برای جلوگیری از خسارت تگرگ به خودروهای تولیدشده از این دستگاه‌ها استفاده می‌شود.
آلودگی صوتی و شکایت مردم از صدای ضد تگرگ
رهنما با اشاره به نمونه‌های نصب‌شده در پارکینگ‌های منطقه تهرانسر نیز گفت: چون صدای ناشی از انفجار گاز استیلن بسیار شدید است، آلودگی صوتی به همراه دارد بنابراین مردم ساکن در این محدوده‌ها نیز بارها شکایت خود را اعلام کردند.
تاثیر ضد تگرگ بر فرار یا از بین رفتن ابرها
این پژوهشگر حوزه هواشناسی و علوم جو تصریح کرد: امواج دستگاه ضد تگرگ اثر محدودی دارند و فقط در یک نقطه کوچک از جو منتشر می‌شوند. به همین دلیل نمی‌توانند کل توده ابر را متلاشی یا پراکنده کنند. بیشتر اثر آنها در همان ناحیه‌ای اتفاق می‌افتد که تگرگ در حال شکل‌گیری است. در نتیجه، آنها تأثیری بر فرار یا از بین رفتن ابرها ندارند. اما با انتشار امواج و ایجاد اثر تکانشی، در نهایت تگرگ‌ها خرد و خردتر می‌شوند.
رهنما در پایان گفت: به‌طور کلی این دستگاه تاثیر آنچنانی در بارش یک منطقه ندارد، اما موافق و مخالفان استفاده از دستگاه‌های ضد تگرگ هر یک دلیل و برهانی را در این زمینه ارائه می‌کنند. به نظر دستگاه ضد تگرگ می‌تواند نقش پیشگیرانه مفیدی در کاهش خسارات کشاورزی یا صنعتی داشته باشد.
